آیا میدانستید 2
آیا میدانستید که : صورت فلکی قطب‌نما یادآور شکل قطب‌نمای کشتی است؟
آیا میدانستید که : ارنست یاکوب کریستوفل معروف به پدر آلمانی نابینایان ایران، با یادگیری زبان ترکی و ارمنی و فارسی، الفبای نابینایان را برای ایرانیان و ارامنه ابداع کرد؟
آیا میدانستید که :با اینکه کارل دونیتس هرگز رسماً به حزب نازی نپیوسته بود، پس از خودکشی هیتلر، بیست روز جانشین وی در دولت فلنسبورگ آلمان بود؟
آیا میدانستید که : مهم ترین چیز در بدست آوردن اصطکاک میان دو جسم، ضریب اصطکاک میان آنها است؟
آیا میدانستید که : توتمس یکم نخستین فرعونی بود که در درهٔ پادشاهان به خاک سپرده شد؟
آیا میدانستید که : بسیاری از قوطی‌های بسته‌بندی از فولاد ساخته شده‌اند؟
آیا میدانستید که : فولک متال گونه‌ای از موسیقی دث متال است که خاستگاه آن اسرائیل بوده و سنت‌های یهود بر آن تاثیر گذاشته‌است؟
آیا میدانستید که : زمانی مانیومنت ولی به امید یافتن معدن اورانیم حفاری شد؟
آیا میدانستید که : ماهی چشم‌سبز به تنهایی اندام جنس نر و ماده را در خود دارد به عبارت دیگر جانوری نر-ماده است؟
آیا میدانستید که : کاخ دلمه‌باغچه از سال ۱۸۵۳ تا ۱۹۲۳ میلادی، مرکز اجرایی امپراتوری عثمانی بوده‌است؟
آیا میدانستید که : گیاه جگرواش در پزشکی باستان، در دوران جالینوس و دیوسکوریدس، برای درمان بیماری‌های کبدی به کار می آمده‌است؟
آیا میدانستید که : زبان ونتی که مردمان پیرامون ونیز ایتالیا از سخنوران آن‌اند، در اصل از گویش‌های گرفته شده از زبان ایتالیایی نیست؟
آیا میدانستید که : هنگ کنگ از یک شبه جزیره و ۲۳۶ جزیره ساخته شده‌است؟
آیا میدانستید که : یوگینی یفتوشنکو، شاعر نامدار اهل روسیه به دلیل کارهای ضد استالینی‌اش در یادها مانده‌است؟
آیا میدانستید که : بزرگترین تلسکوپ نیمکرهٔ جنوبی، تلسکوپ بزرگ آفریقای جنوبی است؟
آیا میدانستید که : چسبندگی سلول محصول پیوندهای پروتئینی است؟
آیا میدانستید که : جاستین بیبر، در سال ۲۰۰۷ با قرار دادن ویدئوهایی از خواندن خود در یوتیوب معروف شد. او یکی از صد شخصیت مشهور سال ۲۰۱۲ است؟
آیا میدانستید که : کبیسه، در اصطلاح سال کبیسه از ریشه کبس به معنی پرکردن چاه با خاک می‌آید؟
آیا میدانستید که : مغولان در حمله به ایران پس از قتل‌عام مردم نیشابور شهر را به آتش کشیده، هفت روز بر آن آب بستند و سپس بر ویرانه‌های آن جو کاشتند؟
آیا میدانستید که : بیشتر کارهای لئوناردو فیبوناتچی برگرفته از دستاوردهای ریاضی‌دان‌های مسلمان به خصوص خوارزمی، ابوکامل و کرجی است؟
آیا میدانستید که : سه عضو گروه دیکسی چیکس پس از مخالفت با حمله نظامی آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ نیمی از طرفدارانشان را از دست دادند و از سوی افراد ناشناس تهدید به مرگ شدند؟
آیا میدانستید که : پس از آنکه استیو جابز در سال ۱۹۸۵ از مدیریت شرکت اپل که خود بنیانگذار آن بود کنار گذاشته شد، شرکت نکست را تأسیس کرد و با خرید این شرکت توسط اپل در سال ۱۹۹۶ وی دوباره به اپل بازگشت؟
آیا میدانستید که : یکی از دلایلی که سلطان محمود در زمان فرمانروایی سیده خاتون به ری حمله نکرد این بود که سیده به او گفته بود: «اگر من تو را بشکنم، به همه عالم نویسم که سلطان محمود را بشکستم و اگر تو مرا بشکنی، شکستن زنی بس فخر نباشد؛ گویند که سلطان محمود زنی را بشکست»؟
آیا میدانستید که : جیمز وات نه موتور بخار را اختراع کرد و نه از حرکت در کتری در حال جوشیدن برای این کار الهام گرفت بلکه او نخستین موتور بخار تجاری را با توسعه و بهبود موتور بخار نیوکامن ساخت و موتور ساخته‌شده توسط او بعدها بسیار مشهور شد؟
آیا میدانستید که : آفتاب‌گردان‌های گل‌دار خورشید را در آسمان دنبال نمی‌کنند. سر این گیاه‌ها تمام روز روبه یک جهت (معمولا شرق) باقی می‌ماند. البته در یکی از مرحله‌های اولیه رشد آنها غنچه‌ها آفتاب را دنبال می‌کنند و قرار گرفتن همهٔ آفتاب‌گردان‌ها در یک جهت در زمان رشد کامل به همین دلیل است؟
آیا میدانستید که : کوچولوی چشم آبی نام یک گل وحشی معروف در کالیفرنیا است که یکی از گونه‌های آن هم سفید رنگ است؟
آیا میدانستید که : فنی کراسبی با اینکه نابینا بود بیش از ۸٬۰۰۰ سرود روحانی نوشت؟
آیا میدانستید که : روباه سرخ جانوری است که در هر چهار قاره کرهٔ زمین پراکنده‌است؟
آیا میدانستید که : ارنست دوشن، توان پادزیستی پنی‌سیلین را ۳۲ سال پیش از الکساندر فلمینگ شناسایی کرده بود؟
آیا میدانستید که : لینا مدینا جوان‌ترین مادر در تاریخ پزشکی است که در پنج سالگی صاحب فرزند پسری شد؟
آیا میدانستید که : کرج یکی از کلان شهرهای ایران و مرکز استان البرز، مدتی جزء مازندران و زمانی بخشی از ری و گاهی از روستاهای طالقان یا شهرستانک محسوب می‌شده‌است؟
آیا میدانستید که : در قرن چهارم ه‌ق مردآویج زیاری قصد داشت بغداد را بگیرد، خلافت را براندازد، پادشاهی ایرانیان را دوباره برقرار سازد و خود را شاهنشاه بنامد. اما سرانجام در سال ۳۲۳ توسط غلامان خود در گرمابه به قتل رسید؟
آیا میدانستید که : برج پیچنده با ۱۹۰ متر ارتفاع بلندترین آسمان‌خراش کشور سوئد است؟
آیا میدانستید که : نوکتورن قطعه‌ای موسیقی است که معمولاً برای اجرا در شب ساخته می‌شود؟
آیا میدانستید که : غیاث‌الدین جمشید کاشانی در رساله وتر و جیب sin ۱° را تا ۱۷ رقم اعشار به درستی محاسبه کرده بوده است؟
آیا میدانستید که : کلیله و دمنه مجموعه داستان‌هایی به زبان سانسکریت است که قهرمانان آن حیواناتند و در حدود سال ۲۰۰ پیش از میلاد حکایت شده‌است؟
آیا میدانستید که : جایزه ایگ‌نوبل تقلیدی تمسخرآمیز از جایزه نوبل است که همه ساله به ۱۰ موفقیت برتر که «ابتدا باعث خنده و سپس به فکر فرو رفتن مردم شود» اعطا می‌شود؟
آیا میدانستید که : کیسه خودکشی وسیله‌ای برای خودکشی بدون درد است؟
آیا میدانستید که : اف-۱۴ تام‌کت‌های ایران تنها نمونه جنگنده‌های اف-۱۴ تام‌کت هستند که بجز نیروی هوایی آمریکا کشور دیگری امکان استفاده عملیاتی از آنها را پیدا کرده است؟
آیا میدانستید که : برج پیچنده با ۱۹۰ متر ارتفاع بلندترین آسمان‌خراش کشور سوئد است؟
آیا میدانستید که : نوکتورن قطعه‌ای موسیقی است که معمولاً برای اجرا در شب ساخته می‌شود؟
آیا میدانستید که : غیاث‌الدین جمشید کاشانی در رساله وتر و جیب sin ۱° را تا ۱۷ رقم اعشار به درستی محاسبه کرده بوده است؟
آیا میدانستید که : جایزه ایگ‌نوبل تقلیدی تمسخرآمیز از جایزه نوبل است که همه ساله به ۱۰ موفقیت برتر که «ابتدا باعث خنده و سپس به فکر فرو رفتن مردم شود» اعطا می‌شود؟
آیا میدانستید که : کیسه خودکشی وسیله‌ای برای خودکشی بدون درد است؟
آیا میدانستید که : اسپهبد خورشید زمانی که شنید خاندان وی توسط منصور عباسی به اسارت گرفته شده‌اند، تاب نیاورده و با نوشیدن زَهر، خودکشی کرد؟
آیا میدانستید که : در تایوان، روز معلم برابر با ۲۸ سپتامبر، یک جشن ملی و تعطیلی رسمی است؟
آیا میدانستید که : اشغال ایران در جنگ جهانی دوم با حمله نیروهای بریتانیا به جنوب و غرب و نیروهای شوروی به شمال و شرق ایران آغاز شد؟
آیا میدانستید که : کرج ابودلف شهری تاریخی و آباد میان اراک و بروجرد بوده است که امروزه محل قطعی آن مشخص نیست؟
آیا میدانستید که : آتش خاموش نخستین مجموعه داستانی به زبان فارسی است که به قلم زنی ایرانی چاپ شده است؟
آیا میدانستید که : هندی بمبئی نیم‌زبانی بومی بمبئی و آمیخته‌ای از زبان‌های انگلیسی، مراتی، گجراتی و چند زبان دیگر است؟
آیا میدانستید که : فهرست پادشاهان تورین طوماری پاپیروسی از مصر باستان و دربردارندهٔ نام فرعون‌ها و خدایانی است که تا پیش از رامسس دوم بر نیل فرمانروایی کرده‌اند؟
آیا میدانستید که : عروس دریایی یال‌شیری بزرگترین گونه عروس دریایی شناخته شده در جهان است؟
آیا میدانستید که : آنتوان سوروگین عکاس تصاویر موجود از میرزا رضای کرمانی، پس از قتل ناصرالدین شاه بود؟
آیا میدانستید که : هاری یک بیماری ویروسی کشنده است و تاکنون تنها ۶ انسان از این بیماری جان سالم به‌در برده‌اند؟
آیا میدانستید که : حسن باقری با ۲۷ سال سن، جوان‌ترین فرماندهٔ ایرانی در دوران جنگ ایران و عراق بود؟
آیا میدانستید که : نورشناخت کوانتومی شاخه‌ای از فیزیک است که به مطالعه نور در محدودهٔ مکانیک کوانتوم می‌پردازد؟
آیا میدانستید که : پدیدهٔ موج عظیم در جنوبی‌ترین نقطهٔ آفریقا در نزدیکی دماغهٔ آگولاس، به فراوانی دیده می‌شود؟
آیا میدانستید که : اندکی پس از جنگ جهانی دوم، در دوران کمونیسم در لهستان، صحبت کردن به زبان ویلامووی ممنوع بود و اکنون، در حدود ۷۰ نفر از سخنوران این زبان باقی مانده‌اند؟
آیا میدانستید که : فیلم دنیای آب از نگاه بازگشت سرمایه و میزان فروش، یک شکست بزرگ بود؟
آیا میدانستید که : صد سال تنهایی یکی از شاهکارهای گابریل گارسیا مارکز دانسته می‌شود؟
آیا میدانستید که : در سدهٔ شانزدهم میلادی، اسپانیایی‌ها صلیبی را بر لبهٔ دهانهٔ آتشفشان ماسایا نصب کردند تا شیطان را فراری دهد؟
آیا میدانستید که : خلیج فارس پس از خلیج مکزیک و خلیج هادسون سومین خلیج بزرگ جهان بشمار می‌آید؟
آیا میدانستید که : گنجینه‌ای از آثار مهم هنرمندان معاصر غرب، پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، به انبار زیرزمین موزه هنرهای معاصر تهران منتقل شد؟
آیا میدانستید که : بنیاد فرهنگ ایران، نهادی پژوهشی بود که برای پاس‌داری، گسترش، و پیش‌برد زبان پارسی در مهر ماه ۱۳۴۳ خورشیدی بنیان شد؟
آیا میدانستید که : هیو هفنر، قبر مجاور مریلین مونرو را به مبلغ ۷۵ هزار دلار خریده‌است؟
آیا میدانستید که : بیش از نیمی از مردم دنیا آلوده به باکتری هلیکوباکتر پیلوری هستند؟
آیا میدانستید که : بر اساس نظریه نسبیت عام، علاوه بر جرم، حضور انرژی، تکانه و تنش نیز می‌تواند منشأ گرانش باشد؟
آیا میدانستید که : میرزا محمد اخباری مدعی بود که می‌تواند سرِ پاول سیسیانوف را به تهران حاضر سازد؟ وی در شاه‌عبدالعظیم به چله‌نشینی پرداخت و پیش از پایان روز چهلم سر سیسیانوف را نزد فتحعلی‌شاه آوردند؟
آیا میدانستید که : ماجرای ایران–کنترا پس از رسوایی واترگیت بزرگترین رسوایی سیاسی در آمریکا است؟
آیا میدانستید که : واشینگتن، دی. سی. بر روی زمین اهدایی ایالت مریلند بنا شده است؟
آیا میدانستید که : جنگ قره‌باغ منجر به اعلام استقلال از سوی جمهوری قره‌باغ در سال ۱۹۹۲ شد؟
آیا میدانستید که : کلنل احمد نخجوان نخستین خلبان ایران و نیروی هوایی شاهنشاهی بود؟
آیا میدانستید که : برادران اردلان، سه چهره سیاسی اواخر دوره قاجار و دوران پهلوی بودند که هریک به‌تنهایی نقش مهمی در تاریخ معاصر ایران بازی کرده‌اند؟
آیا میدانستید که : نبرد کورسک بزرگترین نبرد تانک‌ها در طول تاریخ نظامی به شمار می‌رود؟
آیا میدانستید که : مارگارت باندفیلد نخستین وزیر زن در تاریخ بریتانیا بود؟
آیا میدانستید که : دلفین‌ها می‌توانند با سوت زدن یکدیگر را به نام صدا بزنند؟
آیا میدانستید که : حاجی علی هنرمند مصری مقیم آمریکا بود که به خاطر مهار و کنترل قی و پس‌زنش مایعات درون دهانش مشهور بود؟
آیا میدانستید که : در پی حمله به بندر پرل هاربر توسط هواپیماهای جنگنده امپراتوری ژاپن، ایالات متحده آمریکا ناچار شد رسماً وارد کارزار جنگ جهانی دوم شود؟
آیا میدانستید که : نام کامل پیانو، پیانو فورته می‌باشد، که از پیانو به معنای ملایم و فورته به معنای رسا تشکیل شده‌است؟
آیا میدانستید که : کیسه‌داران بچه‌های خود را نه به شکل کامل – همچون پستانداران – که به شکل موجودی ناقص به دنیا می‌آورند تا بعد در کیسه پرورش داده شوند؟
آیا میدانستید که : ابراهیم گلستان نخستین کارگردان ایرانی است که برنده جایزه‌ای بین‌المللی شده‌است؟
آیا میدانستید که : کیسه‌داران بچه‌های خود را نه به شکل کامل – همچون پستانداران – که به شکل موجودی ناقص به دنیا می‌آورند تا بعد در کیسه پرورش داده شوند؟
آیا میدانستید که : دلفین‌ها می‌توانند با سوت زدن یکدیگر را به نام صدا بزنند؟
آیا میدانستید که : هر روز در قرن ۲۱ام حدود ۰ تا ۲ میلی‌ثانیه طولانی‌تر از روزهای قرن ۱۹ام است؟
آیا میدانستید که : گل‌مور درختی بومی ماداگاسکار است که برای گل‌های قرمز و نارنجیش شناخته می‌شود؟
آیا میدانستید که : سه مومیایی از مردان نمکی کشف شده در معدن چهرآباد استان زنجان مربوط به زمان هخامنشیان (حدود ۴۰۰ پیش از میلاد) هستند؟
آیا میدانستید که : فرانتز لیست قطعهٔ لا کامپانلا را بر اساس موومان سوم از کنسرتو ویولن شماره ۲ نیکولو پاگانینی نوشته است؟
آیا میدانستید که : نخستین مجموعه کتاب کتابخانهٔ عمومی شیکاگو، مجموعه‌ای ۸۰۰۰ تایی از کتاب‌های انگلیسی بود که پس از آتش‌سوزی ۱۸۷۱ میلادی به این کتابخانه هدیه داده شده بود؟
آیا میدانستید که : لوچیانو پاواروتی نخستین موسیقیدان معاصر خارجی بود که پس از مرگش مراسم بزرگداشتی در ایران برای او برگزار شد؟
آیا میدانستید که : قوی شیپورچی بزرگترین پرندهٔ آبزی جهان و بومی آمریکای شمالی است؟
آیا میدانستید که : جدال براؤر و هیلبرت از مهم‌ترین منازعه‌های درونی ریاضیات در قرن بیستم بود که آلبرت اینشتین آن را به جدال قورباغه و موش تشبیه کرده بود؟
آیا میدانستید که : در حدود ۴۰۰۰ کرگدن هندی در دنیای وحش باقی مانده‌است؟
آیا میدانستید که : بی‌بی‌خانم استرآبادی از نخستین زنان طنزنویس ایرانی بود که معایب الرجال را در سال ۱۳۱۲ قمری در پاسخ به تأدیب النسوان نوشت؟
آیا میدانستید که : نسترن گیاهی بود که در دوران جنگ جهانی دوم در باغ‌های پیروزی آمریکا کاشته می‌شد؟
آیا میدانستید که : ابرقارهٔ پانوتیا در حدود ۵۰ میلیون سال عمر کرد و پس از آن به چهار قاره تقسیم شد؟
آیا میدانستید که : همهٔ پنج فیلمی که جان کزال در آنها بازی کرده‌است، برای جایزهٔ اسکار بهترین فیلم نامزد شده‌اند؟
آیا میدانستید که : موزه پرگامون برلین، دروازه ایشتار بابل را دربردارد؟
آیا میدانستید که : رابرت آدلر مخترع نخستین کنترل از راه دور کارای تلویزیون است؟
آیا میدانستید که : سخت‌پوستی به نام خرخاکی غول در اعماق اقیانوس اطلس و خلیج مکزیک زندگی می‌کند و می‌تواند تا ۷۰ سانتی‌متر رشد کند؟
آیا میدانستید که : ریال از واژهٔ اسپانیایی "real" وارد فارسی شده‌است که هم به معنای «شاهی» و هم نام سکهٔ نقره رایج در آن کشور بوده است؟
آیا میدانستید که : کالکوزیت از مهم‌ترین سنگ معدن‌های مس است که روزگاری در معدن‌های کورن‌وال انگلستان به فراوانی یافت می‌شده‌است؟
آیا میدانستید که : آلمان‌ها در هر روز، نزدیک به ۴۰۰ تن کباب ترکی می‌خورند؟
آیا میدانستید که : محمد بهمن‌بیگی بنیانگذار آموزش عشایری در ایران بود؟
آیا میدانستید که : هیپوکالمی یا همان کمبود پتاسیم در بدن، می‌تواند از اثرهای جانبی مصرف برخی داروها باشد؟
آیا میدانستید که : پرچم کشور هند، تیرانگا نام دارد؟
آیا میدانستید که : دریاچهٔ ارومیه بزرگترین دریاچهٔ ایران و آنقدر شور است که نمی‌تواند زیستگاه ماهی باشد؟
آیا میدانستید که : گفته‌های هرودوت دربارهٔ کمبوجیهٔ دوم و کشتن گاو آپیس توسط وی، نادرست بوده و با تحقیقات باستان‌شناسی همخوانی ندارد؟
آیا میدانستید که : برج کلیسای اولم با ارتفاع ۱۶۱ متر بلندترین برج کلیسا در جهان است؟
آیا میدانستید که : برتون ریکتر و ساموئل چائو چونگ تینگ بخاطر کشف ذره سای، جایزه نوبل فیزیک را در سال ۱۹۷۶ دریافت کردند؟
آیا میدانستید که : خیابان جردن تهران به افتخار ساموئل مارتین جردن، بانی و سازنده کالج آمریکایی تهران (بعدها دبیرستان البرز) نامگذاری شده‌است؟
آیا میدانستید که : هتل سِوُی لندن، نخستین هتل مجلل بریتانیا بود که امکاناتی نظیر حمام خصوصی، آب سرد و گرم دائمی و آسانسور برقی را ارائه می‌کرد؟
آیا میدانستید که : پس از کشف اریس در سال ۲۰۰۵، مدتی آن را سیاره دهم منظومه شمسی می‌نامیدند اما اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی در سال ۲۰۰۶ اریس را در گروه سیاره‌های کوتوله قرار داد؟
آیا میدانستید که : دایناسور کریولوفوساروس، به صورت غیررسمی الویسور خوانده می‌شود چون تاج عجیبی در بالای سرش بوده‌است و چهره‌اش فرد را به یاد مدل موی پمپادور الویس پریسلی می‌اندازد؟
آیا میدانستید که : توکن امنیتی می‌تواند علاوه بر کلید رمز، داده‌های زیست‌سنجشی را هم ذخیره کند؟
آیا میدانستید که : سیگار نام دهستانی از توابع بخش مرکزی شهرستان لامرد در جنوب استان فارس است؟
آیا میدانستید که : فرودگاه بین‌المللی کفلاویک، بزرگترین فرودگاه ایسلند است؟
آیا میدانستید که : کاشیما آنتلرز باشگاه فوتبال ژاپنی است که در جی‌لیگ بازی می‌کند؟
آیا میدانستید که : امپراتور چینزونگ، آخرین امپراتور سونگ شمالی بود؟
آیا میدانستید که : در عددنویسی مصری برای ۱۰۰٬۰۰۰ در خط هیروگلیف نماد یک نوزاد قورباغه یا قورباغه انتخاب شده بود؟
آیا میدانستید که : در دوران پارینه‌سنگی ژاپن می‌توان نمونه‌هایی از ابزارهای سنگی صیقل خورده را یافت که پیشینهٔ آنها به ۳۰٬۰۰۰ سال پیش از میلاد باز می‌گردد؟ (در تصویر، موزه باستان‌شناسی استان هیوگو)
آیا میدانستید که : رئیس انجمن شرکت‌های اینترنتی ایران در اکتبر ۲۰۰۸ اعلام کرد که کل پهنای باند وارد شده به ایران برابر با مجموع پهنای باند دو دانشگاه در سوئد است؟
آیا میدانستید که : جنبش حقوق زنان در ترکیه از زمان امپراتوری عثمانی و جنگ جهانی اول شکل گرفته‌است؟
آیا میدانستید که : یولیوس شرک عضو اساس و رانندهٔ شخصی آدولف هیتلر بود که در مراسم خاکسپاریش در سال ۱۹۳۶، هیتلر شخصاً در ستایش او سخنرانی کرد؟
آیا میدانستید که : تمساح نیل بزرگترین تمساح آفریقا است؟
آیا میدانستید که : شرکت ایتالیایی لامبورگینی از سال ۱۹۹۸ تابع شرکت آلمانی آئودی می‌باشد که خود تابع شرکت فولکس‌واگن است؟
آیا میدانستید که : پل رانی پیش از آنکه به باشگاه فوتبال لیدز یونایتد بپیوندد مکانیک بوده‌است؟
آیا میدانستید که : رئیس انجمن شرکت‌های اینترنتی ایران در اکتبر ۲۰۰۸ اعلام کرد که کل پهنای باند وارد شده به ایران برابر با مجموع پهنای باند دو دانشگاه در سوئد است؟
آیا میدانستید که : خشخاش در حدود ۳۴۰۰ سال پیش از میلاد در جنوب میان‌رودان کشت می‌شده است؟
آیا میدانستید که : شیر آمریکایی خویشاوند نزدیک شیر غارنشین اروپایی است که از طریق تنگهٔ برینگ به آلاسکا آمده‌است؟
آیا میدانستید که : واژهٔ لگاریتم (به معنای عدد نسبت) نخستین بار توسط جان نپر معرفی شد؟
آیا میدانستید که : آلا پوگاچوا خواننده و هنرپیشهٔ روس است که فعالیت هنریش را در سال ۱۹۶۵ آغاز کرد و تا سال ۱۹۹۷ بیش از ۲۵۰ میلیون نسخه از آثارش را به فروش رساند؟
آیا میدانستید که : در یونان باستان از پیاله برای ساغرریزی استفاده می‌شده است؟
آیا میدانستید که : دولت فدرال آمریکا در سال ۱۷۹۲ مثلث ایری را به پنسیلوانیا فروخت تا آن ایالت به دریاچه ایری دسترسی داشته باشد؟
آیا میدانستید که : ابوبکر کرجی در کتاب استخراج آب‌های پنهانی نیروی جاذبه زمین را توصیف کرده بوده است؟
آیا میدانستید که : واژهٔ لگاریتم (به معنای عدد نسبت) نخستین بار توسط جان نپر معرفی شد؟
آیا میدانستید که : ابوبکر کرجی در کتاب استخراج آب‌های پنهانی نیروی جاذبه زمین را توصیف کرده بوده است؟
آیا میدانستید که : پنیر گلاستر از آمیختن شیر سحرگاه و شامگاه گاوهای گلاستر فراهم می‌شود؟
آیا میدانستید که : در سال ۱۹۳۸ در نبرد میان تیم‌های ملی فوتبال آلمان و انگلستان، دیپلمات‌ها، کاپیتان تیم انگلستان ادی هاپگود و هم‌تیمی‌هایش را مجبور کردند تا برای ادای احترام درود نازی سر دهند؟
آیا میدانستید که : گیاه زعفران بومی ایران و هند است و در هیچ کشور عربی به صورت طبیعی نمی‌روید؟
آیا میدانستید که : سازهای ساخته شده به دست استرادیواریوس از باکیفیت‌ترین و گران‌قیمت‌ترین آلات موسیقی هستند؟
آیا میدانستید که : در سامانهٔ تشخیص خودکار شماره پلاک خودرو از نویسه‌خوان نوری برای خواندن پلاک خودرو بهره برده می‌شود؟
آیا میدانستید که : تیم ملی فوتبال انگلستان در جام جهانی فوتبال ۱۹۸۶ مکزیک، دو بازیکن با نام گری استیونز داشت؟
آیا میدانستید که : تا سال ۱۹۸۶ بیش از یک میلیون نفر در شهرهایی معروف به شهر بستهٔ روسیه زندگی می‌کردند؟ مرز این شهرها به دلیل وجود نیروی نظامی و تأسیسات هسته‌ای بر روی خارجی‌ها بسته‌است؟
آیا میدانستید که : سوفیا کووالوسکایا با مطالعه مقاله‌هایی از معادلات دیفرانسیل و انتگرال که به‌جای کاغذ دیواری بر دیوار خانه‌شان چسبانده شده بود، با ریاضیات آشنا شد؟
آیا میدانستید که : اسب آبی نزدیک‌ترین خویشاوند به نهنگ‌ها و دلفین‌های کنونی است؟
آیا میدانستید که : رشد و گسترش تره‌بار رسمی موجب افزایش گوناگونی نژادی محصول‌ها می‌شود؟
آیا میدانستید که : گرترود استاین ایجادگر اصطلاح نسل گمشده دانسته می‌شود؟
آیا میدانستید که : تاریخچه سوشی نشان می‌دهد که سوشی در آغاز روشی برای حفظ ماهی بوده که در آسیای شرقی رواج داشته‌است و پس از راه یافتن به چین به فرهنگ غذایی کشور ژاپن وارد شده است؟
آیا میدانستید که : استن مورتنسن نخستین و تنها بازیکنی است که در جام حذفی فوتبال انگلستان به امتیاز هت تریک دست یافته است؟
آیا میدانستید که : مسلمانان چین برای نوشتن زبان ماندارین به خط عربی از شیوه‌ای به نام شیاو جینگ استفاده می‌کرده‌اند؟
آیا میدانستید که : استودان سدلک، نیایشگاه کوچک کاتولیکی است که با بیش از ۴۰٬۰۰۰ استخوان انسان آراسته شده‌است؟
آیا میدانستید که : در سال ۱۹۱۳ میلادی، آدولف هیتلر، لئون تروتسکی، ژوزف استالین و زیگموند فروید همگی در منطقه تاریخی مرکزی شهر وین زندگی می‌کردند؟
آیا میدانستید که : واندا لاندوسکا نخستین کسی بود که واریاسیون‌های گلدبرگ باخ را با هارپسیکورد اجرا و ضبط کرد؟
آیا میدانستید که : ارنست یاکوب کریستوفل معروف به پدر آلمانی نابینایان ایران، با یادگیری زبان ترکی و ارمنی و فارسی، الفبای نابینایان را برای ایرانیان و ارامنه ابداع کرد؟
آیا میدانستید که :با اینکه کارل دونیتس هرگز رسماً به حزب نازی نپیوسته بود، پس از خودکشی هیتلر، بیست روز جانشین وی در دولت فلنسبورگ آلمان بود؟
آیا میدانستید که : مهم ترین چیز در بدست آوردن اصطکاک میان دو جسم، ضریب اصطکاک میان آنها است؟
آیا میدانستید که : توتمس یکم نخستین فرعونی بود که در درهٔ پادشاهان به خاک سپرده شد؟
آیا میدانستید که : بسیاری از قوطی‌های بسته‌بندی از فولاد ساخته شده‌اند؟
آیا میدانستید که : فولک متال گونه‌ای از موسیقی دث متال است که خاستگاه آن اسرائیل بوده و سنت‌های یهود بر آن تاثیر گذاشته‌است؟
آیا میدانستید که : زمانی مانیومنت ولی به امید یافتن معدن اورانیم حفاری شد؟
آیا میدانستید که : ماهی چشم‌سبز به تنهایی اندام جنس نر و ماده را در خود دارد به عبارت دیگر جانوری نر-ماده است؟
آیا میدانستید که : کاخ دلمه‌باغچه از سال ۱۸۵۳ تا ۱۹۲۳ میلادی، مرکز اجرایی امپراتوری عثمانی بوده‌است؟
آیا میدانستید که : گیاه جگرواش در پزشکی باستان، در دوران جالینوس و دیوسکوریدس، برای درمان بیماری‌های کبدی به کار می آمده‌است؟
آیا میدانستید که : زبان ونتی که مردمان پیرامون ونیز ایتالیا از سخنوران آن‌اند، در اصل از گویش‌های گرفته شده از زبان ایتالیایی نیست؟
آیا میدانستید که : هنگ کنگ از یک شبه جزیره و ۲۳۶ جزیره ساخته شده‌است؟
آیا میدانستید که : یوگینی یفتوشنکو، شاعر نامدار اهل روسیه به دلیل کارهای ضد استالینی‌اش در یادها مانده‌است؟
آیا میدانستید که : بزرگترین تلسکوپ نیمکرهٔ جنوبی، تلسکوپ بزرگ آفریقای جنوبی است؟
آیا میدانستید که : چسبندگی سلول محصول پیوندهای پروتئینی است؟
آیا میدانستید که : جاستین بیبر، در سال ۲۰۰۷ با قرار دادن ویدئوهایی از خواندن خود در یوتیوب معروف شد. او یکی از صد شخصیت مشهور سال ۲۰۱۲ است؟
آیا میدانستید که : کبیسه، در اصطلاح سال کبیسه از ریشه کبس به معنی پرکردن چاه با خاک می‌آید؟
آیا میدانستید که : مغولان در حمله به ایران پس از قتل‌عام مردم نیشابور شهر را به آتش کشیده، هفت روز بر آن آب بستند و سپس بر ویرانه‌های آن جو کاشتند؟
آیا میدانستید که : بیشتر کارهای لئوناردو فیبوناتچی برگرفته از دستاوردهای ریاضی‌دان‌های مسلمان به خصوص خوارزمی، ابوکامل و کرجی است؟
آیا میدانستید که : سه عضو گروه دیکسی چیکس پس از مخالفت با حمله نظامی آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ نیمی از طرفدارانشان را از دست دادند و از سوی افراد ناشناس تهدید به مرگ شدند؟
آیا میدانستید که : پس از آنکه استیو جابز در سال ۱۹۸۵ از مدیریت شرکت اپل که خود بنیانگذار آن بود کنار گذاشته شد، شرکت نکست را تأسیس کرد و با خرید این شرکت توسط اپل در سال ۱۹۹۶ وی دوباره به اپل بازگشت؟
آیا میدانستید که : یکی از دلایلی که سلطان محمود در زمان فرمانروایی سیده خاتون به ری حمله نکرد این بود که سیده به او گفته بود: «اگر من تو را بشکنم، به همه عالم نویسم که سلطان محمود را بشکستم و اگر تو مرا بشکنی، شکستن زنی بس فخر نباشد؛ گویند که سلطان محمود زنی را بشکست»؟
آیا میدانستید که : جیمز وات نه موتور بخار را اختراع کرد و نه از حرکت در کتری در حال جوشیدن برای این کار الهام گرفت بلکه او نخستین موتور بخار تجاری را با توسعه و بهبود موتور بخار نیوکامن ساخت و موتور ساخته‌شده توسط او بعدها بسیار مشهور شد؟
آیا میدانستید که : آفتاب‌گردان‌های گل‌دار خورشید را در آسمان دنبال نمی‌کنند. سر این گیاه‌ها تمام روز روبه یک جهت (معمولا شرق) باقی می‌ماند. البته در یکی از مرحله‌های اولیه رشد آنها غنچه‌ها آفتاب را دنبال می‌کنند و قرار گرفتن همهٔ آفتاب‌گردان‌ها در یک جهت در زمان رشد کامل به همین دلیل است؟
آیا میدانستید که : کوچولوی چشم آبی نام یک گل وحشی معروف در کالیفرنیا است که یکی از گونه‌های آن هم سفید رنگ است؟
آیا میدانستید که : فنی کراسبی با اینکه نابینا بود بیش از ۸٬۰۰۰ سرود روحانی نوشت؟
آیا میدانستید که : روباه سرخ جانوری است که در هر چهار قاره کرهٔ زمین پراکنده‌است؟
آیا میدانستید که : ارنست دوشن، توان پادزیستی پنی‌سیلین را ۳۲ سال پیش از الکساندر فلمینگ شناسایی کرده بود؟
آیا میدانستید که : لینا مدینا جوان‌ترین مادر در تاریخ پزشکی است که در پنج سالگی صاحب فرزند پسری شد؟
آیا میدانستید که : کرج یکی از کلان شهرهای ایران و مرکز استان البرز، مدتی جزء مازندران و زمانی بخشی از ری و گاهی از روستاهای طالقان یا شهرستانک محسوب می‌شده‌است؟
آیا میدانستید که : در قرن چهارم ه‌ق مردآویج زیاری قصد داشت بغداد را بگیرد، خلافت را براندازد، پادشاهی ایرانیان را دوباره برقرار سازد و خود را شاهنشاه بنامد. اما سرانجام در سال ۳۲۳ توسط غلامان خود در گرمابه به قتل رسید؟
آیا میدانستید که : برج پیچنده با ۱۹۰ متر ارتفاع بلندترین آسمان‌خراش کشور سوئد است؟
آیا میدانستید که : نوکتورن قطعه‌ای موسیقی است که معمولاً برای اجرا در شب ساخته می‌شود؟
آیا میدانستید که : غیاث‌الدین جمشید کاشانی در رساله وتر و جیب sin ۱° را تا ۱۷ رقم اعشار به درستی محاسبه کرده بوده است؟
آیا میدانستید که : کلیله و دمنه مجموعه داستان‌هایی به زبان سانسکریت است که قهرمانان آن حیواناتند و در حدود سال ۲۰۰ پیش از میلاد حکایت شده‌است؟
آیا میدانستید که : جایزه ایگ‌نوبل تقلیدی تمسخرآمیز از جایزه نوبل است که همه ساله به ۱۰ موفقیت برتر که «ابتدا باعث خنده و سپس به فکر فرو رفتن مردم شود» اعطا می‌شود؟
آیا میدانستید که : کیسه خودکشی وسیله‌ای برای خودکشی بدون درد است؟
آیا میدانستید که : اف-۱۴ تام‌کت‌های ایران تنها نمونه جنگنده‌های اف-۱۴ تام‌کت هستند که بجز نیروی هوایی آمریکا کشور دیگری امکان استفاده عملیاتی از آنها را پیدا کرده است؟
آیا میدانستید که : برج پیچنده با ۱۹۰ متر ارتفاع بلندترین آسمان‌خراش کشور سوئد است؟
آیا میدانستید که : نوکتورن قطعه‌ای موسیقی است که معمولاً برای اجرا در شب ساخته می‌شود؟
آیا میدانستید که : غیاث‌الدین جمشید کاشانی در رساله وتر و جیب sin ۱° را تا ۱۷ رقم اعشار به درستی محاسبه کرده بوده است؟
آیا میدانستید که : جایزه ایگ‌نوبل تقلیدی تمسخرآمیز از جایزه نوبل است که همه ساله به ۱۰ موفقیت برتر که «ابتدا باعث خنده و سپس به فکر فرو رفتن مردم شود» اعطا می‌شود؟
آیا میدانستید که : کیسه خودکشی وسیله‌ای برای خودکشی بدون درد است؟
آیا میدانستید که : اسپهبد خورشید زمانی که شنید خاندان وی توسط منصور عباسی به اسارت گرفته شده‌اند، تاب نیاورده و با نوشیدن زَهر، خودکشی کرد؟
آیا میدانستید که : در تایوان، روز معلم برابر با ۲۸ سپتامبر، یک جشن ملی و تعطیلی رسمی است؟
آیا میدانستید که : اشغال ایران در جنگ جهانی دوم با حمله نیروهای بریتانیا به جنوب و غرب و نیروهای شوروی به شمال و شرق ایران آغاز شد؟
آیا میدانستید که : کرج ابودلف شهری تاریخی و آباد میان اراک و بروجرد بوده است که امروزه محل قطعی آن مشخص نیست؟
آیا میدانستید که : آتش خاموش نخستین مجموعه داستانی به زبان فارسی است که به قلم زنی ایرانی چاپ شده است؟
آیا میدانستید که : هندی بمبئی نیم‌زبانی بومی بمبئی و آمیخته‌ای از زبان‌های انگلیسی، مراتی، گجراتی و چند زبان دیگر است؟
آیا میدانستید که : فهرست پادشاهان تورین طوماری پاپیروسی از مصر باستان و دربردارندهٔ نام فرعون‌ها و خدایانی است که تا پیش از رامسس دوم بر نیل فرمانروایی کرده‌اند؟
آیا میدانستید که : عروس دریایی یال‌شیری بزرگترین گونه عروس دریایی شناخته شده در جهان است؟
آیا میدانستید که : آنتوان سوروگین عکاس تصاویر موجود از میرزا رضای کرمانی، پس از قتل ناصرالدین شاه بود؟
آیا میدانستید که : هاری یک بیماری ویروسی کشنده است و تاکنون تنها ۶ انسان از این بیماری جان سالم به‌در برده‌اند؟
آیا میدانستید که : حسن باقری با ۲۷ سال سن، جوان‌ترین فرماندهٔ ایرانی در دوران جنگ ایران و عراق بود؟
آیا میدانستید که : نورشناخت کوانتومی شاخه‌ای از فیزیک است که به مطالعه نور در محدودهٔ مکانیک کوانتوم می‌پردازد؟
آیا میدانستید که : پدیدهٔ موج عظیم در جنوبی‌ترین نقطهٔ آفریقا در نزدیکی دماغهٔ آگولاس، به فراوانی دیده می‌شود؟
آیا میدانستید که : اندکی پس از جنگ جهانی دوم، در دوران کمونیسم در لهستان، صحبت کردن به زبان ویلامووی ممنوع بود و اکنون، در حدود ۷۰ نفر از سخنوران این زبان باقی مانده‌اند؟
آیا میدانستید که : فیلم دنیای آب از نگاه بازگشت سرمایه و میزان فروش، یک شکست بزرگ بود؟
آیا میدانستید که : صد سال تنهایی یکی از شاهکارهای گابریل گارسیا مارکز دانسته می‌شود؟
آیا میدانستید که : در سدهٔ شانزدهم میلادی، اسپانیایی‌ها صلیبی را بر لبهٔ دهانهٔ آتشفشان ماسایا نصب کردند تا شیطان را فراری دهد؟
آیا میدانستید که : خلیج فارس پس از خلیج مکزیک و خلیج هادسون سومین خلیج بزرگ جهان بشمار می‌آید؟
آیا میدانستید که : گنجینه‌ای از آثار مهم هنرمندان معاصر غرب، پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، به انبار زیرزمین موزه هنرهای معاصر تهران منتقل شد؟
آیا میدانستید که : بنیاد فرهنگ ایران، نهادی پژوهشی بود که برای پاس‌داری، گسترش، و پیش‌برد زبان پارسی در مهر ماه ۱۳۴۳ خورشیدی بنیان شد؟
آیا میدانستید که : هیو هفنر، قبر مجاور مریلین مونرو را به مبلغ ۷۵ هزار دلار خریده‌است؟
آیا میدانستید که : بیش از نیمی از مردم دنیا آلوده به باکتری هلیکوباکتر پیلوری هستند؟
آیا میدانستید که : بر اساس نظریه نسبیت عام، علاوه بر جرم، حضور انرژی، تکانه و تنش نیز می‌تواند منشأ گرانش باشد؟
آیا میدانستید که : میرزا محمد اخباری مدعی بود که می‌تواند سرِ پاول سیسیانوف را به تهران حاضر سازد؟ وی در شاه‌عبدالعظیم به چله‌نشینی پرداخت و پیش از پایان روز چهلم سر سیسیانوف را نزد فتحعلی‌شاه آوردند؟
آیا میدانستید که : ماجرای ایران–کنترا پس از رسوایی واترگیت بزرگترین رسوایی سیاسی در آمریکا است؟
آیا میدانستید که : واشینگتن، دی. سی. بر روی زمین اهدایی ایالت مریلند بنا شده است؟
آیا میدانستید که : جنگ قره‌باغ منجر به اعلام استقلال از سوی جمهوری قره‌باغ در سال ۱۹۹۲ شد؟
آیا میدانستید که : کلنل احمد نخجوان نخستین خلبان ایران و نیروی هوایی شاهنشاهی بود؟
آیا میدانستید که : برادران اردلان، سه چهره سیاسی اواخر دوره قاجار و دوران پهلوی بودند که هریک به‌تنهایی نقش مهمی در تاریخ معاصر ایران بازی کرده‌اند؟
آیا میدانستید که : نبرد کورسک بزرگترین نبرد تانک‌ها در طول تاریخ نظامی به شمار می‌رود؟
آیا میدانستید که : مارگارت باندفیلد نخستین وزیر زن در تاریخ بریتانیا بود؟
آیا میدانستید که : دلفین‌ها می‌توانند با سوت زدن یکدیگر را به نام صدا بزنند؟
آیا میدانستید که : حاجی علی هنرمند مصری مقیم آمریکا بود که به خاطر مهار و کنترل قی و پس‌زنش مایعات درون دهانش مشهور بود؟
آیا میدانستید که : در پی حمله به بندر پرل هاربر توسط هواپیماهای جنگنده امپراتوری ژاپن، ایالات متحده آمریکا ناچار شد رسماً وارد کارزار جنگ جهانی دوم شود؟
آیا میدانستید که : نام کامل پیانو، پیانو فورته می‌باشد، که از پیانو به معنای ملایم و فورته به معنای رسا تشکیل شده‌است؟
آیا میدانستید که : کیسه‌داران بچه‌های خود را نه به شکل کامل – همچون پستانداران – که به شکل موجودی ناقص به دنیا می‌آورند تا بعد در کیسه پرورش داده شوند؟
آیا میدانستید که : ابراهیم گلستان نخستین کارگردان ایرانی است که برنده جایزه‌ای بین‌المللی شده‌است؟
آیا میدانستید که : کیسه‌داران بچه‌های خود را نه به شکل کامل – همچون پستانداران – که به شکل موجودی ناقص به دنیا می‌آورند تا بعد در کیسه پرورش داده شوند؟
آیا میدانستید که : دلفین‌ها می‌توانند با سوت زدن یکدیگر را به نام صدا بزنند؟
آیا میدانستید که : هر روز در قرن ۲۱ام حدود ۰ تا ۲ میلی‌ثانیه طولانی‌تر از روزهای قرن ۱۹ام است؟
آیا میدانستید که : گل‌مور درختی بومی ماداگاسکار است که برای گل‌های قرمز و نارنجیش شناخته می‌شود؟
آیا میدانستید که : سه مومیایی از مردان نمکی کشف شده در معدن چهرآباد استان زنجان مربوط به زمان هخامنشیان (حدود ۴۰۰ پیش از میلاد) هستند؟
آیا میدانستید که : فرانتز لیست قطعهٔ لا کامپانلا را بر اساس موومان سوم از کنسرتو ویولن شماره ۲ نیکولو پاگانینی نوشته است؟
آیا میدانستید که : نخستین مجموعه کتاب کتابخانهٔ عمومی شیکاگو، مجموعه‌ای ۸۰۰۰ تایی از کتاب‌های انگلیسی بود که پس از آتش‌سوزی ۱۸۷۱ میلادی به این کتابخانه هدیه داده شده بود؟
آیا میدانستید که : لوچیانو پاواروتی نخستین موسیقیدان معاصر خارجی بود که پس از مرگش مراسم بزرگداشتی در ایران برای او برگزار شد؟
آیا میدانستید که : قوی شیپورچی بزرگترین پرندهٔ آبزی جهان و بومی آمریکای شمالی است؟
آیا میدانستید که : جدال براؤر و هیلبرت از مهم‌ترین منازعه‌های درونی ریاضیات در قرن بیستم بود که آلبرت اینشتین آن را به جدال قورباغه و موش تشبیه کرده بود؟
آیا میدانستید که : در حدود ۴۰۰۰ کرگدن هندی در دنیای وحش باقی مانده‌است؟
آیا میدانستید که : بی‌بی‌خانم استرآبادی از نخستین زنان طنزنویس ایرانی بود که معایب الرجال را در سال ۱۳۱۲ قمری در پاسخ به تأدیب النسوان نوشت؟
آیا میدانستید که : نسترن گیاهی بود که در دوران جنگ جهانی دوم در باغ‌های پیروزی آمریکا کاشته می‌شد؟
آیا میدانستید که : ابرقارهٔ پانوتیا در حدود ۵۰ میلیون سال عمر کرد و پس از آن به چهار قاره تقسیم شد؟
آیا میدانستید که : همهٔ پنج فیلمی که جان کزال در آنها بازی کرده‌است، برای جایزهٔ اسکار بهترین فیلم نامزد شده‌اند؟
آیا میدانستید که : موزه پرگامون برلین، دروازه ایشتار بابل را دربردارد؟
آیا میدانستید که : رابرت آدلر مخترع نخستین کنترل از راه دور کارای تلویزیون است؟
آیا میدانستید که : سخت‌پوستی به نام خرخاکی غول در اعماق اقیانوس اطلس و خلیج مکزیک زندگی می‌کند و می‌تواند تا ۷۰ سانتی‌متر رشد کند؟
آیا میدانستید که : ریال از واژهٔ اسپانیایی "real" وارد فارسی شده‌است که هم به معنای «شاهی» و هم نام سکهٔ نقره رایج در آن کشور بوده است؟
آیا میدانستید که : کالکوزیت از مهم‌ترین سنگ معدن‌های مس است که روزگاری در معدن‌های کورن‌وال انگلستان به فراوانی یافت می‌شده‌است؟
آیا میدانستید که : آلمان‌ها در هر روز، نزدیک به ۴۰۰ تن کباب ترکی می‌خورند؟
آیا میدانستید که : محمد بهمن‌بیگی بنیانگذار آموزش عشایری در ایران بود؟
آیا میدانستید که : هیپوکالمی یا همان کمبود پتاسیم در بدن، می‌تواند از اثرهای جانبی مصرف برخی داروها باشد؟
آیا میدانستید که : پرچم کشور هند، تیرانگا نام دارد؟
آیا میدانستید که : دریاچهٔ ارومیه بزرگترین دریاچهٔ ایران و آنقدر شور است که نمی‌تواند زیستگاه ماهی باشد؟
آیا میدانستید که : گفته‌های هرودوت دربارهٔ کمبوجیهٔ دوم و کشتن گاو آپیس توسط وی، نادرست بوده و با تحقیقات باستان‌شناسی همخوانی ندارد؟
آیا میدانستید که : برج کلیسای اولم با ارتفاع ۱۶۱ متر بلندترین برج کلیسا در جهان است؟
آیا میدانستید که : برتون ریکتر و ساموئل چائو چونگ تینگ بخاطر کشف ذره سای، جایزه نوبل فیزیک را در سال ۱۹۷۶ دریافت کردند؟
آیا میدانستید که : خیابان جردن تهران به افتخار ساموئل مارتین جردن، بانی و سازنده کالج آمریکایی تهران (بعدها دبیرستان البرز) نامگذاری شده‌است؟
آیا میدانستید که : هتل سِوُی لندن، نخستین هتل مجلل بریتانیا بود که امکاناتی نظیر حمام خصوصی، آب سرد و گرم دائمی و آسانسور برقی را ارائه می‌کرد؟
آیا میدانستید که : پس از کشف اریس در سال ۲۰۰۵، مدتی آن را سیاره دهم منظومه شمسی می‌نامیدند اما اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی در سال ۲۰۰۶ اریس را در گروه سیاره‌های کوتوله قرار داد؟
آیا میدانستید که : دایناسور کریولوفوساروس، به صورت غیررسمی الویسور خوانده می‌شود چون تاج عجیبی در بالای سرش بوده‌است و چهره‌اش فرد را به یاد مدل موی پمپادور الویس پریسلی می‌اندازد؟
آیا میدانستید که : توکن امنیتی می‌تواند علاوه بر کلید رمز، داده‌های زیست‌سنجشی را هم ذخیره کند؟
آیا میدانستید که : سیگار نام دهستانی از توابع بخش مرکزی شهرستان لامرد در جنوب استان فارس است؟
آیا میدانستید که : فرودگاه بین‌المللی کفلاویک، بزرگترین فرودگاه ایسلند است؟
آیا میدانستید که : کاشیما آنتلرز باشگاه فوتبال ژاپنی است که در جی‌لیگ بازی می‌کند؟
آیا میدانستید که : امپراتور چینزونگ، آخرین امپراتور سونگ شمالی بود؟
آیا میدانستید که : در عددنویسی مصری برای ۱۰۰٬۰۰۰ در خط هیروگلیف نماد یک نوزاد قورباغه یا قورباغه انتخاب شده بود؟
آیا میدانستید که : در دوران پارینه‌سنگی ژاپن می‌توان نمونه‌هایی از ابزارهای سنگی صیقل خورده را یافت که پیشینهٔ آنها به ۳۰٬۰۰۰ سال پیش از میلاد باز می‌گردد؟ (در تصویر، موزه باستان‌شناسی استان هیوگو)
آیا میدانستید که : رئیس انجمن شرکت‌های اینترنتی ایران در اکتبر ۲۰۰۸ اعلام کرد که کل پهنای باند وارد شده به ایران برابر با مجموع پهنای باند دو دانشگاه در سوئد است؟
آیا میدانستید که : جنبش حقوق زنان در ترکیه از زمان امپراتوری عثمانی و جنگ جهانی اول شکل گرفته‌است؟
آیا میدانستید که : یولیوس شرک عضو اساس و رانندهٔ شخصی آدولف هیتلر بود که در مراسم خاکسپاریش در سال ۱۹۳۶، هیتلر شخصاً در ستایش او سخنرانی کرد؟
آیا میدانستید که : تمساح نیل بزرگترین تمساح آفریقا است؟
آیا میدانستید که : شرکت ایتالیایی لامبورگینی از سال ۱۹۹۸ تابع شرکت آلمانی آئودی می‌باشد که خود تابع شرکت فولکس‌واگن است؟
آیا میدانستید که : پل رانی پیش از آنکه به باشگاه فوتبال لیدز یونایتد بپیوندد مکانیک بوده‌است؟
آیا میدانستید که : رئیس انجمن شرکت‌های اینترنتی ایران در اکتبر ۲۰۰۸ اعلام کرد که کل پهنای باند وارد شده به ایران برابر با مجموع پهنای باند دو دانشگاه در سوئد است؟
آیا میدانستید که : خشخاش در حدود ۳۴۰۰ سال پیش از میلاد در جنوب میان‌رودان کشت می‌شده است؟
آیا میدانستید که : شیر آمریکایی خویشاوند نزدیک شیر غارنشین اروپایی است که از طریق تنگهٔ برینگ به آلاسکا آمده‌است؟
آیا میدانستید که : واژهٔ لگاریتم (به معنای عدد نسبت) نخستین بار توسط جان نپر معرفی شد؟
آیا میدانستید که : آلا پوگاچوا خواننده و هنرپیشهٔ روس است که فعالیت هنریش را در سال ۱۹۶۵ آغاز کرد و تا سال ۱۹۹۷ بیش از ۲۵۰ میلیون نسخه از آثارش را به فروش رساند؟
آیا میدانستید که : در یونان باستان از پیاله برای ساغرریزی استفاده می‌شده است؟
آیا میدانستید که : دولت فدرال آمریکا در سال ۱۷۹۲ مثلث ایری را به پنسیلوانیا فروخت تا آن ایالت به دریاچه ایری دسترسی داشته باشد؟
آیا میدانستید که : ابوبکر کرجی در کتاب استخراج آب‌های پنهانی نیروی جاذبه زمین را توصیف کرده بوده است؟
آیا میدانستید که : واژهٔ لگاریتم (به معنای عدد نسبت) نخستین بار توسط جان نپر معرفی شد؟
آیا میدانستید که : ابوبکر کرجی در کتاب استخراج آب‌های پنهانی نیروی جاذبه زمین را توصیف کرده بوده است؟
آیا میدانستید که : پنیر گلاستر از آمیختن شیر سحرگاه و شامگاه گاوهای گلاستر فراهم می‌شود؟
آیا میدانستید که : در سال ۱۹۳۸ در نبرد میان تیم‌های ملی فوتبال آلمان و انگلستان، دیپلمات‌ها، کاپیتان تیم انگلستان ادی هاپگود و هم‌تیمی‌هایش را مجبور کردند تا برای ادای احترام درود نازی سر دهند؟
آیا میدانستید که : گیاه زعفران بومی ایران و هند است و در هیچ کشور عربی به صورت طبیعی نمی‌روید؟
آیا میدانستید که : سازهای ساخته شده به دست استرادیواریوس از باکیفیت‌ترین و گران‌قیمت‌ترین آلات موسیقی هستند؟
آیا میدانستید که : در سامانهٔ تشخیص خودکار شماره پلاک خودرو از نویسه‌خوان نوری برای خواندن پلاک خودرو بهره برده می‌شود؟
آیا میدانستید که : تیم ملی فوتبال انگلستان در جام جهانی فوتبال ۱۹۸۶ مکزیک، دو بازیکن با نام گری استیونز داشت؟
آیا میدانستید که : تا سال ۱۹۸۶ بیش از یک میلیون نفر در شهرهایی معروف به شهر بستهٔ روسیه زندگی می‌کردند؟ مرز این شهرها به دلیل وجود نیروی نظامی و تأسیسات هسته‌ای بر روی خارجی‌ها بسته‌است؟
آیا میدانستید که : سوفیا کووالوسکایا با مطالعه مقاله‌هایی از معادلات دیفرانسیل و انتگرال که به‌جای کاغذ دیواری بر دیوار خانه‌شان چسبانده شده بود، با ریاضیات آشنا شد؟
آیا میدانستید که : اسب آبی نزدیک‌ترین خویشاوند به نهنگ‌ها و دلفین‌های کنونی است؟
آیا میدانستید که : رشد و گسترش تره‌بار رسمی موجب افزایش گوناگونی نژادی محصول‌ها می‌شود؟
آیا میدانستید که : گرترود استاین ایجادگر اصطلاح نسل گمشده دانسته می‌شود؟
آیا میدانستید که : تاریخچه سوشی نشان می‌دهد که سوشی در آغاز روشی برای حفظ ماهی بوده که در آسیای شرقی رواج داشته‌است و پس از راه یافتن به چین به فرهنگ غذایی کشور ژاپن وارد شده است؟
آیا میدانستید که : استن مورتنسن نخستین و تنها بازیکنی است که در جام حذفی فوتبال انگلستان به امتیاز هت تریک دست یافته است؟
آیا میدانستید که : مسلمانان چین برای نوشتن زبان ماندارین به خط عربی از شیوه‌ای به نام شیاو جینگ استفاده می‌کرده‌اند؟
آیا میدانستید که : استودان سدلک، نیایشگاه کوچک کاتولیکی است که با بیش از ۴۰٬۰۰۰ استخوان انسان آراسته شده‌است؟
آیا میدانستید که : در سال ۱۹۱۳ میلادی، آدولف هیتلر، لئون تروتسکی، ژوزف استالین و زیگموند فروید همگی در منطقه تاریخی مرکزی شهر وین زندگی می‌کردند؟
آیا میدانستید که : واندا لاندوسکا نخستین کسی بود که واریاسیون‌های گلدبرگ باخ را با هارپسیکورد اجرا و ضبط کرد؟
جهت‌یابی با نشانه‌های طبیعی
هرگونه‌ای از درختان برش‌ها و خصوصیات خاصّ خود را دارد. باد و آفتاب بر درختان تأثیر می‌گذارند و این سرنخی است برای محاسبه جهت شمال-جنوب.
این روش‌ها خیلی قابل اطمینان نیستند. مثلاً «باد غالب» ممکن است حالت عادی را به طور قابل‌ملاحظه‌ای تغییر دهد و باعث تغییر و انحراف آن شود. همچنین در جنگل‌های انبوه -به دلیل عدم نفوذ و رسوخ آفتاب درون آنها- برخی روش‌ها کارا نخواهند بود. اگر از علامت‌های طبیعی استفاده می‌کنید، برای تصمیم‌گیری، باید هر چند تا علامت مختلف را که می‌توانید پیدا کنید.
بسیاری از روش‌های زیر بر اساس آفتاب هستند: در نیمکرهٔ شمالی زمین، جهت رو به جنوب در معرض آفتاب بیشتری است. تابش خورشید رشد شاخه‌ها و برگ‌ها را زیاد می‌کند.
۱- جهت‌یابی با خزه‌ها و گلسنگ‌ها: سمت شمالی درختان و تخته‌سنگ‌ها، گلسنگ‌ها و خزه‌های بیشتری دارد؛ چرا که نمناک‌تر و مرطوب‌تر از سمت جنوبی آن‌هاست.
خزه در جایی رشد می‌کند که دارای سایه و آب زیادی باشد؛ محل‌های خنک و نمناک. تنهٔ درختان در سمت شمالی سایه و رطوبت بیشتری دارد، و در نتیجه خزه‌ها معمولاً بیشتر در این سمت می‌رویند.
این روش همیشه نتیجهٔ درست به ما نمی‌دهد. ۱) هرچند سمت شمالی در سایهٔ بیشتری است، ولی لزوماً رطوبت سمت شمال بیشتر نیست؛ و برای رشد خزه‌ها رطوبت مهم‌تر از سایه است(جایی که رطوبت در آن‌جا بیشتر ماندگار است). ۲) گاه ممکن است درختان و پوشش گیاهی مجاور طرف دیگر درخت را هم سایه کند. ۳) در یک اقلیم بارانی(جنگل‌ها و بیشه‌های مرطوب) ممکن است همه طرف درخت نمناک باشد(یعنی خزه دور برخی درختان در همه‌طرف رشد کرده؛ البته معمولاً در جهت جنوب بیشتر رشد کرده‌است). ۴) ممکن است باد مانع رشد خزه در طرف شمالی درخت شود. ۵) در مناطق خشک هم که اصلاً خزه‌ای وجود ندارد!
ضمناً در نظر داشته باشید که معمولاً خزه در جهت نور آفتاب(جنوب) خرمایی رنگ است و در مکان‌های سایه و مرطوب سبز یا طوسی رنگ.
۲- جهت‌یابی با درختان: از آن‌جا که سمت شمالی درختان در معرض آفتاب کمتری است، درختان در این سمت‌شان شاخ‌وبرگ کمتری دارند.
به دلیل آنکه آفتاب بیشتر از سمت جنوب می‌تابد، درختان جنوب بهتر و بیشتر رشد می‌کنند. وجود درختانی مانند صنوبر سیاه و سفید، راش، بلوط، درختان آزاد، شاه بلوط هندی، افرا نروژی و درخت اقاقیا صحت این مسئله را ثابت می‌کند. این درخت‌ها در جنوب بیشتر دیده می‌شوند.
پوست درختان قدیمی در سمت رو به آفتاب(جنوب) معمولاً نازک‌تر است.
پوسیده بودن یک طرف از اکثر درختان جنگل، جهت شمال را به ما نشان می‌دهد؛ سمت پوسیده شمال است.
به خاطر نوع تابش خورشید، شاخه‌های جنوبی اکثر درختان افقی‌تر و شاخه‌های شمالی عمودی‌ترند.
در کوه‌های سنگی، کاج‌های انحناپذیر در شیب جنوبی، و صنوبرهای انگلمان در شیب شمالی می‌رویند.
معمولاً درختان برگ ریز در شیب‌های جنوبی تپه‌ها می‌رویند و سراشیب‌های شمالی همیشه سبز است.
زمینِ اطراف ریشهٔ درختان، به سمت جنوب سست‌تر و توخالی‌تر از قسمت شمالی است. پس زمین به سمت شمال سفت‌تر بوده و به خشکی زمین جنوبی نیست.
رشد پوشش گیاهی در سمت جنوبی تپه‌ها بیشتر از سمت شمالی خواهد بود.
۳-جهت‌یابی با تنهٔ درختان بریده‌شده: اگر مقطع درخت بریده‌شده‌ای را نگاه کنید، تعدادی دایرهٔ هم مرکز را مشاهده خواهید کرد، که هر یک از آنها نشان یک سال عمر درخت می‌باشد. درختی که بطور دائم آفتاب به تنه‌اش بتابد، دایره‌های نشاندهنده عمر آن درخت در یک سمت به هم نزدیک‌تر شده و در سمت دیگر از هم دور خواهند بود. سمتی که فاصله خطوط حلقه‌های سنی درخت به هم نزدیک‌تر باشد سمت شمال را مشخص می‌کند، و سمتی که خطوط حلقه‌های سنی از هم فاصلهٔ بیشتری داشته باشد سمت جنوب را نشان می‌دهد؛ به علت تابش زیاد آفتاب و رشد شدیدتر آن.
۴- جهت‌یابی به کمک گل‌ها و گیاهان: گیاهان، و گل‌های درختان تمایل دارند رو به آفتاب قرار بگیرند؛ یعنی جنوب یا شرق.
برخی گیاهان برای جهت‌یابی اشتهار یافته‌اند. مثلاً در آمریکا گُلی وجود دارد که همیشه جهت‌گیری شمالی-جنوبی دارد (رشد برگهایش به سمت خط شمال- جنوب است) و آن را «گیاه قطب‌نما(یا Compass Plant)» و یا «رُزینوید(Rosinweed)» می‌خوانند. نام علمی آن «سیلفیوم لاکینیاتوم» (Silphium laciniatum) است، و مسافران اولیهٔ این سرزمین از این گیاه برای جهت‌یابی استفاده می‌کرده‌اند.
اکالیپتوس استرالیایی هم گیاهی جهت‌یاب است. این گیاه که در سرزمین‌های گرم و خشک می‌روید، برگهایش رو به شمال یا جنوب است.
همچنین درختی به نام «نخل رهنوردان([ یا Traveler’s Palm])» وجود دارد که محور شاخه‌هایش شرقی-غربی اند.
همان‌طور که گفته شد، این که کدام طرف شرق است و کدام طرف غرب، یا کدام یک از طرفین شمال یا جنوب است را می‌توان با توجه به سمت خورشید و ماه در آسمان یا روش‌های دیگر یافت -ماه و خورشید تقریباً در سمت جنوبی آسمان قرار دارند.
۵- جهت‌یابی به کمک باد غالب: بادها را از جهتی که می‌وزند، نامگذاری می‌کنند مانند باد شمالی از شمال. هر منطقه‌ای باد غالب و برجسته‌ای دارد که در فصل خاص یا گاهی در تمام فصول حکمفرماست. باد غالب، باد خاصی است که وزش آن طولانی‌تر بوده و در جهت خاصی می‌وزد. با دانستن جهت بادهای غالب می‌توانید چهار جهت اصلی را تشخیص دهید.
معمولاً نام باد را از جهتی که وزیده‌است، نامگذاری می‌کنند. مثلاً باد شمال یعنی بادی که از شمال به سمت جنوب می‌وزد.
برای جهت‌یابی به کمک باد غالب، ۱) ابتدا باید جهت باد غالب منطقه را دانست. ۲) سپس باید در جایی که هستیم جهت باد غالب را تشخیص دهیم. برای نمونه، اگر بدانیم که در منطقهٔ ما باد غالب از شرق می‌وزد، و ضمناً جهت باد غالب منطقه را تشخیص دهیم، طرف منشأ باد شرق خواهد بود؛ که با دانستن شرق، دیگر جهت‌های اصلی هم به سادگی یافته می‌شوند.
نکتهٔ اول: اگر جهت باد غالب منطقه‌تان را نمی‌دانید، اطلاعات زیر ممکن است کمک‌کار باشد:
در نواحی معتدل، باد غالب از غرب می‌وزد. (در هر دو نیم کره شمالی و جنوبی)
در نواحی گرمسیری، باد غالب بین مناطق شمال شرقی و جنوب شرقی جریان دارد.
در نواحی استوایی، باد غالب معمولاً از سمت شرق می‌وزد.
نکتهٔ دوم: جهت باد غالب منطقه را تشخیص دهیم:
در هر منطقه‌ای باد غالب ویژگی‌های خاص خود را دارد؛ مثل درجه حرارت، رطوبت و سرعت که در فصول مختلف تغییر می‌کند.
باد غالب بر رشد درختان و گیاهان، جهت جمع شدن برف‌های باد آورنده و در جهت علف‌های بلند تأثیرگذار است. در واقع باد غالب بیشترین تأثیر را بر روی جهت پوشش گیاهی، برف، ماسه یا دیگر اشیای روی سطح زمین دارد.
الف)درختان:
جهت خم شدن اغلب درختان منطقه نشان دهنده جهت وزش باد غالب منطقه‌است. برای نمونه اگر درختان به طرف شمال منحرف و متمایل شده‌اند، باد غالب محتملا از سمت جنوب وزیده‌است.
اثر دیگری که باد غالب بر درختان دارد این است که: در جهتی که از وزش باد در امان است، شاخ و برگ بیشتری رشد کرده‌است.
در واقع باد ممکن است با صدمه زدن یا خشک کردن شاخه‌های جوان، رشد درخت را کند یا متوقف کند. معمولاً وزش باد، باعث کند شدن رشد درختان می‌شود؛ برعکسِ خورشید، که رشد شاخه‌ها و برگ‌ها را زیاد می‌کند.
در زمستان باد غالب معمولاً با برف و تگرگ همراه است، که باعث شکستن شاخه‌های جوان می‌شود.
درختی که برای تعیین جهت استفاده می‌شود، باید در محلی باز و وسیع باشد. نباید در پناه تپه، درختان دیگر یا ساختمانها باشد. چند تا از درختان نزدیک به هم را مورد آزمایش قرار دهید. مطمئن شوید که درختان هرس نشده باشند.
از آن‌جا که درختان تحت تأثیر عوامل زیادی هستند، باید یافته‌های خود را با مشاهدهٔ درختان متعددی در همسایگی یکدیگر تأیید کنید.
ب)ماسه و برف:
امواج ماسه در بیابان‌ها، و امواج پستی-بلندی‌های برف در مناطق قطبی جهت باد را نشان می‌دهند. البته گاه به خاطر آنکه این موج‌ها خیلی کوچک‌اند و از چند سانتی‌متر تجاوز نمی‌کنند، برای یافتن باد غالب نمی‌توانند کمک‌کار باشند، زیرا می‌توانند با هر باد تند موضعی به سرعت تشکیل شوند.
در بیابان‌ها انواع مختلف تلماسه‌ها وجود دارند، که شکل آنها جهت باد غالب را نمایان می‌سازد؛ همچنین در مورد تل‌یخ‌های قطب: در مناطقی که به شدت پوشیده از برف‌اند، باد غالب توده‌های برف را می‌راند و آنها را تبدیل به تل‌های برآمده‌ای می‌سازد. این تل‌ها از چند سانتی‌متر تا یک متر ارتفاع دارند، و موازی باد غالب تشکیل می‌شوند. در واقع برف از لحاظ فیزیکی شبیه ماسه عمل می‌کند.
ج) نسیم: برخی مناطق الگوی حرکت جریان هوایشان نوسان بیشتری نسبت به جاهای دیگر دارد. مثلاً مردم کنار ساحل با نسیم دریا مأنوس‌اند. معمولاً بعدازظهرها نسیم مداومی از طرف دریا می‌وزد. در شب هم معمولاً جهت نسیم برعکس می‌شود و از خشکی به سمت دریا می‌وزد. نسیم مشابهی در دره‌ها و کوه‌ها می‌وزد: در روز نسیمی از دره به سمت بالای کوه وزیدن می‌گیرد؛ و در شب برعکس، نسیم از بالا به سمت دره می‌وزد. اگر -مثلاً به کمک نقشه- بدانیم که دریا یا کوه (یا ساحل یا دره) در کدام جهت‌مان است، می‌توانیم جهت‌های اصلی را بیابیم.
د) هوای گرم و سرد: در نیمکرهٔ شمالی زمین هوایی که از شمال می‌آید معمولاً سردتر از هوایی است که از جنوب می‌آید(بادهای شمالی از بادهای جنوبی سردتر است).
هـ) سایر موارد:
اگر گمان می‌کنید که بادی که در لحظه می‌وزد باد غالب منطقه‌است، می‌توانید به درختان در مسیر باد نگاه کنید. با نگاه به نوک درختان می‌توانید جهت باد را بفهمید.
می‌توانید به تغییر جهت ابرها دقت کنید؛ به‌ویژه ابرهای بلندی که توسط بادهای غالب آورده می‌شوند.
در روی دریا و اقیانوس‌ها بادهای غالب دارای ویژگی‌ها و ابرهای خاص خود هستند.
۶- جهت‌یابی به کمک رودخانه‌ها: بسیاری از رودها و نهرها در نیمکرهٔ شمالی زمین رو به جنوب سرازیرند، یعنی رو به استوا. این روند عمومی رودهاست، ولی همیشه درست نیست. مثلاً رود نیل -که تماماً در نیمکرهٔ شمالی است- به سوی شمال جریان دارد و به مدیترانه می‌ریزد.
۷- جهت‌یابی به کمک حیوانات و حشرات:
مورچه‌ها خاکِ لانهٔ خود را به سمت جنوب یا شرق می‌ریزند. مورچه‌ها چنین می‌کنند تا در هنگام روز خاکریزشان به عنوان سایه‌بانی برایشان عمل کند، تا راحت‌تر کار خود را انجام دهند.
مورچه‌ها خانه‌های خود(مورتپه‌ها) را بر روی شیب‌های جنوب شرقی می‌سازند؛ زیرا خورشید در پاییز و زمستان بیشتر به این قسمت‌ها می‌تابد. آنها مورتپه‌های خود را نزدیک درختان و صخره‌های جنوبی و جنوب شرقی بنا می‌کنند.
اگر شما در کنار برکه یا دریاچه‌ای باشید که پرندگان، ماهیان یا دوزیستان در حال تولیدمثل هستند، در نظر داشته باشید که آنها معمولاً ترجیح می‌دهند در سمت غربی زاد و ولد (تولیدمثل و پرورش) نمایند.
دارکوب(شانه‌به‌سر) معمولاً حفره‌هایش را در سمت شرقی درخت حفر می‌کند.
سنجاب‌ها هم معمولاً در سوراخ‌های سمت شرقیِ درختان خانه و لانه می‌گزینند.
۸- جهت‌یابی به کمک خانه‌های شهری: امروزه معمولاً خانه‌ها را به موازات شمال -جنوب یا شرق-غرب می‌سازند؛ یعنی نسبت به جهت‌های اصلی مورب نمی‌سازند. این می‌تواند در تنظیم صحیح جهت‌ها و تصحیح روش‌های تقریبی بالا کمک‌کار باشد. باید توجه کرد که در بسیاری موارد این اصل رعایت نشده‌است.
قطب مغناطیسی شمال
قطب‌های مغناطیسی یعنی جایی که خطوط میدان مغناطیسی به صورت واگرا از زمین خارج (جنوب مغناطیسی) و یا به صورت همگرا به آن وارد (شمال مغناطیسی) می‌شوند.
عقربه قطب‌نما -به عنوان یک وسیله مغناطیسی (یک آهنربا)- وقتی که آزادانه معلق شود، قطب‌های مغناطیسی را یافته و در جهت آنها آرایش می‌گیرد؛ یعنی جایی که عموماً شمال حقیقی نیست (به‌جز برخی مناطق کره زمین). زاویه بین شمال حقیقی و شمال مغناطیسی، «میل مغناطیسی» نامیده می‌شود.
قطب‌های مغناطیسی زمین در طول زمان تغییر می‌کنند. قطب شمال مغناطیسی در سال ۲۰۰۱ در موقعیت ۸۱٫۳ درجه شمالی و ۱۱۰٫۸ درجه غربی، در سال ۲۰۰۵ در موقعیت ۸۳٫۱ درجه شمالی و ۱۱۷٫۸ درجه غربی و در سال ۲۰۰۹ در موقعیت ۸۴٫۹ درجه شمالی و ۱۳۱٫۰ درجه غربی بوده‌است. در سال ۲۰۱۲ قطب مغناطیسی شمال در موقعیت ۸۵٫۹ درجه شمالی و ۱۴۷٫۰ درجه غربی قرار گرفت.
هر ۲۵ هزار سال، قطب‌های مغناطیسی یک دور کامل می‌زنند.
قطب شمال مغناطیسی، سالانه ۷٫۳۴ کیلومتر جابه‌جا می‌شود.
انحراف مغناطیسی
انحراف مغناطیسی خطای ناشی از تأثیرات جاذبه‌های مغناطیسی موضعی و منطقه‌ای (مانند فلز و الکتریسیته) ااست، که باید در کنار میل مغناطیسی در نظر گرفته شود. هر گاه قطب‌نما در نزدیکی اشیای آهنی یا فولادی و یا منابع الکتریکی قرار گرفته باشد، عقربه‌اش از جهت قطب مقداری منحرف می‌شود. کلاً به همراه داشتن اشیایی از جنس آهن یا انواع مشابه آن می‌تواند باعث اختلال در حرکت عقربه شود. حتی وجود یک گیره کاغذ روی نقشه ممکن است مساله ساز شود. بنابراین، هنگام استفاده از قطب‌نما باید مطمئن شویم که از اشیای انحراف‌دهنده آن، به‌طور کلی دور است. همچنین احتمال تأثیرگذاری جاذبه‌های مغناطیسی موجود در خاک نیز وجود دارد، که بسیار نادر است؛ ولی در مکان‌هایی که مثلاً معدن آهن وجود دارد باید در نظر گرفته شود.
میل مغناطیسی
انحراف مغناطیسی یا تغییر مغناطیسی یا میل مغناطیسی زاویه بین نصف النهار مغناطیسی و نصف النهار جغرافیایی در هر نقطه از سطح زمین است.
میل مغناطیسی، در هر نقطه از زمین، زاویه بین شمال حقیقی و شمال مغناطیسی در آن نقطه است؛ یعنی زاویهٔ بین سمتی که عقربهٔ قطب‌نما نشان می‌دهد، و سمت شمال جغرافیایی. منابع مختلف میل مغناطیسی را «شیب مغناطیسی» یا «تنزل مغناطیسی» یا «تغییر مغناطیسی» هم می‌نامند. برخی به آن انحراف مغناطیسی هم گفته‌اند، ولی دیگران این واژه را برای انحراف عقربهٔ قطب‌نما در اثر عوامل محیطی (مانند وسایل آهنی و منابع الکتریکی و غیره) مناسب‌تر می‌دانند.
میل مغناطیسی با موقعیت، زمان (سالانه و روزانه)، ناهنجاری‌های مغناطیسی محلی، ارتفاع (جزئی و قابل صرف نظر) و فعالیت‌های مغناطیسی خورشید تغییر می‌کند. میل مغناطیسی در طول خطوطی &mdash؛ که اصطلاحا خطوط هم ارز∗ نامیده می‌شوند &mdash؛ ثابت است. خط فرضی با میل مغناطیسی صفر درجه در حال حاضر از غرب خلیج هودسن، دریاچه سوپریور، دریاچه میشیگان و فلوریدا عبور می‌کند.
تعیین میل مغناطیسی
اگر عقربه قطب‌نما شرق یا غربِ شمال واقعی را به عنوان شمال مشخص نماید، این اختلاف به ترتیب میل مغناطیسی شرقی یا غربی نامیده می‌شود. شمال مغناطیسی هم در نیمکره شمالی و هم در نیمکره جنوبی به عنوان مرجع میل مغناطیسی است. مقدار زاویهٔ انحراف بستگی با محل آزمایش دارد. برای تعیین میل مغناطیسی در یک منطقه مورد نظر می‌توان از موارد زیر استفاده کرد:
نقشه‌های توپوگرافی چاپ شده: این نقشه ها با اندازه گیری های متعدد میل مغناطیسی در نقاط مختلف کرهٔ زمین تهیه می شوند. در برخی نقشه‌ها میل مغناطیسی منطقه به وسیله زاویه بین دو پیکان شمال مغناطیسی (MN) و شمال حقیقی (GN) نشان داده شده است.
نمودارهای خطوط هم‌ارز چاپ شده و یا موجود در وب‌گاه‌ها، که میل مغناطیسی را نشان می‌دهند.
حسابگر آنلاین برای مشخص نمودن آخرین میل مغناطیسی، برای یک موقعیت مشخص (طول و عرض جغرافیایی) و زمان مشخص.
لازم به ذکر است که در یک محل مقدار زاویهٔ انحراف برحسب زمان اندکی تغییر می‌کند و اندازهٔ آن در نقاط مختلف زمین متفاوت است.
در ایران میل مغناطیسی به سمت شرق است و مقدار زاویه آن در مکان‌های مختلف متفاوت است. برای نمونه در ۱۲ خردادماه سال ۱۳۸۶ میل مغناطیسی تهران &mdash؛ طبق محاسبات &mdash؛ برابر ۴ درجه و چهار دقیقه به سمت شرق بوده‌است، که هر سال نزدیک چهار دقیقه (کمتر از یک‌دهم درجه) به سمت شرق افزایش پیدا می‌کند.
مثال
چنانچه به کمک عقربهٔ مغناطیسی به طرف قطب شمال یا جنوب برویم، به قطب شمال و جنوب واقعی کرهٔ زمین نمی‌رسیم. علت این است که قطب شمال و جنوب جغرافیایی و مغناطیسی کرهٔ زمین، با هم یکی نیست؛ یعنی اینکه قطب شمال مغناطیسی زمین، درست روی قطب شمال جغرافیایی زمین قرار ندارد و اگر دو قطب جغرافیایی و مغناطیسی زمین را توسط خطی فرضی به به نام محور به هم وصل کنیم، بین دو محور مغناطیسی و محور جغرافیایی زمین، زاویه‌ای ساخته می‌شود که به آن، زاویهٔ میل مغناطیسی گویند.
هرگونه‌ای از درختان برش‌ها و خصوصیات خاصّ خود را دارد. باد و آفتاب بر درختان تأثیر می‌گذارند و این سرنخی است برای محاسبه جهت شمال-جنوب.
این روش‌ها خیلی قابل اطمینان نیستند. مثلاً «باد غالب» ممکن است حالت عادی را به طور قابل‌ملاحظه‌ای تغییر دهد و باعث تغییر و انحراف آن شود. همچنین در جنگل‌های انبوه -به دلیل عدم نفوذ و رسوخ آفتاب درون آنها- برخی روش‌ها کارا نخواهند بود. اگر از علامت‌های طبیعی استفاده می‌کنید، برای تصمیم‌گیری، باید هر چند تا علامت مختلف را که می‌توانید پیدا کنید.
بسیاری از روش‌های زیر بر اساس آفتاب هستند: در نیمکرهٔ شمالی زمین، جهت رو به جنوب در معرض آفتاب بیشتری است. تابش خورشید رشد شاخه‌ها و برگ‌ها را زیاد می‌کند.
۱- جهت‌یابی با خزه‌ها و گلسنگ‌ها: سمت شمالی درختان و تخته‌سنگ‌ها، گلسنگ‌ها و خزه‌های بیشتری دارد؛ چرا که نمناک‌تر و مرطوب‌تر از سمت جنوبی آن‌هاست.
خزه در جایی رشد می‌کند که دارای سایه و آب زیادی باشد؛ محل‌های خنک و نمناک. تنهٔ درختان در سمت شمالی سایه و رطوبت بیشتری دارد، و در نتیجه خزه‌ها معمولاً بیشتر در این سمت می‌رویند.
این روش همیشه نتیجهٔ درست به ما نمی‌دهد. ۱) هرچند سمت شمالی در سایهٔ بیشتری است، ولی لزوماً رطوبت سمت شمال بیشتر نیست؛ و برای رشد خزه‌ها رطوبت مهم‌تر از سایه است(جایی که رطوبت در آن‌جا بیشتر ماندگار است). ۲) گاه ممکن است درختان و پوشش گیاهی مجاور طرف دیگر درخت را هم سایه کند. ۳) در یک اقلیم بارانی(جنگل‌ها و بیشه‌های مرطوب) ممکن است همه طرف درخت نمناک باشد(یعنی خزه دور برخی درختان در همه‌طرف رشد کرده؛ البته معمولاً در جهت جنوب بیشتر رشد کرده‌است). ۴) ممکن است باد مانع رشد خزه در طرف شمالی درخت شود. ۵) در مناطق خشک هم که اصلاً خزه‌ای وجود ندارد!
ضمناً در نظر داشته باشید که معمولاً خزه در جهت نور آفتاب(جنوب) خرمایی رنگ است و در مکان‌های سایه و مرطوب سبز یا طوسی رنگ.
۲- جهت‌یابی با درختان: از آن‌جا که سمت شمالی درختان در معرض آفتاب کمتری است، درختان در این سمت‌شان شاخ‌وبرگ کمتری دارند.
به دلیل آنکه آفتاب بیشتر از سمت جنوب می‌تابد، درختان جنوب بهتر و بیشتر رشد می‌کنند. وجود درختانی مانند صنوبر سیاه و سفید، راش، بلوط، درختان آزاد، شاه بلوط هندی، افرا نروژی و درخت اقاقیا صحت این مسئله را ثابت می‌کند. این درخت‌ها در جنوب بیشتر دیده می‌شوند.
پوست درختان قدیمی در سمت رو به آفتاب(جنوب) معمولاً نازک‌تر است.
پوسیده بودن یک طرف از اکثر درختان جنگل، جهت شمال را به ما نشان می‌دهد؛ سمت پوسیده شمال است.
به خاطر نوع تابش خورشید، شاخه‌های جنوبی اکثر درختان افقی‌تر و شاخه‌های شمالی عمودی‌ترند.
در کوه‌های سنگی، کاج‌های انحناپذیر در شیب جنوبی، و صنوبرهای انگلمان در شیب شمالی می‌رویند.
معمولاً درختان برگ ریز در شیب‌های جنوبی تپه‌ها می‌رویند و سراشیب‌های شمالی همیشه سبز است.
زمینِ اطراف ریشهٔ درختان، به سمت جنوب سست‌تر و توخالی‌تر از قسمت شمالی است. پس زمین به سمت شمال سفت‌تر بوده و به خشکی زمین جنوبی نیست.
رشد پوشش گیاهی در سمت جنوبی تپه‌ها بیشتر از سمت شمالی خواهد بود.
۳-جهت‌یابی با تنهٔ درختان بریده‌شده: اگر مقطع درخت بریده‌شده‌ای را نگاه کنید، تعدادی دایرهٔ هم مرکز را مشاهده خواهید کرد، که هر یک از آنها نشان یک سال عمر درخت می‌باشد. درختی که بطور دائم آفتاب به تنه‌اش بتابد، دایره‌های نشاندهنده عمر آن درخت در یک سمت به هم نزدیک‌تر شده و در سمت دیگر از هم دور خواهند بود. سمتی که فاصله خطوط حلقه‌های سنی درخت به هم نزدیک‌تر باشد سمت شمال را مشخص می‌کند، و سمتی که خطوط حلقه‌های سنی از هم فاصلهٔ بیشتری داشته باشد سمت جنوب را نشان می‌دهد؛ به علت تابش زیاد آفتاب و رشد شدیدتر آن.
۴- جهت‌یابی به کمک گل‌ها و گیاهان: گیاهان، و گل‌های درختان تمایل دارند رو به آفتاب قرار بگیرند؛ یعنی جنوب یا شرق.
برخی گیاهان برای جهت‌یابی اشتهار یافته‌اند. مثلاً در آمریکا گُلی وجود دارد که همیشه جهت‌گیری شمالی-جنوبی دارد (رشد برگهایش به سمت خط شمال- جنوب است) و آن را «گیاه قطب‌نما(یا Compass Plant)» و یا «رُزینوید(Rosinweed)» می‌خوانند. نام علمی آن «سیلفیوم لاکینیاتوم» (Silphium laciniatum) است، و مسافران اولیهٔ این سرزمین از این گیاه برای جهت‌یابی استفاده می‌کرده‌اند.
اکالیپتوس استرالیایی هم گیاهی جهت‌یاب است. این گیاه که در سرزمین‌های گرم و خشک می‌روید، برگهایش رو به شمال یا جنوب است.
همچنین درختی به نام «نخل رهنوردان([ یا Traveler’s Palm])» وجود دارد که محور شاخه‌هایش شرقی-غربی اند.
همان‌طور که گفته شد، این که کدام طرف شرق است و کدام طرف غرب، یا کدام یک از طرفین شمال یا جنوب است را می‌توان با توجه به سمت خورشید و ماه در آسمان یا روش‌های دیگر یافت -ماه و خورشید تقریباً در سمت جنوبی آسمان قرار دارند.
۵- جهت‌یابی به کمک باد غالب: بادها را از جهتی که می‌وزند، نامگذاری می‌کنند مانند باد شمالی از شمال. هر منطقه‌ای باد غالب و برجسته‌ای دارد که در فصل خاص یا گاهی در تمام فصول حکمفرماست. باد غالب، باد خاصی است که وزش آن طولانی‌تر بوده و در جهت خاصی می‌وزد. با دانستن جهت بادهای غالب می‌توانید چهار جهت اصلی را تشخیص دهید.
معمولاً نام باد را از جهتی که وزیده‌است، نامگذاری می‌کنند. مثلاً باد شمال یعنی بادی که از شمال به سمت جنوب می‌وزد.
برای جهت‌یابی به کمک باد غالب، ۱) ابتدا باید جهت باد غالب منطقه را دانست. ۲) سپس باید در جایی که هستیم جهت باد غالب را تشخیص دهیم. برای نمونه، اگر بدانیم که در منطقهٔ ما باد غالب از شرق می‌وزد، و ضمناً جهت باد غالب منطقه را تشخیص دهیم، طرف منشأ باد شرق خواهد بود؛ که با دانستن شرق، دیگر جهت‌های اصلی هم به سادگی یافته می‌شوند.
نکتهٔ اول: اگر جهت باد غالب منطقه‌تان را نمی‌دانید، اطلاعات زیر ممکن است کمک‌کار باشد:
در نواحی معتدل، باد غالب از غرب می‌وزد. (در هر دو نیم کره شمالی و جنوبی)
در نواحی گرمسیری، باد غالب بین مناطق شمال شرقی و جنوب شرقی جریان دارد.
در نواحی استوایی، باد غالب معمولاً از سمت شرق می‌وزد.
نکتهٔ دوم: جهت باد غالب منطقه را تشخیص دهیم:
در هر منطقه‌ای باد غالب ویژگی‌های خاص خود را دارد؛ مثل درجه حرارت، رطوبت و سرعت که در فصول مختلف تغییر می‌کند.
باد غالب بر رشد درختان و گیاهان، جهت جمع شدن برف‌های باد آورنده و در جهت علف‌های بلند تأثیرگذار است. در واقع باد غالب بیشترین تأثیر را بر روی جهت پوشش گیاهی، برف، ماسه یا دیگر اشیای روی سطح زمین دارد.
الف)درختان:
جهت خم شدن اغلب درختان منطقه نشان دهنده جهت وزش باد غالب منطقه‌است. برای نمونه اگر درختان به طرف شمال منحرف و متمایل شده‌اند، باد غالب محتملا از سمت جنوب وزیده‌است.
اثر دیگری که باد غالب بر درختان دارد این است که: در جهتی که از وزش باد در امان است، شاخ و برگ بیشتری رشد کرده‌است.
در واقع باد ممکن است با صدمه زدن یا خشک کردن شاخه‌های جوان، رشد درخت را کند یا متوقف کند. معمولاً وزش باد، باعث کند شدن رشد درختان می‌شود؛ برعکسِ خورشید، که رشد شاخه‌ها و برگ‌ها را زیاد می‌کند.
در زمستان باد غالب معمولاً با برف و تگرگ همراه است، که باعث شکستن شاخه‌های جوان می‌شود.
درختی که برای تعیین جهت استفاده می‌شود، باید در محلی باز و وسیع باشد. نباید در پناه تپه، درختان دیگر یا ساختمانها باشد. چند تا از درختان نزدیک به هم را مورد آزمایش قرار دهید. مطمئن شوید که درختان هرس نشده باشند.
از آن‌جا که درختان تحت تأثیر عوامل زیادی هستند، باید یافته‌های خود را با مشاهدهٔ درختان متعددی در همسایگی یکدیگر تأیید کنید.
ب)ماسه و برف:
امواج ماسه در بیابان‌ها، و امواج پستی-بلندی‌های برف در مناطق قطبی جهت باد را نشان می‌دهند. البته گاه به خاطر آنکه این موج‌ها خیلی کوچک‌اند و از چند سانتی‌متر تجاوز نمی‌کنند، برای یافتن باد غالب نمی‌توانند کمک‌کار باشند، زیرا می‌توانند با هر باد تند موضعی به سرعت تشکیل شوند.
در بیابان‌ها انواع مختلف تلماسه‌ها وجود دارند، که شکل آنها جهت باد غالب را نمایان می‌سازد؛ همچنین در مورد تل‌یخ‌های قطب: در مناطقی که به شدت پوشیده از برف‌اند، باد غالب توده‌های برف را می‌راند و آنها را تبدیل به تل‌های برآمده‌ای می‌سازد. این تل‌ها از چند سانتی‌متر تا یک متر ارتفاع دارند، و موازی باد غالب تشکیل می‌شوند. در واقع برف از لحاظ فیزیکی شبیه ماسه عمل می‌کند.
ج) نسیم: برخی مناطق الگوی حرکت جریان هوایشان نوسان بیشتری نسبت به جاهای دیگر دارد. مثلاً مردم کنار ساحل با نسیم دریا مأنوس‌اند. معمولاً بعدازظهرها نسیم مداومی از طرف دریا می‌وزد. در شب هم معمولاً جهت نسیم برعکس می‌شود و از خشکی به سمت دریا می‌وزد. نسیم مشابهی در دره‌ها و کوه‌ها می‌وزد: در روز نسیمی از دره به سمت بالای کوه وزیدن می‌گیرد؛ و در شب برعکس، نسیم از بالا به سمت دره می‌وزد. اگر -مثلاً به کمک نقشه- بدانیم که دریا یا کوه (یا ساحل یا دره) در کدام جهت‌مان است، می‌توانیم جهت‌های اصلی را بیابیم.
د) هوای گرم و سرد: در نیمکرهٔ شمالی زمین هوایی که از شمال می‌آید معمولاً سردتر از هوایی است که از جنوب می‌آید(بادهای شمالی از بادهای جنوبی سردتر است).
هـ) سایر موارد:
اگر گمان می‌کنید که بادی که در لحظه می‌وزد باد غالب منطقه‌است، می‌توانید به درختان در مسیر باد نگاه کنید. با نگاه به نوک درختان می‌توانید جهت باد را بفهمید.
می‌توانید به تغییر جهت ابرها دقت کنید؛ به‌ویژه ابرهای بلندی که توسط بادهای غالب آورده می‌شوند.
در روی دریا و اقیانوس‌ها بادهای غالب دارای ویژگی‌ها و ابرهای خاص خود هستند.
۶- جهت‌یابی به کمک رودخانه‌ها: بسیاری از رودها و نهرها در نیمکرهٔ شمالی زمین رو به جنوب سرازیرند، یعنی رو به استوا. این روند عمومی رودهاست، ولی همیشه درست نیست. مثلاً رود نیل -که تماماً در نیمکرهٔ شمالی است- به سوی شمال جریان دارد و به مدیترانه می‌ریزد.
۷- جهت‌یابی به کمک حیوانات و حشرات:
مورچه‌ها خاکِ لانهٔ خود را به سمت جنوب یا شرق می‌ریزند. مورچه‌ها چنین می‌کنند تا در هنگام روز خاکریزشان به عنوان سایه‌بانی برایشان عمل کند، تا راحت‌تر کار خود را انجام دهند.
مورچه‌ها خانه‌های خود(مورتپه‌ها) را بر روی شیب‌های جنوب شرقی می‌سازند؛ زیرا خورشید در پاییز و زمستان بیشتر به این قسمت‌ها می‌تابد. آنها مورتپه‌های خود را نزدیک درختان و صخره‌های جنوبی و جنوب شرقی بنا می‌کنند.
اگر شما در کنار برکه یا دریاچه‌ای باشید که پرندگان، ماهیان یا دوزیستان در حال تولیدمثل هستند، در نظر داشته باشید که آنها معمولاً ترجیح می‌دهند در سمت غربی زاد و ولد (تولیدمثل و پرورش) نمایند.
دارکوب(شانه‌به‌سر) معمولاً حفره‌هایش را در سمت شرقی درخت حفر می‌کند.
سنجاب‌ها هم معمولاً در سوراخ‌های سمت شرقیِ درختان خانه و لانه می‌گزینند.
۸- جهت‌یابی به کمک خانه‌های شهری: امروزه معمولاً خانه‌ها را به موازات شمال -جنوب یا شرق-غرب می‌سازند؛ یعنی نسبت به جهت‌های اصلی مورب نمی‌سازند. این می‌تواند در تنظیم صحیح جهت‌ها و تصحیح روش‌های تقریبی بالا کمک‌کار باشد. باید توجه کرد که در بسیاری موارد این اصل رعایت نشده‌است.
قطب مغناطیسی شمال
قطب‌های مغناطیسی یعنی جایی که خطوط میدان مغناطیسی به صورت واگرا از زمین خارج (جنوب مغناطیسی) و یا به صورت همگرا به آن وارد (شمال مغناطیسی) می‌شوند.
عقربه قطب‌نما -به عنوان یک وسیله مغناطیسی (یک آهنربا)- وقتی که آزادانه معلق شود، قطب‌های مغناطیسی را یافته و در جهت آنها آرایش می‌گیرد؛ یعنی جایی که عموماً شمال حقیقی نیست (به‌جز برخی مناطق کره زمین). زاویه بین شمال حقیقی و شمال مغناطیسی، «میل مغناطیسی» نامیده می‌شود.
قطب‌های مغناطیسی زمین در طول زمان تغییر می‌کنند. قطب شمال مغناطیسی در سال ۲۰۰۱ در موقعیت ۸۱٫۳ درجه شمالی و ۱۱۰٫۸ درجه غربی، در سال ۲۰۰۵ در موقعیت ۸۳٫۱ درجه شمالی و ۱۱۷٫۸ درجه غربی و در سال ۲۰۰۹ در موقعیت ۸۴٫۹ درجه شمالی و ۱۳۱٫۰ درجه غربی بوده‌است. در سال ۲۰۱۲ قطب مغناطیسی شمال در موقعیت ۸۵٫۹ درجه شمالی و ۱۴۷٫۰ درجه غربی قرار گرفت.
هر ۲۵ هزار سال، قطب‌های مغناطیسی یک دور کامل می‌زنند.
قطب شمال مغناطیسی، سالانه ۷٫۳۴ کیلومتر جابه‌جا می‌شود.
انحراف مغناطیسی
انحراف مغناطیسی خطای ناشی از تأثیرات جاذبه‌های مغناطیسی موضعی و منطقه‌ای (مانند فلز و الکتریسیته) ااست، که باید در کنار میل مغناطیسی در نظر گرفته شود. هر گاه قطب‌نما در نزدیکی اشیای آهنی یا فولادی و یا منابع الکتریکی قرار گرفته باشد، عقربه‌اش از جهت قطب مقداری منحرف می‌شود. کلاً به همراه داشتن اشیایی از جنس آهن یا انواع مشابه آن می‌تواند باعث اختلال در حرکت عقربه شود. حتی وجود یک گیره کاغذ روی نقشه ممکن است مساله ساز شود. بنابراین، هنگام استفاده از قطب‌نما باید مطمئن شویم که از اشیای انحراف‌دهنده آن، به‌طور کلی دور است. همچنین احتمال تأثیرگذاری جاذبه‌های مغناطیسی موجود در خاک نیز وجود دارد، که بسیار نادر است؛ ولی در مکان‌هایی که مثلاً معدن آهن وجود دارد باید در نظر گرفته شود.
میل مغناطیسی
انحراف مغناطیسی یا تغییر مغناطیسی یا میل مغناطیسی زاویه بین نصف النهار مغناطیسی و نصف النهار جغرافیایی در هر نقطه از سطح زمین است.
میل مغناطیسی، در هر نقطه از زمین، زاویه بین شمال حقیقی و شمال مغناطیسی در آن نقطه است؛ یعنی زاویهٔ بین سمتی که عقربهٔ قطب‌نما نشان می‌دهد، و سمت شمال جغرافیایی. منابع مختلف میل مغناطیسی را «شیب مغناطیسی» یا «تنزل مغناطیسی» یا «تغییر مغناطیسی» هم می‌نامند. برخی به آن انحراف مغناطیسی هم گفته‌اند، ولی دیگران این واژه را برای انحراف عقربهٔ قطب‌نما در اثر عوامل محیطی (مانند وسایل آهنی و منابع الکتریکی و غیره) مناسب‌تر می‌دانند.
میل مغناطیسی با موقعیت، زمان (سالانه و روزانه)، ناهنجاری‌های مغناطیسی محلی، ارتفاع (جزئی و قابل صرف نظر) و فعالیت‌های مغناطیسی خورشید تغییر می‌کند. میل مغناطیسی در طول خطوطی &mdash؛ که اصطلاحا خطوط هم ارز∗ نامیده می‌شوند &mdash؛ ثابت است. خط فرضی با میل مغناطیسی صفر درجه در حال حاضر از غرب خلیج هودسن، دریاچه سوپریور، دریاچه میشیگان و فلوریدا عبور می‌کند.
تعیین میل مغناطیسی
اگر عقربه قطب‌نما شرق یا غربِ شمال واقعی را به عنوان شمال مشخص نماید، این اختلاف به ترتیب میل مغناطیسی شرقی یا غربی نامیده می‌شود. شمال مغناطیسی هم در نیمکره شمالی و هم در نیمکره جنوبی به عنوان مرجع میل مغناطیسی است. مقدار زاویهٔ انحراف بستگی با محل آزمایش دارد. برای تعیین میل مغناطیسی در یک منطقه مورد نظر می‌توان از موارد زیر استفاده کرد:
نقشه‌های توپوگرافی چاپ شده: این نقشه ها با اندازه گیری های متعدد میل مغناطیسی در نقاط مختلف کرهٔ زمین تهیه می شوند. در برخی نقشه‌ها میل مغناطیسی منطقه به وسیله زاویه بین دو پیکان شمال مغناطیسی (MN) و شمال حقیقی (GN) نشان داده شده است.
نمودارهای خطوط هم‌ارز چاپ شده و یا موجود در وب‌گاه‌ها، که میل مغناطیسی را نشان می‌دهند.
حسابگر آنلاین برای مشخص نمودن آخرین میل مغناطیسی، برای یک موقعیت مشخص (طول و عرض جغرافیایی) و زمان مشخص.
لازم به ذکر است که در یک محل مقدار زاویهٔ انحراف برحسب زمان اندکی تغییر می‌کند و اندازهٔ آن در نقاط مختلف زمین متفاوت است.
در ایران میل مغناطیسی به سمت شرق است و مقدار زاویه آن در مکان‌های مختلف متفاوت است. برای نمونه در ۱۲ خردادماه سال ۱۳۸۶ میل مغناطیسی تهران &mdash؛ طبق محاسبات &mdash؛ برابر ۴ درجه و چهار دقیقه به سمت شرق بوده‌است، که هر سال نزدیک چهار دقیقه (کمتر از یک‌دهم درجه) به سمت شرق افزایش پیدا می‌کند.
مثال
چنانچه به کمک عقربهٔ مغناطیسی به طرف قطب شمال یا جنوب برویم، به قطب شمال و جنوب واقعی کرهٔ زمین نمی‌رسیم. علت این است که قطب شمال و جنوب جغرافیایی و مغناطیسی کرهٔ زمین، با هم یکی نیست؛ یعنی اینکه قطب شمال مغناطیسی زمین، درست روی قطب شمال جغرافیایی زمین قرار ندارد و اگر دو قطب جغرافیایی و مغناطیسی زمین را توسط خطی فرضی به به نام محور به هم وصل کنیم، بین دو محور مغناطیسی و محور جغرافیایی زمین، زاویه‌ای ساخته می‌شود که به آن، زاویهٔ میل مغناطیسی گویند.