آیا میدانستید که 1
آیا میدانستید که :رمان داستان دو شهر نوشته چارلز دیکنز با فروش ۲۰۰ میلیون
نسخه، پرفروشترین کتاب تک‌جلدی جهان است؟
آیا میدانستید که :پس از خورشید، ستارهٔ شباهنگ درخشان‌ترین ستارهٔ آسمان شبانه‌است؟
آیا میدانستید که :آلبوم تریلر، اثر مایکل جکسون است با اختلاف ۶۰ میلیون نسخه با دومین آلبوم، پر فروش‌ترین آلبوم موسیقی جهان است؟
آیا میدانستید که :سوزن‌دوزی‌های مهتاب نوروزی، مشهورترین سوزن‌دوز ایران، در کاخ موزه سعد آباد نگهداری می‌شود؟
آیا میدانستید که :صفحه وب میلیون دلاری وب‌گاهی است که در سال ۲۰۰۵ توسط الکس تیو، برای تأمین مخارج تحصیلات دانشگاهی خود شکل گرفت و از یک میلیون پیکسل تشکیل شده‌است؟
آیا میدانستید که :روح‌الله نیکپا نخستین مدال آور المپیک در تاریخ کشور افغانستان است؟
آیا میدانستید که :فرانسیس فورد کوپولا پدید آورنده سه گانه فیلم پدرخوانده عموی نیکولاس کیج، بازیگر معروف و برنده جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد است؟
آیا میدانستید که : ویتک خرس معروف ایرانی ارتش لهستان بود که به ازای دو کنسرو ماهی به سربازان ارتش لهستان فروخته و به خدمت در ارتش این کشور مشغول شد؟
آیا میدانستید که : جان استفن آکواری دونده استقامت اهل کشور تانزانیا است که با وجود کسب مقام آخر در ماراتن بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۶۸ مکزیکو سیتی معروف تر از برنده اتیوپیایی این دوره از مسابقات شد؟
آیا میدانستید که : محمد حسین کبادی از امدادگران و جزو نیروهای واکنش سریع هلال احمر ایران مسافت یک هزار و ۵۰ کیلومتری خلیج فارس را در ۸۵ روز شنا کرد؟
آیا میدانستید که : گورستانی در محله دولاب در جنوب شهر تهران وجود دارد که بزرگترین آرامگاه لهستانی‌های پناهنده به ایران در سال ۱۹۴۲ میلادی است؟
آیا میدانستید که : باباشمل لقبی بود که به سردسته ٔلوطی‌ها و داش‌های شناخته شدهٔ محله‌های تهران اطلاق می‌شد؟
آیا میدانستید که : لغتنامه دهخدا علاوه بر علی‌اکبر دهخدا و همکاران اولیه وی، گروهی ۴۸ نفره از پژوهندگان زبان و ادب فارسی را در طی بیش از شصت سال به تهیه مواد، تنظیم و تالیف آنها وا داشته بود؟
آیا میدانستید که : پردهٔ آهنین نامی بود که دیوار برلین اصلی‌ترین نماد جنگ سرد به آن مشهور شده بود. این دیوار به مدت ۲۸ سال شهر برلین آلمان را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرده بود؟
آیا میدانستید که : آرامگاه کوروش کوچک یا گور دختر درست همانند آرامگاه کورش بزرگ در پاسارگاد است با این تفاوت که اندازه‌ای کوچکتر دارد؟
آیا میدانستید که : محمد ظاهر شاه آخرین پادشاه افغانستان بود که در سال ۱۹۳۳ میلادی، در ۱۹ سالگی به پادشاهی رسید و به مدت چهل سال فرمانروای این کشور ماند؟
آیا میدانستید که : بحران ایران ماجرای پدیداری و سپس نابودی حکومت ملی آذربایجان به رهبری جعفر پیشه‌وری و به پشتیبانی شوروی در سالهای ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ در منطقهٔ آذربایجان ایران بود که در اصل یکی از سرآغازهای جنگ سرد شد؟
آیا میدانستید که : پسرک یا پسر کوچولو نام نخستین بمب هسته‌ای بود که در یک جنگ بکار برده شد. بمب دوم که فت من نام داشت سه روز بعد روی شهر ناگازاکی انداخته شد؟
آیا میدانستید که : باربارا هارمر نخستین خلبان هواپیماهای مافوق صوت کنکورد در سن ۱۵ سالگی تحصیل را رها کرد تا آرایشگر شود. وی مدت ۵ سال این حرفه را ادامه داد؟
آیا میدانستید که : بوداسَف در اندیشه‌های بودایی به موجوداتی گفته می‌شود که به همهٔ موجودات هوشمند دیگر کمک می‌کنند تا به بیداری روحانی برسند؟
آیا میدانستید که : کوش‌نامه منظومه‌ای حماسی-اساطیری است که در قرن ششم هجری توسط ایرانشاه بن ابی‌الخیر در سالهای ۵۰۰ تا ۵۰۴ هجری به سبک شاهنامه نوشته شده و از تاریخنامههای ملّی افسانه‌ای منظوم فارسی است؟
آیا میدانستید که :تازیانه خداوند لقبی است که رومیان به آتیلا رهبر قوم هونها داده بودند که در زمان حیاتش بزرگترین امپراتوری را در اروپا، از رود اورال تا دانوب داشت؟
آیا میدانستید که :رضا جباری هواپیماربای پرواز شماره ۷۰۷ کیش ایر در ۲۸ شهریور ۱۳۷۴ بود. وی پس از ۱۲ سال از این ماجرا ملیت کشور اسرائیل را برای ادای دِین به کشور میزبان پذیرفت؟
آیا میدانستید که :کلاشنیکف یا آکا-۴۷ یک سلاح تهاجمی است که به نام سازنده آن میخائیل کلاشنیکف نام گرفته‌است؟ این اسلحه در ایران به اشتباه کلاشینکف خوانده می‌شود.
آیا میدانستید که :مهران کریمی ناصری زاده ۱۹۴۲ میلادی در مسجدسلیمان ایران و یک پناهنده ایرانی است که تا سال ۲۰۰۶ به مدت ۱۸ سال در فردوگاه بین‌المللی شارل دو گل فرانسه زندگی کرد؟
آیا میدانستید که :تیمور معروف به تیمور لنگ پایه‌گذار خاندان تیموریان تمام جهان‌گشایی‌ها و جنگ‌هایش را پس از سن ۵۰ سالگی انجام داده‌است؟
آیا میدانستید که :شهناز آزاد روزنامه‌نگار و یکی از پیشگامان جنبش زنان ایران، دختر حسن رشدیه (پدر فرهنگ جدید ایران) است؟
آیا میدانستید که :در دههٔ شصت فیلمی از سیمای جمهوری اسلامی ایران از زندگی و نبردهای اسپرخ‌خان، خانِ بلغارها دوبله و پخش شد که در آن، نام او را اِسپاروخان می‌خواندند؟
آیا میدانستید که : نخستین شورش ثبت شده در تاریخ بشر، توسط کارگران معبد خوفو بخاطر قطع شدن جیره سیر آنها به وقوع پیوسته است؟
آیا میدانستید که :هه پینگ‌پینگ اهل کشور چین با داشتن ۷۴٫۶۱ سانتی‌متر قد، کوچکترین مرد دنیا بود؟
آیا میدانستید که :شبتای زوی که ادعا می‌کرد مسیح موعود یهودیان است در سن چهل سالگی به اجبار محمد چهارم، به دین اسلام روی آورد؟
آیا میدانستید که :پرچم بریتانیا در سال ۱۷۰۷ میلادی از ترکیب پرچم اسکاتلند، پرچم انگلستان و پرچم ایرلند شمالی بوجود آمده‌است؟
آیا میدانستید که :رزم‌ناو هود بزرگترین رزم‌ناو ساخته شده و یکی از افتخارات نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا در ۲۴ می ۱۹۴۱ با نخستین شلیک توپخانه نبردناو بیسمارک آلمان در عرض ۵ دقیقه غرق شد؟
آیا میدانستید که :شیردال در میان مردمان ایران باستان و عیلامی‌ها نقش محافظ گنجینه‌های خداوند را به عهده داشتند؟
آیا میدانستید که :قلعه شوش قلعه‌ای است که توسط ژاک دو مورگان فرانسوی برای سکونت باستان‌شناسان فرانسوی و با استفاده از آجرهای کاخ آپادانای شوش و سنگ‌نبشته‌های میخی چغازنبیل ساخته شده‌است؟
آیا میدانستید که : گاو سنگی بزرگ کاخ آپادانای شوش که حدود دوازده تن وزن داشت زیر ضربات پتک ژان دیولافوای فرانسوی شکسته شد؟
آیا میدانستید که : جورج غول پیکر بزرگترین سگ دنیاست. جورج غول پیکر با بلندی قد ۱٫۰۹ متر و وزن ۱۱۱ کیلوگرم در آریزونای آمریکا زندگی می‌کند؟
آیا میدانستید که : برادران غلامعلی بایندر و یدالله بایندر یکی در خلیج فارس به دست نیروهای انگلیسی و دیگری در دریای خزر به دست نیروهای روسی با فاصله یک روز از هم در راه دفاع از میهن کشته شدند؟
آیا میدانستید که : جورج هربرت واکر بوش و جورج دبلیو بوش دو رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا از اعضای محفل مخفی جمجمه و استخوان اند؟
آیا میدانستید که :باراک اوباما در سال ۲۰۱۰ بعد از گذشت ۶۲ سال، بابت آزمایش میکروب سفلیس در گواتمالا توسط دولت ایالات متحده آمریکا بر روی شهروندان این کشور، عذر خواهی کرد؟
آیا میدانستید که : نقش رستم مجموعه‌ای باستانی در روستای زنگی‌آباد استان فارس است که از حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد تا سال ۶۲۵ میلادی مورد استفاده بوده‌است؟
آیا میدانستید که :حسن رشدیه که لقب پدر فرهنگ جدید ایران به او داده‌اند با توصیه پدرش که از روحانیان بود به جای رفتن به نجف و خواندن درس طلبگی، به استانبول، مصر و بیروت رفت تا آموزگاری نوین را فراگیرد؟
آیا میدانستید که :حسین امانت در ۲۴ سالگی طرح برج آزادی را که تلفیقی از معماری دوران هخامنشی، ساسانی و دوره اسلامی است با نام میدان شهیاد در مدت ۲۸ ماه اجرا کرد؟
آیا میدانستید که :جبار باغچه‌بان بنیان‌گذار نخستین کودکستان، نخستین مدرسه کر و لال‌های ایران و همچنین نخستین مؤلف و ناشر کتاب کودک در ایران است؟
آیا میدانستید که :طاق کسری یا ایوانِ مداین نام کاخ پادشاهان ساسانی در شهر بغداد است که بلندترین طاق خشتی ساخته شده به دست انسان می‌باشد؟
آیا میدانستید که :گیوم آپولینر یکی از برجسته‌ترین شاعران نخستین دهه قرن بیستم میلادی در فرانسه به اتهام دزدی از موزه لوور یک هفته در زندان بود؟
آیا میدانستید که :دیپ بلو نخستین کامپیوتر شطرنجبازی است که در ماه مه ۱۹۹۷ توانسته‌است قهرمان شطرنج جهان را شکست دهد؟
آیا میدانستید که :پنگوئن امپراتور نر در مدت دوماهی که وظیفه محافظت از تخم را به عهده دارد هیچ چیز نمی‌خورد؟ (تصویر)
آیا میدانستید که :هایکو کوتاه‌ترین گونهٔ شعر در جهان است و ژاپنی‌ها ابداع کنندهٔ هستند؟
آیا میدانستید که :مایاها نخستین قومی در جهان بودند که در حدود سال ۳۶ پیش از میلاد موفق به کشف عدد صفر شدند و تنها ششصد سال بعد بود که هندی‌ها به راز صفر پی بردند؟
آیا میدانستید که :اَرگ رایِن در شهر کرمان با مساحتی بیش از بیست و دو هزار مترمربع، دومین بنای خشتی بزرگ جهان پس از ارگ بم است؟
آیا میدانستید که :آفریقای سیاه اصطلاحی است که برای مناطق جنوب صحرای بزرگ آفریقا به‌کار می‌رود و این نام به خاطر سیاه‌پوست بودن اکثر ساکنان این مناطق رواج یافته‌است؟
آیا میدانستید که :سیاه‌مجد در اساطیر ایران دوره اسلامی نام مرد سیاهپوستی است که اغلب در پشت مسجدها و در حال قضای حاجت است؟
آیا میدانستید که :زامبی رایانه‌ای اغلب برای فعالیت‌هایی مانند گسترش هرزنامه‌های الکترونیکی و بدون آگاهی صاحب واقعی رایانه، مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد؟
آیا میدانستید که :دیناور به پیروان دین مانوی گفته می‌شد. آئینی عرفانی که ترکیبی از ادیان مسیحیت، زرتشتی و گنوسی بود؟
آیا میدانستید که :پلاستوفوم نوعی پلیمر سفید رنگ که عایق رطوبت، صدا و حرارت است. این پلیمر در ایران به نام یونولیت شناخته می‌شود؟
آیا میدانستید که :غلامحسین نقشینه بازیگر معروف نقش دایی جان ناپلئون بود که در خردادماه سال ۱۳۴۱ با سِمت معاون مدیرکل امور مخابرات سازمان برنامه و بودجه بازنشسته شد؟
آیا میدانستید که :شطرنج۹۶۰ گونه‌ای از بازی شطرنج است که بابی فیشر قهرمان سابق شطرنج جهان، پدید آورنده آن است. تنها تفاوت این شطرنج با شطرنج کلاسیک در چگونگی جای‌گیری مهره‌ها (به جز پیاده‌ها) است؟
آیا میدانستید که :جنگ تریاک بین سالهای ۱۸۴۰ تا ۱۸۴۲ میلادی میان انگلستان و چین روی داد. این جنگ نخستین مرحله نفوذ موثر کشورهای اروپای غربی به چین به شمار می‌رود؟
آیا میدانستید که :تلخ‌ترین ترکیب شیمیایی شناخته شده تاکنون توسط بشر دناتونیوم نام دارد؟
آیا میدانستید که :کافه گلاسه، بستنی‌های فرنگی، قهوه ترک و قهوه فرانسوی برای نخستین بار در سال ۱۳۰۶ در کافه نادری به ایرانیان عرضه شد؟
آیا میدانستید که :یهودی سرگردان در ادبیات عامیانهٔ اروپا داستان یک یهودی است که به مسیح توهین می‌کند، و به تاوان آن تا بازگشت مسیح باید زمین را بپیماید؟
آیا میدانستید که :تیله را در اهواز و آبادان فِنگ، در خراسان توشله، در تبریز مازی، در ایلام گُلو و در سقز کردستان که لا می گویند؟
آیا میدانستید که : اِدو نام یک دهکدهٔ ماهیگیری کوچک در ژاپن بود که بعدها به یکی از بزرگترین شهرهای جهان به نام توکیو، به معنی پایتخت شرقی، تبدیل شد؟
آیا میدانستید که :نام آذربایجان معرب آتروپاتکان است و ریشه نام به سردار پارسی هخامنشیان، آتروپات برمی‌گردد که بخش‌های شمال ایران را در زمان حمله اسکندر از اشغال حفظ کرد؟
آیا میدانستید که :نمایش آدم و حوا نخستین تئاتر زنان در ایران بود که محوریت آن آزادی زنان بود و نمایش‌نامه آن توسط جمعیت نسوان وطنخواه و میرزاده عشقی در سال ۱۳۰۲ آماده شده بود؟
آیا میدانستید که :پنگوئن امپراتور می‌تواند ۱۸ دقیقه در عمق ۵۳۵ متری زیر آب بماند. و در شرایط اضطراری، توانایی کاهش سوخت و ساز بدن و غیرفعال کردن عملکرد اندام‌های غیر ضروری را دارد؟
آیا میدانستید که :نام کوروش بزرگ در پارسی باستان «کوروش»، در زبان عیلامی «کوراش»، در متون اکدی «کورِش»، در تورات بصورت «کورُش» و «کورِش»، در زبان یونانی «کورُس»، در کتاب آثار الباقیه «کورُش»، در مروج الذهب «کورُس» و در کتاب تاریخ الرسل و الملوک «کِیرُش» نوشته شده‌است؟
آیا میدانستید که :موزه هنرهای معاصر تهران بزرگترین و گرانبهاترین گنجینه آثار هنری مدرن در خارج از ایالات متحده و اروپا را داراست؟
آیا میدانستید که :سیاه‌چاله ناحیه‌ای از فضا-زمان است که هیچ چیز، حتی نور هم نمی‌تواند از میدان گرانشی آن بگریزد؟
آیا میدانستید که :نادر جهانبانی، سپهبد خلبان نیروی هوایی شاهنشاهی ایران، به خاطر چهره اروپایی‌اش به عنوان ژنرال چشم‌آبی معروف بود؟
آیا میدانستید که :فیفا ۱۰۰ نام فهرستی از صد بازیکن فوتبال برتر دنیاست که به درخواست فیفا و بوسیله پله، بازیکن فوتبال برزیلی، در سال ۲۰۰۴ نوشته شده‌است؟
آیا میدانستید که :هارولد لوید که حرکات خطرناک در داستان فیلم را خود انجام می‌داد به همراه چارلی چاپلین و باستر کیتون در زمره محبوب‌ترین کمدین‌های دوران فیلم صامت به‌شمار می‌آید؟
آیا میدانستید که :دریای خزر به عنوان بزرگترین دریاچه جهان و بزرگترین منبع ماهیان خاویاری در جهان بیش از ۹۰ درصد خاویار جهان را تأمین می‌کند؟
آیا میدانستید که :ماهاتما به معنای روح بزرگ لقب مهانداس کارامچاند گاندی رهبر سیاسی و معنوی هندی‌ها بود که ملت هند را در راه آزادی از استعمار امپراتوری بریتانیا رهبری کرد؟
آیا میدانستید که :کندترین ماهی دریا اسب دریایی است که با سرعت ۰٫۰۱۶ کیلومتر بر ساعت شنا می‌کند؟
آیا میدانستید که :استارباکس با داشتن ۱۹۹۷۲ شعبه در ۶۰ کشور دنیا، بزرگترین کافی‌شاپ زنجیره‌ای در جهان است؟
آیا میدانستید که :آسپرین یکی از پر طرفدارترین داروها در دنیاست که سالانه ۵۰۰۰۰ میلیون عدد از آن در جهان مصرف می‌شود؟
آیا میدانستید که :ببرهای تامیل یک گروه نظامی جدایی‌طلب است که در ماه می سال ۱۹۷۶ برای ایجاد یک ایالت مستقل در شمال و شرق سری‌لانکا پایه‌گذاری شد؟
آیا میدانستید که :نخستین آلبوم راک اند رول به دست فرهاد مِهراد معروف به فرهاد در ایران منتشر شد؟
آیا میدانستید که :امپراتوری مغول در سده‌های میانی تاریخ (۵۰۰ میلادی تا ۱۵۰۰ میلادی) با وسعت ۲۴ میلیون کیلومتر مربع بزرگترین امپراتوری جهان بشمار می‌آمد؟
آیا میدانستید که :جان رونالد روئل تالکین خالق رمان‌های هابیت و ارباب حلقه‌ها و ۱۵ زبان تخیلی است که شخصیت‌های مختلف سرزمین‌های خیالی داستان‌هایش به آن زبان‌ها سخن میگویند؟
آیا میدانستید که :استوانهٔ کوروش در سال ۱۹۷۱ میلادی به همهٔ زبان‌های رسمی سازمان ملل متحد منتشر شد و بدلی از این استوانه در مقر سازمان ملل در شهر نیویورک قرار گرفت؟
آیا میدانستید که :الیا کازان به عنوان کارگردان، دو جایزه اسکار، چهار جایزه گلدن گلوب و سه جایزه تونی را از آن خود کرد؟
آیا میدانستید که :تنها جانوری که می‌تواند پس از بلوغ جنسی به دوره نابالغی بازگردد، تیولا یا عروس دریایی نامیرا است که صدها سال عمر می‌کند؟
آیا میدانستید که :سومو یک سبک کُشتی ژاپنی است که در آن هدف شرکت‌کنندگان این است که حریف خود را از رینگ بیرون انداخته یا او را وادار کنند تا یکی از اعضای بدن خود را بر زمین گذارد؟
آیا میدانستید که :سرخ‌جامگان به رهبری مازیار در طبرستان و خرم‌دینان به رهبری بابک در آذربایجان علیهٔ عباسیان قیام کردند و سرانجام کشته شدند؟
آیا میدانستید که :نوار موبیوس سطحی است که فقط یک رو و فقط یک مرز دارد. این نوار مثالی از یک رویهٔ جهت‌ناپذیر در ریاضیات است؟
آیا میدانستید که :ریچارد نیکسون از سال ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۴، سی‌وهفتمین رئیس جمهور آمریکا بود و تا به امروز نخستین و تنها رئیس‌جمهور این کشور است که از مقام خود کناره‌گیری کرده‌است؟
آیا میدانستید که :« زبان مردم آذربایجان نه ترکی بلکه زبانی بنام زبان تاتی ایران بوده‌است » موضوع رساله دکترای احسان یارشاطر بود؟
آیا میدانستید که :در جریان محاکمهٔ پزشک احمدی در سال ۱۳۲۰، احمد کسروی با این عنوان که او «واسطه افزار جرم» بوده نه عامل آن، وکیل مدافع وی بود؟
آیا میدانستید که :دقیقی آغاز کننده سرایش شاهنامه و از معدود شاعران ادبیات فارسی است که آئین مزدیسنا داشته‌است؟
آیا میدانستید که :یوناتان نتانیاهو برادر بزرگ‌تر بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل در جریان عملیات آزادسازی مسافران هواپیمای فرانسوی در ۴ ژوئیه ۱۹۷۶ در فرودگاه انتبه کشته شد؟
آیا میدانستید که :بهاءالدین ولد نام پدر و بهاء ولد نام پسر مولوی بوده‌است؟
آیا میدانستید که :قلعه دختر به قلعه‌های دست‌نیافتنی‌ای می‌گفتند که تصرف آنها مشکل بوده‌است و در چندین شهر ایران آثاری از آنها برجای مانده‌است. همچنین گاه در مقابل آنها قلعه دیگری به نام قلعه پسر ساخته می‌شد؟
آیا میدانستید که :ام‌تی‌وی نخستین شبکه تلویزیونی جهان بود که به طور شبانه روزی موسیقی پخش می‌کرد؟
آیا میدانستید که : برج گنبد کاووس بلندترین بنای آجری دنیا است و بیش از هزارسال قدمت دارد؟
آیا میدانستید که : بتهوون بهترین آثارش را در دورانی که کم‌شنوا و در نهایت ناشنوا بود خلق کرد و بیشترین ساختارشکنی‌هایش مربوط به این دوران است؟
آیا میدانستید که : گروهی از ماساگت‌ها که از اقوام ایرانی‌تبار و از تیرهٔ سکایی در آسیای میانه بودند به جنوب شرقی ایران کوچیدند و این سرزمین را به نام خود سکستان یا سیستان کنونی خواندند؟
آیا میدانستید که : پروژهٔ منهتن (پروژهٔ ساخت بمب اتم) با امضا و تائید آلبرت اینشتین شروع شد، اما با این وجود سازمان اف‌بی‌آی به دلایل امنیتی به وی اجازهٔ مشارکت در این پروژه را نداد؟
آیا میدانستید که : رمز ژنتیکی مربوط به رفتارِ تعلّقی (دوستانه) در انسان و بونوبو (شامپانزهٔ کوتوله) مشترک است؟ این کد ژنتیکی در شامپانزه معمولی نیست؟
آیا میدانستید که : نبرد نرماندی بزرگترین عملیات آبی خاکی تاریخ محسوب می‌شود؟
آیا میدانستید که : جنگ ایران و عراق (به مدت ۸ سال) طولانی‌ترین جنگ سده بیستم میلادی بود؟
آیا میدانستید که : کمبوجیه دوم پسر بزرگ کورش هنگامی‌که به پادشاهی رسید به سوی مصر لشکر کشید و بر فرعون‌های مصر که بیش از سه هزار سال حکومت می‌کردند پیروز گشته و وارد مصر شد؟
آیا میدانستید که : سلیمان حییم علاوه برفرهنگ‌های انگلیسی به فارسی و برعکس، فرهنگ‌های فرانسوی به فارسی، عبری به فارسی و برعکس را نیز تدوین کرده‌است و با زبان‌های ترکی و آلمانی و روسی آشنایی داشته‌است؟
آیا میدانستید که : دکتر علی ملک‌حسینی نخستین پیوند کبد از فرد زنده به فرد زنده را در بیمارستان نمازی شیراز انجام داد؟
آیا میدانستید که : در دورهٔ جنبش مشروطه انجمن‌های سرّی و نیمه‌سری زیادی در ایران به وجود آمدند؛ در این دوران انجمن‌های زنان نیز به طور مخفیانه شکل گرفتند که در انقلاب مشروطه شرکت می‌کردند و سپس سازمان‌های حقوق زنان تاسیس شدند که جنبش زنان ایران را آغاز کردند؟
آیا میدانستید که : قلندران معمولاً دلقی سبزرنگ از جنس پشم پوشیده و موی سر و ریش و سبیل و گاهی بعضی از آنان ابروی خود را نیز می‌تراشیده‌اند؟
آیا میدانستید که : شاپور دوم ساسانی پیش از زاده شدن و وقتی درون شکم مادرش بود، پدرش هرمز دوم درگذشت؛ در روایات آمده که درباریان و موبدان تاج شاهی بر شکم مادرش گذاشتند؛ بدین ترتیب وی از بدو تولد شاهنشاه بود؟
آیا میدانستید که : بمب هیدروژنی تزار قوی‌ترین بمب آزمایش شده توسط بشر است که حدود ۳۰۰۰ برابر بمب اتمی هیروشیما قدرت داشت و تا ۶۰۰۰ برابر نیز قابل ارتقا بود؟
آیا میدانستید که : نبرد عین جالوت اولین نبردی بود که در آن مغول‌ها به شکل ماندگاری شکست خورده و از ادامه پیشروی بازماندند؟
آیا میدانستید که : پیمان نانجینگ پیمانی بود که پس از جنگ تریاک نخست بین بریتانیا و چین بسته شد و مطابق آن هنگ کنگ به پادشاهی بریتانیا واگذار شد؟
آیا میدانستید که : کوه سرگردان جلد سوم جزیره سرگردانی و آخرین رمان سیمین دانشور، از سال ۱۳۸۶ مفقود شده‌است؟
آیا میدانستید که : مزدا نام شرکت خودروسازی مشهور ژاپنی، برگرفته از نام اهورامزدا بوده‌است؟
آیا میدانستید که : سمیرامیس ملکهٔ افسانه‌ای سرزمین بابل است که باغ‌های معلق بابل برای او ساخته شد؟
آیا میدانستید که : تا پیش از آن که رضاشاه، شیره‌کش‌خانه‌ها را تعطیل و اداره آنها را ممنوع نماید این مکان‌ها در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار در اوج فعالیت خود بود ؟
آیا میدانستید که : بلشویک‌ها گروهی از حزب کارگر سوسیال دموکرات مارکسیستی روسیه بودند که در دومین کنگره حزب در ۱۹۰۳ به رهبری ولادیمیر لنین از دستهٔ منشویک‌ها (اقلیت) جدا شده و نهایتاً حزب کمونیست شوروی را تشکیل دادند؟
آیا میدانستید که : بلز پاسکال در سن ۱۸ سالگی، برای کمک به پدرش در انجام محاسبات ریاضی، یک ماشین‌حساب مکانیکی ساخت که قادر به جمع و تفریق اعداد بود که بعدها به نام ماشین حساب پاسکال شهرت یافت؟
آیا میدانستید که : رنسانس یا نوزایی در سالهای ۱۳۰۰ از ایتالیا آغاز شد و در طول سه قرن در سراسر اروپا انتشار یافت؟
آیا میدانستید که : جایزه هوگو قدیمی‌ترین و یکی از معتبرترین جوایز در زمینهٔ داستان نویسی علمی–تخیلی و خیال‌پردازی است که به افتخار هوگو گرنزبک بنیان‌گذار نخستین مجلهٔ علمی-تخیلی به نام او نام‌گذاری شده‌است؟
آیا میدانستید که : مرغ چنگ پرنده‌ای از خانوادهٔ گنجشک‌سانان و شناخته شده ترین پرندهٔ بومی استرالیا است. این پرنده می‌تواند هر صدایی که در پیرامونش به گوش می‌رسد را تقلید کند حتی صدای بسته شدن دریچهٔ دوربین در هنگام عکس گرفتن؟
آیا میدانستید که : از آنجا که دو قاره آسیا و اروپا مرز طبیعی ویژه‌ای ندارند و مرزبندی کنونی میان این دو قاره بیشتر تاریخی-فرهنگی است؛ برخی از گیتاشناسان این دو قاره را قاره‌ای یکپارچه می دانند و آن را اوراسیا می‌خوانند؟
آیا میدانستید که : فرانسیسکو وارایو بازی کن پیشین تیم ملی فوتبال آرژانتین در اوت سال ۲۰۱۰ آخرین فرد زنده از میان بازیکنان مرحلهٔ نهایی جام جهانی فوتبال ۱۹۳۰ اروگوئه بود که در سن صد سالگی درگذشت؟
آیا میدانستید که : جنبش وهابیت پیش از پایه‌گذاری حکومت پادشاهی عربستان سعودی به دست ملک عبدالعزیز، یک بار توسط سلطان عثمانی در سال ۱۸۱۸ و بار دیگر به دست خاندان رشیدیه (از شمال عربستان) از تسلط سیاسی و مذهبی بر عربستان باز ماند؟
آیا میدانستید که : امپراتریس گو-ساکوراماشی ۱۱۷مین فرمانروا و در تمام دوره‌های امپراتوری ژاپن وی ۸مین و آخرین امپراتریسِ فرمانروای ژاپن است؟
آیا میدانستید که : سروانتس رمان‌نویس، شاعر، نقاش و نمایشنامه‌نویس اسپانیایی بود و در جنگ لپانتو در مقابل امپراتوری عثمانی جنگید و بر اثر جراحات وارده دست چپش از کار افتاد؟
آیا میدانستید که : بر روی سنگ قبر نیکوس کازانتزاکیس نوشته شده: «نه آرزوئی دارم، نه می‌ترسم. من آزادم»؟
آیا میدانستید که : آتش جنگ جهانی اول در ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ خاموش شد در حالیکه پیمان ورسای در در ۲۸ ژوئن سال ۱۹۱۹ میلادی به امضا رسید و در ۱۰ ژانویه ۱۹۲۰ به مرحله اجرا گذاشته شد؟
آیا میدانستید که : در سال ۱۹۳۳ و در جریان رکود بزرگ، برای مدتی ورود شهروندان دیگر مناطق آمریکا به کالیفرنیا توسط مسئولان ایالتی با محدودیت روبرو شده بود؟
آیا میدانستید که : پرتاب روباه یکی از بازی‌های پرطرفدار قرن‌های هفده و هجده میلادی در بیشتر قسمت‌های اروپا بود؟
آیا میدانستید که : کاظم رجوی نخستین نمایندهٔ ایران در مقر سازمان ملل متحد در ژنو پس از انقلاب ۱۳۵۷ بود که در تاریخ ۲۴ آوریل ۱۹۹۰ در نزدیکی خانه‌اش هدف ۶ گلوله قرار گرفت؟
آیا میدانستید که : هووخشتره تواناترین شاه ماد اولین پادشاهی است که یک سلطنت سراسری را در ایران تشکیل داد و ایران را به عنوان یک قدرت مهم جهان آن زمان مطرح کرد؟
آیا میدانستید که : صبیحه گوکچن، دخترخواندهٔ مصطفی کمال آتاترک، اولین خلبان زن هواپیماهای جنگنده در سرتاسر جهان است؟
آیا میدانستید که : طلا شکل‌پذیرترین ماده‌است و یک اونس آن را می‌توان به اندازهٔ ۳۰۰ پا پهن کرد؟
آیا میدانستید که : در سنت مذهبی مایا خدایان زوج بودند و هرکدام برای خود قرینه‌ای نیز داشتند که همکار و همدمشان بود؟
آیا میدانستید که : مونته‌نگرو از ۲۱ مه ۲۰۰۶ و کوزوو از ۱۸ فوریه ۲۰۰۸ به عنوان کشور شناخته شدند؟
آیا میدانستید که : پس از کشته‌شدن پاتریس لومومبا، شعری با نام «سرود بهار» از عبدالله بهزادی در سوگ وی خطاب به همسر او در هفته‌نامه سپید و سیاه به‌چاپ رسید که بعدها متن سرود انقلابی بهاران خجسته باد شد؟
آیا میدانستید که : دنباله‌دار سی/۲۰۱۲ اس۱ هنگامی که در حضیض خود در روز ۲۸ نوامبر ۲۰۱۳ جای گیرد، درخشان تر از ماه کامل در آسمان دیده خواهد شد؟
آیا میدانستید که : نام شهر تفتناز در سوریه عربی نیست بلکه ریشه آن به زبان هیتی باز می‌گردد؟
آیا میدانستید که : ساختمان پایتخت ایالت ویسکانسین در ۲۶ فوریهٔ ۱۹۰۴ میلادی آنچنان سوخت که می‌توان گفت، با خاک یکسان شد؟
آیا میدانستید که : منارهٔ مسجد حسن دوم با بلندی ۲۱۰ متر، بلندترین مناره در جهان است و در بالای آن پرتوهای لیزر تابیده می‌شود و مستقیم به سوی مکه اشاره دارد؟
آیا میدانستید که :پس از خورشید، ستارهٔ شباهنگ درخشان‌ترین ستارهٔ آسمان شبانه‌است؟
آیا میدانستید که :آلبوم تریلر، اثر مایکل جکسون است با اختلاف ۶۰ میلیون نسخه با دومین آلبوم، پر فروش‌ترین آلبوم موسیقی جهان است؟
آیا میدانستید که :سوزن‌دوزی‌های مهتاب نوروزی، مشهورترین سوزن‌دوز ایران، در کاخ موزه سعد آباد نگهداری می‌شود؟
آیا میدانستید که :صفحه وب میلیون دلاری وب‌گاهی است که در سال ۲۰۰۵ توسط الکس تیو، برای تأمین مخارج تحصیلات دانشگاهی خود شکل گرفت و از یک میلیون پیکسل تشکیل شده‌است؟
آیا میدانستید که :روح‌الله نیکپا نخستین مدال آور المپیک در تاریخ کشور افغانستان است؟
آیا میدانستید که :فرانسیس فورد کوپولا پدید آورنده سه گانه فیلم پدرخوانده عموی نیکولاس کیج، بازیگر معروف و برنده جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد است؟
آیا میدانستید که : ویتک خرس معروف ایرانی ارتش لهستان بود که به ازای دو کنسرو ماهی به سربازان ارتش لهستان فروخته و به خدمت در ارتش این کشور مشغول شد؟
آیا میدانستید که : جان استفن آکواری دونده استقامت اهل کشور تانزانیا است که با وجود کسب مقام آخر در ماراتن بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۶۸ مکزیکو سیتی معروف تر از برنده اتیوپیایی این دوره از مسابقات شد؟
آیا میدانستید که : محمد حسین کبادی از امدادگران و جزو نیروهای واکنش سریع هلال احمر ایران مسافت یک هزار و ۵۰ کیلومتری خلیج فارس را در ۸۵ روز شنا کرد؟
آیا میدانستید که : گورستانی در محله دولاب در جنوب شهر تهران وجود دارد که بزرگترین آرامگاه لهستانی‌های پناهنده به ایران در سال ۱۹۴۲ میلادی است؟
آیا میدانستید که : باباشمل لقبی بود که به سردسته ٔلوطی‌ها و داش‌های شناخته شدهٔ محله‌های تهران اطلاق می‌شد؟
آیا میدانستید که : لغتنامه دهخدا علاوه بر علی‌اکبر دهخدا و همکاران اولیه وی، گروهی ۴۸ نفره از پژوهندگان زبان و ادب فارسی را در طی بیش از شصت سال به تهیه مواد، تنظیم و تالیف آنها وا داشته بود؟
آیا میدانستید که : پردهٔ آهنین نامی بود که دیوار برلین اصلی‌ترین نماد جنگ سرد به آن مشهور شده بود. این دیوار به مدت ۲۸ سال شهر برلین آلمان را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرده بود؟
آیا میدانستید که : آرامگاه کوروش کوچک یا گور دختر درست همانند آرامگاه کورش بزرگ در پاسارگاد است با این تفاوت که اندازه‌ای کوچکتر دارد؟
آیا میدانستید که : محمد ظاهر شاه آخرین پادشاه افغانستان بود که در سال ۱۹۳۳ میلادی، در ۱۹ سالگی به پادشاهی رسید و به مدت چهل سال فرمانروای این کشور ماند؟
آیا میدانستید که : بحران ایران ماجرای پدیداری و سپس نابودی حکومت ملی آذربایجان به رهبری جعفر پیشه‌وری و به پشتیبانی شوروی در سالهای ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ در منطقهٔ آذربایجان ایران بود که در اصل یکی از سرآغازهای جنگ سرد شد؟
آیا میدانستید که : پسرک یا پسر کوچولو نام نخستین بمب هسته‌ای بود که در یک جنگ بکار برده شد. بمب دوم که فت من نام داشت سه روز بعد روی شهر ناگازاکی انداخته شد؟
آیا میدانستید که : باربارا هارمر نخستین خلبان هواپیماهای مافوق صوت کنکورد در سن ۱۵ سالگی تحصیل را رها کرد تا آرایشگر شود. وی مدت ۵ سال این حرفه را ادامه داد؟
آیا میدانستید که : بوداسَف در اندیشه‌های بودایی به موجوداتی گفته می‌شود که به همهٔ موجودات هوشمند دیگر کمک می‌کنند تا به بیداری روحانی برسند؟
آیا میدانستید که : کوش‌نامه منظومه‌ای حماسی-اساطیری است که در قرن ششم هجری توسط ایرانشاه بن ابی‌الخیر در سالهای ۵۰۰ تا ۵۰۴ هجری به سبک شاهنامه نوشته شده و از تاریخنامههای ملّی افسانه‌ای منظوم فارسی است؟
آیا میدانستید که :تازیانه خداوند لقبی است که رومیان به آتیلا رهبر قوم هونها داده بودند که در زمان حیاتش بزرگترین امپراتوری را در اروپا، از رود اورال تا دانوب داشت؟
آیا میدانستید که :رضا جباری هواپیماربای پرواز شماره ۷۰۷ کیش ایر در ۲۸ شهریور ۱۳۷۴ بود. وی پس از ۱۲ سال از این ماجرا ملیت کشور اسرائیل را برای ادای دِین به کشور میزبان پذیرفت؟
آیا میدانستید که :کلاشنیکف یا آکا-۴۷ یک سلاح تهاجمی است که به نام سازنده آن میخائیل کلاشنیکف نام گرفته‌است؟ این اسلحه در ایران به اشتباه کلاشینکف خوانده می‌شود.
آیا میدانستید که :مهران کریمی ناصری زاده ۱۹۴۲ میلادی در مسجدسلیمان ایران و یک پناهنده ایرانی است که تا سال ۲۰۰۶ به مدت ۱۸ سال در فردوگاه بین‌المللی شارل دو گل فرانسه زندگی کرد؟
آیا میدانستید که :تیمور معروف به تیمور لنگ پایه‌گذار خاندان تیموریان تمام جهان‌گشایی‌ها و جنگ‌هایش را پس از سن ۵۰ سالگی انجام داده‌است؟
آیا میدانستید که :شهناز آزاد روزنامه‌نگار و یکی از پیشگامان جنبش زنان ایران، دختر حسن رشدیه (پدر فرهنگ جدید ایران) است؟
آیا میدانستید که :در دههٔ شصت فیلمی از سیمای جمهوری اسلامی ایران از زندگی و نبردهای اسپرخ‌خان، خانِ بلغارها دوبله و پخش شد که در آن، نام او را اِسپاروخان می‌خواندند؟
آیا میدانستید که : نخستین شورش ثبت شده در تاریخ بشر، توسط کارگران معبد خوفو بخاطر قطع شدن جیره سیر آنها به وقوع پیوسته است؟
آیا میدانستید که :هه پینگ‌پینگ اهل کشور چین با داشتن ۷۴٫۶۱ سانتی‌متر قد، کوچکترین مرد دنیا بود؟
آیا میدانستید که :شبتای زوی که ادعا می‌کرد مسیح موعود یهودیان است در سن چهل سالگی به اجبار محمد چهارم، به دین اسلام روی آورد؟
آیا میدانستید که :پرچم بریتانیا در سال ۱۷۰۷ میلادی از ترکیب پرچم اسکاتلند، پرچم انگلستان و پرچم ایرلند شمالی بوجود آمده‌است؟
آیا میدانستید که :رزم‌ناو هود بزرگترین رزم‌ناو ساخته شده و یکی از افتخارات نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا در ۲۴ می ۱۹۴۱ با نخستین شلیک توپخانه نبردناو بیسمارک آلمان در عرض ۵ دقیقه غرق شد؟
آیا میدانستید که :شیردال در میان مردمان ایران باستان و عیلامی‌ها نقش محافظ گنجینه‌های خداوند را به عهده داشتند؟
آیا میدانستید که :قلعه شوش قلعه‌ای است که توسط ژاک دو مورگان فرانسوی برای سکونت باستان‌شناسان فرانسوی و با استفاده از آجرهای کاخ آپادانای شوش و سنگ‌نبشته‌های میخی چغازنبیل ساخته شده‌است؟
آیا میدانستید که : گاو سنگی بزرگ کاخ آپادانای شوش که حدود دوازده تن وزن داشت زیر ضربات پتک ژان دیولافوای فرانسوی شکسته شد؟
آیا میدانستید که : جورج غول پیکر بزرگترین سگ دنیاست. جورج غول پیکر با بلندی قد ۱٫۰۹ متر و وزن ۱۱۱ کیلوگرم در آریزونای آمریکا زندگی می‌کند؟
آیا میدانستید که : برادران غلامعلی بایندر و یدالله بایندر یکی در خلیج فارس به دست نیروهای انگلیسی و دیگری در دریای خزر به دست نیروهای روسی با فاصله یک روز از هم در راه دفاع از میهن کشته شدند؟
آیا میدانستید که : جورج هربرت واکر بوش و جورج دبلیو بوش دو رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا از اعضای محفل مخفی جمجمه و استخوان اند؟
آیا میدانستید که :باراک اوباما در سال ۲۰۱۰ بعد از گذشت ۶۲ سال، بابت آزمایش میکروب سفلیس در گواتمالا توسط دولت ایالات متحده آمریکا بر روی شهروندان این کشور، عذر خواهی کرد؟
آیا میدانستید که : نقش رستم مجموعه‌ای باستانی در روستای زنگی‌آباد استان فارس است که از حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد تا سال ۶۲۵ میلادی مورد استفاده بوده‌است؟
آیا میدانستید که :حسن رشدیه که لقب پدر فرهنگ جدید ایران به او داده‌اند با توصیه پدرش که از روحانیان بود به جای رفتن به نجف و خواندن درس طلبگی، به استانبول، مصر و بیروت رفت تا آموزگاری نوین را فراگیرد؟
آیا میدانستید که :حسین امانت در ۲۴ سالگی طرح برج آزادی را که تلفیقی از معماری دوران هخامنشی، ساسانی و دوره اسلامی است با نام میدان شهیاد در مدت ۲۸ ماه اجرا کرد؟
آیا میدانستید که :جبار باغچه‌بان بنیان‌گذار نخستین کودکستان، نخستین مدرسه کر و لال‌های ایران و همچنین نخستین مؤلف و ناشر کتاب کودک در ایران است؟
آیا میدانستید که :طاق کسری یا ایوانِ مداین نام کاخ پادشاهان ساسانی در شهر بغداد است که بلندترین طاق خشتی ساخته شده به دست انسان می‌باشد؟
آیا میدانستید که :گیوم آپولینر یکی از برجسته‌ترین شاعران نخستین دهه قرن بیستم میلادی در فرانسه به اتهام دزدی از موزه لوور یک هفته در زندان بود؟
آیا میدانستید که :دیپ بلو نخستین کامپیوتر شطرنجبازی است که در ماه مه ۱۹۹۷ توانسته‌است قهرمان شطرنج جهان را شکست دهد؟
آیا میدانستید که :پنگوئن امپراتور نر در مدت دوماهی که وظیفه محافظت از تخم را به عهده دارد هیچ چیز نمی‌خورد؟ (تصویر)
آیا میدانستید که :هایکو کوتاه‌ترین گونهٔ شعر در جهان است و ژاپنی‌ها ابداع کنندهٔ هستند؟
آیا میدانستید که :مایاها نخستین قومی در جهان بودند که در حدود سال ۳۶ پیش از میلاد موفق به کشف عدد صفر شدند و تنها ششصد سال بعد بود که هندی‌ها به راز صفر پی بردند؟
آیا میدانستید که :اَرگ رایِن در شهر کرمان با مساحتی بیش از بیست و دو هزار مترمربع، دومین بنای خشتی بزرگ جهان پس از ارگ بم است؟
آیا میدانستید که :آفریقای سیاه اصطلاحی است که برای مناطق جنوب صحرای بزرگ آفریقا به‌کار می‌رود و این نام به خاطر سیاه‌پوست بودن اکثر ساکنان این مناطق رواج یافته‌است؟
آیا میدانستید که :سیاه‌مجد در اساطیر ایران دوره اسلامی نام مرد سیاهپوستی است که اغلب در پشت مسجدها و در حال قضای حاجت است؟
آیا میدانستید که :زامبی رایانه‌ای اغلب برای فعالیت‌هایی مانند گسترش هرزنامه‌های الکترونیکی و بدون آگاهی صاحب واقعی رایانه، مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد؟
آیا میدانستید که :دیناور به پیروان دین مانوی گفته می‌شد. آئینی عرفانی که ترکیبی از ادیان مسیحیت، زرتشتی و گنوسی بود؟
آیا میدانستید که :پلاستوفوم نوعی پلیمر سفید رنگ که عایق رطوبت، صدا و حرارت است. این پلیمر در ایران به نام یونولیت شناخته می‌شود؟
آیا میدانستید که :غلامحسین نقشینه بازیگر معروف نقش دایی جان ناپلئون بود که در خردادماه سال ۱۳۴۱ با سِمت معاون مدیرکل امور مخابرات سازمان برنامه و بودجه بازنشسته شد؟
آیا میدانستید که :شطرنج۹۶۰ گونه‌ای از بازی شطرنج است که بابی فیشر قهرمان سابق شطرنج جهان، پدید آورنده آن است. تنها تفاوت این شطرنج با شطرنج کلاسیک در چگونگی جای‌گیری مهره‌ها (به جز پیاده‌ها) است؟
آیا میدانستید که :جنگ تریاک بین سالهای ۱۸۴۰ تا ۱۸۴۲ میلادی میان انگلستان و چین روی داد. این جنگ نخستین مرحله نفوذ موثر کشورهای اروپای غربی به چین به شمار می‌رود؟
آیا میدانستید که :تلخ‌ترین ترکیب شیمیایی شناخته شده تاکنون توسط بشر دناتونیوم نام دارد؟
آیا میدانستید که :کافه گلاسه، بستنی‌های فرنگی، قهوه ترک و قهوه فرانسوی برای نخستین بار در سال ۱۳۰۶ در کافه نادری به ایرانیان عرضه شد؟
آیا میدانستید که :یهودی سرگردان در ادبیات عامیانهٔ اروپا داستان یک یهودی است که به مسیح توهین می‌کند، و به تاوان آن تا بازگشت مسیح باید زمین را بپیماید؟
آیا میدانستید که :تیله را در اهواز و آبادان فِنگ، در خراسان توشله، در تبریز مازی، در ایلام گُلو و در سقز کردستان که لا می گویند؟
آیا میدانستید که : اِدو نام یک دهکدهٔ ماهیگیری کوچک در ژاپن بود که بعدها به یکی از بزرگترین شهرهای جهان به نام توکیو، به معنی پایتخت شرقی، تبدیل شد؟
آیا میدانستید که :نام آذربایجان معرب آتروپاتکان است و ریشه نام به سردار پارسی هخامنشیان، آتروپات برمی‌گردد که بخش‌های شمال ایران را در زمان حمله اسکندر از اشغال حفظ کرد؟
آیا میدانستید که :نمایش آدم و حوا نخستین تئاتر زنان در ایران بود که محوریت آن آزادی زنان بود و نمایش‌نامه آن توسط جمعیت نسوان وطنخواه و میرزاده عشقی در سال ۱۳۰۲ آماده شده بود؟
آیا میدانستید که :پنگوئن امپراتور می‌تواند ۱۸ دقیقه در عمق ۵۳۵ متری زیر آب بماند. و در شرایط اضطراری، توانایی کاهش سوخت و ساز بدن و غیرفعال کردن عملکرد اندام‌های غیر ضروری را دارد؟
آیا میدانستید که :نام کوروش بزرگ در پارسی باستان «کوروش»، در زبان عیلامی «کوراش»، در متون اکدی «کورِش»، در تورات بصورت «کورُش» و «کورِش»، در زبان یونانی «کورُس»، در کتاب آثار الباقیه «کورُش»، در مروج الذهب «کورُس» و در کتاب تاریخ الرسل و الملوک «کِیرُش» نوشته شده‌است؟
آیا میدانستید که :موزه هنرهای معاصر تهران بزرگترین و گرانبهاترین گنجینه آثار هنری مدرن در خارج از ایالات متحده و اروپا را داراست؟
آیا میدانستید که :سیاه‌چاله ناحیه‌ای از فضا-زمان است که هیچ چیز، حتی نور هم نمی‌تواند از میدان گرانشی آن بگریزد؟
آیا میدانستید که :نادر جهانبانی، سپهبد خلبان نیروی هوایی شاهنشاهی ایران، به خاطر چهره اروپایی‌اش به عنوان ژنرال چشم‌آبی معروف بود؟
آیا میدانستید که :فیفا ۱۰۰ نام فهرستی از صد بازیکن فوتبال برتر دنیاست که به درخواست فیفا و بوسیله پله، بازیکن فوتبال برزیلی، در سال ۲۰۰۴ نوشته شده‌است؟
آیا میدانستید که :هارولد لوید که حرکات خطرناک در داستان فیلم را خود انجام می‌داد به همراه چارلی چاپلین و باستر کیتون در زمره محبوب‌ترین کمدین‌های دوران فیلم صامت به‌شمار می‌آید؟
آیا میدانستید که :دریای خزر به عنوان بزرگترین دریاچه جهان و بزرگترین منبع ماهیان خاویاری در جهان بیش از ۹۰ درصد خاویار جهان را تأمین می‌کند؟
آیا میدانستید که :ماهاتما به معنای روح بزرگ لقب مهانداس کارامچاند گاندی رهبر سیاسی و معنوی هندی‌ها بود که ملت هند را در راه آزادی از استعمار امپراتوری بریتانیا رهبری کرد؟
آیا میدانستید که :کندترین ماهی دریا اسب دریایی است که با سرعت ۰٫۰۱۶ کیلومتر بر ساعت شنا می‌کند؟
آیا میدانستید که :استارباکس با داشتن ۱۹۹۷۲ شعبه در ۶۰ کشور دنیا، بزرگترین کافی‌شاپ زنجیره‌ای در جهان است؟
آیا میدانستید که :آسپرین یکی از پر طرفدارترین داروها در دنیاست که سالانه ۵۰۰۰۰ میلیون عدد از آن در جهان مصرف می‌شود؟
آیا میدانستید که :ببرهای تامیل یک گروه نظامی جدایی‌طلب است که در ماه می سال ۱۹۷۶ برای ایجاد یک ایالت مستقل در شمال و شرق سری‌لانکا پایه‌گذاری شد؟
آیا میدانستید که :نخستین آلبوم راک اند رول به دست فرهاد مِهراد معروف به فرهاد در ایران منتشر شد؟
آیا میدانستید که :امپراتوری مغول در سده‌های میانی تاریخ (۵۰۰ میلادی تا ۱۵۰۰ میلادی) با وسعت ۲۴ میلیون کیلومتر مربع بزرگترین امپراتوری جهان بشمار می‌آمد؟
آیا میدانستید که :جان رونالد روئل تالکین خالق رمان‌های هابیت و ارباب حلقه‌ها و ۱۵ زبان تخیلی است که شخصیت‌های مختلف سرزمین‌های خیالی داستان‌هایش به آن زبان‌ها سخن میگویند؟
آیا میدانستید که :استوانهٔ کوروش در سال ۱۹۷۱ میلادی به همهٔ زبان‌های رسمی سازمان ملل متحد منتشر شد و بدلی از این استوانه در مقر سازمان ملل در شهر نیویورک قرار گرفت؟
آیا میدانستید که :الیا کازان به عنوان کارگردان، دو جایزه اسکار، چهار جایزه گلدن گلوب و سه جایزه تونی را از آن خود کرد؟
آیا میدانستید که :تنها جانوری که می‌تواند پس از بلوغ جنسی به دوره نابالغی بازگردد، تیولا یا عروس دریایی نامیرا است که صدها سال عمر می‌کند؟
آیا میدانستید که :سومو یک سبک کُشتی ژاپنی است که در آن هدف شرکت‌کنندگان این است که حریف خود را از رینگ بیرون انداخته یا او را وادار کنند تا یکی از اعضای بدن خود را بر زمین گذارد؟
آیا میدانستید که :سرخ‌جامگان به رهبری مازیار در طبرستان و خرم‌دینان به رهبری بابک در آذربایجان علیهٔ عباسیان قیام کردند و سرانجام کشته شدند؟
آیا میدانستید که :نوار موبیوس سطحی است که فقط یک رو و فقط یک مرز دارد. این نوار مثالی از یک رویهٔ جهت‌ناپذیر در ریاضیات است؟
آیا میدانستید که :ریچارد نیکسون از سال ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۴، سی‌وهفتمین رئیس جمهور آمریکا بود و تا به امروز نخستین و تنها رئیس‌جمهور این کشور است که از مقام خود کناره‌گیری کرده‌است؟
آیا میدانستید که :« زبان مردم آذربایجان نه ترکی بلکه زبانی بنام زبان تاتی ایران بوده‌است » موضوع رساله دکترای احسان یارشاطر بود؟
آیا میدانستید که :در جریان محاکمهٔ پزشک احمدی در سال ۱۳۲۰، احمد کسروی با این عنوان که او «واسطه افزار جرم» بوده نه عامل آن، وکیل مدافع وی بود؟
آیا میدانستید که :دقیقی آغاز کننده سرایش شاهنامه و از معدود شاعران ادبیات فارسی است که آئین مزدیسنا داشته‌است؟
آیا میدانستید که :یوناتان نتانیاهو برادر بزرگ‌تر بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل در جریان عملیات آزادسازی مسافران هواپیمای فرانسوی در ۴ ژوئیه ۱۹۷۶ در فرودگاه انتبه کشته شد؟
آیا میدانستید که :بهاءالدین ولد نام پدر و بهاء ولد نام پسر مولوی بوده‌است؟
آیا میدانستید که :قلعه دختر به قلعه‌های دست‌نیافتنی‌ای می‌گفتند که تصرف آنها مشکل بوده‌است و در چندین شهر ایران آثاری از آنها برجای مانده‌است. همچنین گاه در مقابل آنها قلعه دیگری به نام قلعه پسر ساخته می‌شد؟
آیا میدانستید که :ام‌تی‌وی نخستین شبکه تلویزیونی جهان بود که به طور شبانه روزی موسیقی پخش می‌کرد؟
آیا میدانستید که : برج گنبد کاووس بلندترین بنای آجری دنیا است و بیش از هزارسال قدمت دارد؟
آیا میدانستید که : بتهوون بهترین آثارش را در دورانی که کم‌شنوا و در نهایت ناشنوا بود خلق کرد و بیشترین ساختارشکنی‌هایش مربوط به این دوران است؟
آیا میدانستید که : گروهی از ماساگت‌ها که از اقوام ایرانی‌تبار و از تیرهٔ سکایی در آسیای میانه بودند به جنوب شرقی ایران کوچیدند و این سرزمین را به نام خود سکستان یا سیستان کنونی خواندند؟
آیا میدانستید که : پروژهٔ منهتن (پروژهٔ ساخت بمب اتم) با امضا و تائید آلبرت اینشتین شروع شد، اما با این وجود سازمان اف‌بی‌آی به دلایل امنیتی به وی اجازهٔ مشارکت در این پروژه را نداد؟
آیا میدانستید که : رمز ژنتیکی مربوط به رفتارِ تعلّقی (دوستانه) در انسان و بونوبو (شامپانزهٔ کوتوله) مشترک است؟ این کد ژنتیکی در شامپانزه معمولی نیست؟
آیا میدانستید که : نبرد نرماندی بزرگترین عملیات آبی خاکی تاریخ محسوب می‌شود؟
آیا میدانستید که : جنگ ایران و عراق (به مدت ۸ سال) طولانی‌ترین جنگ سده بیستم میلادی بود؟
آیا میدانستید که : کمبوجیه دوم پسر بزرگ کورش هنگامی‌که به پادشاهی رسید به سوی مصر لشکر کشید و بر فرعون‌های مصر که بیش از سه هزار سال حکومت می‌کردند پیروز گشته و وارد مصر شد؟
آیا میدانستید که : سلیمان حییم علاوه برفرهنگ‌های انگلیسی به فارسی و برعکس، فرهنگ‌های فرانسوی به فارسی، عبری به فارسی و برعکس را نیز تدوین کرده‌است و با زبان‌های ترکی و آلمانی و روسی آشنایی داشته‌است؟
آیا میدانستید که : دکتر علی ملک‌حسینی نخستین پیوند کبد از فرد زنده به فرد زنده را در بیمارستان نمازی شیراز انجام داد؟
آیا میدانستید که : در دورهٔ جنبش مشروطه انجمن‌های سرّی و نیمه‌سری زیادی در ایران به وجود آمدند؛ در این دوران انجمن‌های زنان نیز به طور مخفیانه شکل گرفتند که در انقلاب مشروطه شرکت می‌کردند و سپس سازمان‌های حقوق زنان تاسیس شدند که جنبش زنان ایران را آغاز کردند؟
آیا میدانستید که : قلندران معمولاً دلقی سبزرنگ از جنس پشم پوشیده و موی سر و ریش و سبیل و گاهی بعضی از آنان ابروی خود را نیز می‌تراشیده‌اند؟
آیا میدانستید که : شاپور دوم ساسانی پیش از زاده شدن و وقتی درون شکم مادرش بود، پدرش هرمز دوم درگذشت؛ در روایات آمده که درباریان و موبدان تاج شاهی بر شکم مادرش گذاشتند؛ بدین ترتیب وی از بدو تولد شاهنشاه بود؟
آیا میدانستید که : بمب هیدروژنی تزار قوی‌ترین بمب آزمایش شده توسط بشر است که حدود ۳۰۰۰ برابر بمب اتمی هیروشیما قدرت داشت و تا ۶۰۰۰ برابر نیز قابل ارتقا بود؟
آیا میدانستید که : نبرد عین جالوت اولین نبردی بود که در آن مغول‌ها به شکل ماندگاری شکست خورده و از ادامه پیشروی بازماندند؟
آیا میدانستید که : پیمان نانجینگ پیمانی بود که پس از جنگ تریاک نخست بین بریتانیا و چین بسته شد و مطابق آن هنگ کنگ به پادشاهی بریتانیا واگذار شد؟
آیا میدانستید که : کوه سرگردان جلد سوم جزیره سرگردانی و آخرین رمان سیمین دانشور، از سال ۱۳۸۶ مفقود شده‌است؟
آیا میدانستید که : مزدا نام شرکت خودروسازی مشهور ژاپنی، برگرفته از نام اهورامزدا بوده‌است؟
آیا میدانستید که : سمیرامیس ملکهٔ افسانه‌ای سرزمین بابل است که باغ‌های معلق بابل برای او ساخته شد؟
آیا میدانستید که : تا پیش از آن که رضاشاه، شیره‌کش‌خانه‌ها را تعطیل و اداره آنها را ممنوع نماید این مکان‌ها در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار در اوج فعالیت خود بود ؟
آیا میدانستید که : بلشویک‌ها گروهی از حزب کارگر سوسیال دموکرات مارکسیستی روسیه بودند که در دومین کنگره حزب در ۱۹۰۳ به رهبری ولادیمیر لنین از دستهٔ منشویک‌ها (اقلیت) جدا شده و نهایتاً حزب کمونیست شوروی را تشکیل دادند؟
آیا میدانستید که : بلز پاسکال در سن ۱۸ سالگی، برای کمک به پدرش در انجام محاسبات ریاضی، یک ماشین‌حساب مکانیکی ساخت که قادر به جمع و تفریق اعداد بود که بعدها به نام ماشین حساب پاسکال شهرت یافت؟
آیا میدانستید که : رنسانس یا نوزایی در سالهای ۱۳۰۰ از ایتالیا آغاز شد و در طول سه قرن در سراسر اروپا انتشار یافت؟
آیا میدانستید که : جایزه هوگو قدیمی‌ترین و یکی از معتبرترین جوایز در زمینهٔ داستان نویسی علمی–تخیلی و خیال‌پردازی است که به افتخار هوگو گرنزبک بنیان‌گذار نخستین مجلهٔ علمی-تخیلی به نام او نام‌گذاری شده‌است؟
آیا میدانستید که : مرغ چنگ پرنده‌ای از خانوادهٔ گنجشک‌سانان و شناخته شده ترین پرندهٔ بومی استرالیا است. این پرنده می‌تواند هر صدایی که در پیرامونش به گوش می‌رسد را تقلید کند حتی صدای بسته شدن دریچهٔ دوربین در هنگام عکس گرفتن؟
آیا میدانستید که : از آنجا که دو قاره آسیا و اروپا مرز طبیعی ویژه‌ای ندارند و مرزبندی کنونی میان این دو قاره بیشتر تاریخی-فرهنگی است؛ برخی از گیتاشناسان این دو قاره را قاره‌ای یکپارچه می دانند و آن را اوراسیا می‌خوانند؟
آیا میدانستید که : فرانسیسکو وارایو بازی کن پیشین تیم ملی فوتبال آرژانتین در اوت سال ۲۰۱۰ آخرین فرد زنده از میان بازیکنان مرحلهٔ نهایی جام جهانی فوتبال ۱۹۳۰ اروگوئه بود که در سن صد سالگی درگذشت؟
آیا میدانستید که : جنبش وهابیت پیش از پایه‌گذاری حکومت پادشاهی عربستان سعودی به دست ملک عبدالعزیز، یک بار توسط سلطان عثمانی در سال ۱۸۱۸ و بار دیگر به دست خاندان رشیدیه (از شمال عربستان) از تسلط سیاسی و مذهبی بر عربستان باز ماند؟
آیا میدانستید که : امپراتریس گو-ساکوراماشی ۱۱۷مین فرمانروا و در تمام دوره‌های امپراتوری ژاپن وی ۸مین و آخرین امپراتریسِ فرمانروای ژاپن است؟
آیا میدانستید که : سروانتس رمان‌نویس، شاعر، نقاش و نمایشنامه‌نویس اسپانیایی بود و در جنگ لپانتو در مقابل امپراتوری عثمانی جنگید و بر اثر جراحات وارده دست چپش از کار افتاد؟
آیا میدانستید که : بر روی سنگ قبر نیکوس کازانتزاکیس نوشته شده: «نه آرزوئی دارم، نه می‌ترسم. من آزادم»؟
آیا میدانستید که : آتش جنگ جهانی اول در ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ خاموش شد در حالیکه پیمان ورسای در در ۲۸ ژوئن سال ۱۹۱۹ میلادی به امضا رسید و در ۱۰ ژانویه ۱۹۲۰ به مرحله اجرا گذاشته شد؟
آیا میدانستید که : در سال ۱۹۳۳ و در جریان رکود بزرگ، برای مدتی ورود شهروندان دیگر مناطق آمریکا به کالیفرنیا توسط مسئولان ایالتی با محدودیت روبرو شده بود؟
آیا میدانستید که : پرتاب روباه یکی از بازی‌های پرطرفدار قرن‌های هفده و هجده میلادی در بیشتر قسمت‌های اروپا بود؟
آیا میدانستید که : کاظم رجوی نخستین نمایندهٔ ایران در مقر سازمان ملل متحد در ژنو پس از انقلاب ۱۳۵۷ بود که در تاریخ ۲۴ آوریل ۱۹۹۰ در نزدیکی خانه‌اش هدف ۶ گلوله قرار گرفت؟
آیا میدانستید که : هووخشتره تواناترین شاه ماد اولین پادشاهی است که یک سلطنت سراسری را در ایران تشکیل داد و ایران را به عنوان یک قدرت مهم جهان آن زمان مطرح کرد؟
آیا میدانستید که : صبیحه گوکچن، دخترخواندهٔ مصطفی کمال آتاترک، اولین خلبان زن هواپیماهای جنگنده در سرتاسر جهان است؟
آیا میدانستید که : طلا شکل‌پذیرترین ماده‌است و یک اونس آن را می‌توان به اندازهٔ ۳۰۰ پا پهن کرد؟
آیا میدانستید که : در سنت مذهبی مایا خدایان زوج بودند و هرکدام برای خود قرینه‌ای نیز داشتند که همکار و همدمشان بود؟
آیا میدانستید که : مونته‌نگرو از ۲۱ مه ۲۰۰۶ و کوزوو از ۱۸ فوریه ۲۰۰۸ به عنوان کشور شناخته شدند؟
آیا میدانستید که : پس از کشته‌شدن پاتریس لومومبا، شعری با نام «سرود بهار» از عبدالله بهزادی در سوگ وی خطاب به همسر او در هفته‌نامه سپید و سیاه به‌چاپ رسید که بعدها متن سرود انقلابی بهاران خجسته باد شد؟
آیا میدانستید که : دنباله‌دار سی/۲۰۱۲ اس۱ هنگامی که در حضیض خود در روز ۲۸ نوامبر ۲۰۱۳ جای گیرد، درخشان تر از ماه کامل در آسمان دیده خواهد شد؟
آیا میدانستید که : نام شهر تفتناز در سوریه عربی نیست بلکه ریشه آن به زبان هیتی باز می‌گردد؟
آیا میدانستید که : ساختمان پایتخت ایالت ویسکانسین در ۲۶ فوریهٔ ۱۹۰۴ میلادی آنچنان سوخت که می‌توان گفت، با خاک یکسان شد؟
آیا میدانستید که : منارهٔ مسجد حسن دوم با بلندی ۲۱۰ متر، بلندترین مناره در جهان است و در بالای آن پرتوهای لیزر تابیده می‌شود و مستقیم به سوی مکه اشاره دارد؟
قطب‌نما
قُطب‌نما وسیله‌ای برای تعیین جهت و جهت‌یابی. این وسیله با استفاده از میدان مغناطیسی زمین جهت قطب شمال را نشان می‌دهد که در حقیقت شمال مغناطیسی زمین است؛ که با شمال حقیقی مقداری فاصله دارد. زاویه بین شمال حقیقی و شمال مغناطیسی، میل مغناطیسی نامیده می شود. امروزه برای تعیین شمال حقیقی از قطب‌نماهای پیشرفته‌تری مانند قطب‌نمای ژیروسکوپی استفاده می‌شود.
تأثیرات جاذبه‌های مغناطیسی موضعی (فلز و الکتریسیته)
هر گاه قطب‌نما در نزدیکی اشیای آهنی یا فولادی و یا منابع الکتریکی قرار گرفته باشد، عقربه‌اش از جهت قطب مقداری منحرف می‌شود، که به آن انحراف مغناطیسی میگویند. کلاً به همراه داشتن اشیایی از جنس آهن یا انواع مشابه آن می تواند باعث اختلال در حرکت عقربه شود. حتی وجود یک گیره کاغذ روی نقشه ممکن است مساله ساز شود. بنابراین، هنگام استفاده از قطب‌نما باید مطمئن شویم که از اشیای انحراف‌دهنده آن، به‌طور کلی دور است. همچنین احتمال تأثیرگذاری جاذبه‌های مغناطیسی موجود در خاک نیز وجود دارد، که بسیار نادر است.
در جدول زیر حداقل فاصله‌ی وسایل مختلف از قطب‌نما -برای این‌که قطب‌نما شمال مغناطیسی را به درستی نشان دهد- آمده است:
اشیا فاصله
خطوط برق فشار قوی 55 متر
کامیون و اتومبیل 10 متر
خطوط تلفن 10 متر
ابزار الکتریکی و مکانیکی 2 متر
کلاهک‌ها و اشیاء کوچک فلزی 2/1 متر
قطب‌نمای پیشرفته
قطب‌نماهای پیشرفته که بیشتر در صنایع مخابرات و امور نظامی به کار برده می‌شوند، مجهز به سلول‌های شبنما هستند که حتی در تاریکی شب عمل جهت‌نمایی را صورت دهند. این نوع قطب‌نماها در دوربین‌های دو چشمی نظامی، تانک‌ها، نفربرها و حتی در ساختمان برخی خودروهای پیشرفته نیز به کار می رود. از قطب نماهای پیشرفته در اندازه گیری طول جغرافیایی و عرض جغرافیاییِ محل نیز استفاده می‌کنند که در نقشه‌خوانی، پیاده‌سازی عملیات نظامی، دیده‌بانی در مناطق جنگی و ... نقش تعیین‌کننده دارند.
قطب نمای M1
ساختمان قطب نماي M1
1 – دستگيره يا شصتي : حلقه اي است كه در انتهاي قطب نما قرار دارد و براي نگهداشتن قطب نما به حالت تراز در موقع استفاده بكار مي رود.
2 – درب قطب نما : درپوشي است آلومينيومي كه در وسط آن تار موئي قرار دارد و كاربرد تارموئي مانند مگسك اسلحه است و دو سر تار موئي دو نقطه فسفري (شبنما) وجود دارد و در موقع كار شبانه از آن استفاده مي شود .در حاشيه درب قطب نما خط كشي تعبيه شده است و بر اساس مقياس 000/50 : 1 بر مبناي كيلومتر مدرج شده است.
3 – تيغه نشانه روي و عدسي چشمي : تيغه ايست كه بالاي آن شكاف كوچكي همانند شكاف درجه اسلحه است و با زاويه 45 درجه نسبت به صفحه مدرج قرار ميگيرد و در موقع گرا گرفتن با كمك تار موئي بكار مي رود. در اين حال توسط عدسي چشمي كه در وسط تيغه تعبيه شده اعداد مربوط به گراي هدف نشانه روي شده قرائت مي شود. خواباندن تيغه بر روي صفحه قطب نما سبب قفل شدن صفحه مدرج مي شود.
4 – بدنه : كليه اجزاي قطب نما در داخل بدنه كه از جنس آلومينيوم است قرار دارد. در كنار اين محفظه خط كشي تعبيه شده كه با باز شدن كامل درب قطب نما ، خط كشي قطب نما را كامل ميكند.
5 – طوقه كار در شب : طوقه متحركي است كه جداره خارجي آن دندانه دار است و تعداد 120 دندانه دارد اين دندانه ها با زائده اي در كنار قطب نما در تماس است كه به هنگام چرخش تق تق صدا ميدهد و هر تقه برابر 3 درجه است . بر روي صفحه طوقه يك خط و يك نقطه فسفري مشاهده مي شود كه در موقع كار در شب از آن استفاده ميشود.(زاويه بين خط و نقطه 45 درجه و 15 تقه است)
6 – صفحه ثابت : در زير طوقه كار درشب صفحه شيشه اي ثابتي قرار دارد كه روي آن يك خط سياه بنام شاخص تعبيه شده . اين خط درست در امتداد شكاف تيغه نشانه روي و تار موئي قرار دارد كه در موقع گرا گرفتن هر عددي زير شاخص باشد گراي آن امتداد است.
7 – صفحه مدرّج : صفحه ايست لغزنده كه عقربه مغناطيسي روي آن نقش بسته است .بر روي اين صفحه دو گونه تقسيم بندي وجود دارد.
الف : تقسيم بندي داخلي كه برحسب درجه صورت گرفته و به رنگ قرمز ميباشد كه به ازاي هر 5 درجه علامت گذاري وهر 20 درجه عددگذاري شده است.(محيط دايره به 360 قسمت مساوي تقسيم شده و زاويه بين دو شعاع دايره كه يك قسمت را فرا گرفته است ، يك درجه نام دارد).
ب : تقسيم بندي خارجي كه برحسب ميليم غربي و برنگ سياه است كه به ازاي هر 20 ميليم علامت گذاري و هر هر 200 ميليم عددگذاري شده است ولي دو صفر سمت راست آن اعداد بمنظور اختصار حذف شده است.(در اين تقسيم بندي محيط دايره به 6400 قسمت تقسيم شده كه هر قسمت آنرا يك ميليم گويند).
شمال
شُمال (شِمال هم تلفظ شده) یا آپا یا اَپاختَر، یکی از چهار جهت اصلی است.
در نقشه‌ها جهت شمال را همیشه به سوی بالای نقشه نشان می‌دهند.
پیرامون واژه
شمال واژه‌ای عربی و فارسی آن آپا یا اَپاختَر است.در زبان پارسی میانه، خشکی‌های شمال غربی کره زمین را وُروبَرشت و خشکی‌های شمال شرقی را وُروژَرشت می‌نامیدند.در بُندَهِش آمده که برای هر جهت اصلی یک سپاهبد گمارده شده و سپاهبد شمال، ستاره هفت‌اورنگ (محتملاً نگهبان شمال) است.
در زبان
در سند املاک از شمال قیدی ساخته می‌شود به صورت «شمالاً». (نمونه: این مکان شمالاً به زمین فروشنده محدود است.) به افراد و چیزهای منسوب به شمال، شمالی یا شمالیه (نمونه: بلاد شمالیه) گفته می‌شود. در ادبیات شمالی‌پیکران به معنی ستارگانی است که از شمال طلوع می‌کنند.به منطقه بالای مدار قطب شمال در فارسی شمالگان گفته می‌شود.
باختر
باختر یا غَرب یکی از چهار جهت اصلی در جغرافیا است که در نقشه‌ها معمولاً در سمت چپ نقشه است. باختر محل فروشدن یا غروب خورشید و بنابراین جهت مخالف گردش زمین است. به هنگام ناوبری برای رفتن به سوی باختر باید سمت قطب‌نما را روی °۲۷۰ قرار داد.
کاربرد امروزی
لغت‌نامه‌هایی که مشخصاً به فارسی امروز می‌پردازند دربارهٔ واژهٔ «باختر» چنین آورده‌اند:
فرهنگ معاصر فارسی (صدری افشار و دیگران:۱۳۸۱) «باختر» را ادبی می‌داند و به مدخل غرب (که مفصلتر است) ارجاع می‌دهد.
فرهنگ روز سخن (انوری:۱۳۸۳) «باختر» را «مغرب» (که باز مدخل مفصلتری است) معنی می‌کند.
با توجه به این که هر دوی این فرهنگها مدخل مفصلتری تحت «مغرب» یا «غرب» دارند، به نظر می‌رسد که باید فرض کرد واژهٔ «باختر» به نظر این فرهنگ‌نویسان از واژه‌های «غرب» و «مغرب» مهجورتر است.
کاربرد قدیمی‌تر
«باختر» در ادبیات فارسی به معنی شمال و شرق هم استفاده می‌شده است.
در لغتنامه دهخدا دو مدخل برای «باختر» وجود دارد: یکی به عنوان جهت جغرافیایی و دیگری به عنوان سرزمین باکتریا (بلخ). در مورد مدخل اول (که موضوع این صفحه است)، برای معنی شمال (برای این کلمه)، تنها به اوستا اشاره شده است (و برای آن نیز باختر را با واژهٔ اوستایی «اپاختر» - apãxtar - یعنی آنطرف‌تر یکی گرفته است).
در بعضی از مثالهایی که از متون قدیمی فارسی برای این کلمه آورده شده است، باختر متضاد خاور است. همچنین در جایی (به نقل از شرفنامهٔ منیری) اشاره شده است:
«تحقیق آنست که باختر مخفف با اختر است و اختر ماه و آفتاب هر دو را گویند پس باختر مشرق و مغرب را توان گفت ازین جهت متقدمین بر هر دو معنی این لفظ را استعمال کرده‌اند لیکن خوار به معنی خور بیشتر آمده از این جهت خاور به معنی مشرق بیشتر استفاده می‌شود ...»
در یکی از پاورقیهای مربوط به این کلمه نیز آمده است:
«شاید اختلافاتیکه در معنی باختر روی داده از باختریان (بلخ) باشد که مردم در همسایگی جنوب او، او را شمال و در شمال جنوب، و در مغرب مشرق و در مشرق مغرب می‌نامیده‌اند.»
در نمونه‌هایی از اشعار شاعران فارسی‌زبان (از فردوسی و ناصرخسرو گرفته تا خاقانی و نظامی و سعدی)، باختر به معنای مغرب به‌کار رفته است
. البته مثالهایی نیز از کاربرد عکس آن وجود دارد (در اشعار فرخی و عنصری و سوزنی و دو بیت در بعضی از نسخ شاهنامه).
خاور
خاوَر واژه‌ای پارسی برابر با شرق عربی است. در جغرافیا، خاور امروزه به معنی شرق، یکی از چهار جهت اصلی، است.
کاربردهای قدیمی
البته در اصل خاور در زبان پارسی بازماندهٔ واژهٔ خوربران یا «خوروران» (جای بردن خورشید، جای غروب خورشید) یعنی غرب است.
در پارسی به شرق «خوراسان» (که همین نام را روی استان خراسان گذاشتند زیرا شرق ایران بزرگ بود) و به شمال «اپاختر» (واژهٔ امروزی باختر نیز که به غرب گویند بازماندهٔ اپاختر است) گویند.
فرهنگ فارسی عمید و لغتنامه دهخدا این را تایید می‌کند. مثلاً در بیتی از رودکی، «مهر دیدم بامدادان چون بتافت، از خراسان سوی خاور می‌شتافت» یا در بیتی از خاقانی «چون پخت نان زرین اندر تنور مشرق، افتاد قرص سیمین اندر دهان خاور» به معنی اصیلش آمده‌است.
خاور در بعضی از لغت‌نامه‌های قدیمی‌تر، از جمله برهان قاطع و آنندراج، به هر دو معنی ذکر شده است.
جنوب
«نیمروز» تغییر مسیری به این صفحه است. برای کاربردهای دیگر نیمروز (ابهام‌زدایی) را ببینید.جنوب یا نیمروز یکی از چهار جهت اصلی است. جنوب نقطه مقابل شمال است و ۹۰ درجه با خاور و باختر اختلاف جهت دارد. بطور قراردادی در نقشه‌ها، نقطه یا جهت پایینی نقشه را جنوب می‌نامند.
جهت‌یابی
جهت‌یابی، یافتن جهت‌های جغرافیایی است. جهت‌یابی در بسیاری از موارد کاربرد دارد. برای نمونه وقتی در کوهستان، جنگل، دشت یا بیابان گم شده‌باشید، با دانستن جهت‌های جغرافیایی، می‌توانید به مکان مورد نظرتان برسید. یکی از استفاده‌های مسلمانان از جهت‌یابی، یافتن قبله برای نماز خواندن و ذبح حیوانات است. کوهنوردان، نظامیان، جنگل‌بانان و... هم به دانستن روش‌های جهت‌یابی نیازمندند.
هرچند امروزه با وسایلی مانند قطب‌نما یا سامانه موقعیت‌یاب جهانی (جی‌پی‌اس) می‌توان به راحتی و با دقت بسیار زیاد جهت جغرافیایی را مشخص کرد، در نبود ابزار، دانستن روش‌های دیگر جهت‌یابی مفید و کاراست.
جهت‌های اصلی و فرعی
اگر رو به شمال بایستیم، سمت راست مشرق (شرق، خاور)، سمت چپ مغرب (غرب، باختر) و پشت سر جنوب است. این چهار جهت را جهت‌های اصلی می‌نامند. بین هر دو جهت اصلی یک جهت فرعی وجود دارد. مثلاً نیمساز جهت‌های شمال و شرق، جهت شمالِ شرقی (شمالِ شرق) را مشخص می‌کند.
با دانستن یکی از جهت‌ها، بقیهٔ جهت‌ها را می‌توان به سادگی مشخص نمود. مثلاً اگر به سوی شمال ایستاده باشید، دست راست شما شرق، دست چپ شما غرب، و پشت سر شما جنوب است.
روش‌های جهت‌یابی
برخی روش‌های جهت‌یابی مخصوص روز، و برخی ویژهٔ شب اند. برخی روش‌ها هم در همهٔ مواقع کارا هستند. توجه شود که:
بسیاری از این روش‌ها کاملاً دقیق نیستند و صرفاً جهت‌های اصلی را به صورت تقریبی مشخص می‌کنند. برای جهت‌های دقیق باید از قطب‌نما استفاده کرد، و میل مغناطیسی و انحراف مغناطیسی آن را هم در نظر داشت.
آن‌چه گفته می‌شود اکثراً مربوط به نیمکره شمالی است؛ به طور دقیق‌تر، بالای ۲۳٫۵ درجه (بالای مدار رأس‌السرطان). در نیمکره جنوبی در برخی روش‌ها ممکن است جهت شمال و جنوب برعکس آن‌چه گفته می‌شود باشد.
قُطب‌نما وسیله‌ای برای تعیین جهت و جهت‌یابی. این وسیله با استفاده از میدان مغناطیسی زمین جهت قطب شمال را نشان می‌دهد که در حقیقت شمال مغناطیسی زمین است؛ که با شمال حقیقی مقداری فاصله دارد. زاویه بین شمال حقیقی و شمال مغناطیسی، میل مغناطیسی نامیده می شود. امروزه برای تعیین شمال حقیقی از قطب‌نماهای پیشرفته‌تری مانند قطب‌نمای ژیروسکوپی استفاده می‌شود.
تأثیرات جاذبه‌های مغناطیسی موضعی (فلز و الکتریسیته)
هر گاه قطب‌نما در نزدیکی اشیای آهنی یا فولادی و یا منابع الکتریکی قرار گرفته باشد، عقربه‌اش از جهت قطب مقداری منحرف می‌شود، که به آن انحراف مغناطیسی میگویند. کلاً به همراه داشتن اشیایی از جنس آهن یا انواع مشابه آن می تواند باعث اختلال در حرکت عقربه شود. حتی وجود یک گیره کاغذ روی نقشه ممکن است مساله ساز شود. بنابراین، هنگام استفاده از قطب‌نما باید مطمئن شویم که از اشیای انحراف‌دهنده آن، به‌طور کلی دور است. همچنین احتمال تأثیرگذاری جاذبه‌های مغناطیسی موجود در خاک نیز وجود دارد، که بسیار نادر است.
در جدول زیر حداقل فاصله‌ی وسایل مختلف از قطب‌نما -برای این‌که قطب‌نما شمال مغناطیسی را به درستی نشان دهد- آمده است:
اشیا فاصله
خطوط برق فشار قوی 55 متر
کامیون و اتومبیل 10 متر
خطوط تلفن 10 متر
ابزار الکتریکی و مکانیکی 2 متر
کلاهک‌ها و اشیاء کوچک فلزی 2/1 متر
قطب‌نمای پیشرفته
قطب‌نماهای پیشرفته که بیشتر در صنایع مخابرات و امور نظامی به کار برده می‌شوند، مجهز به سلول‌های شبنما هستند که حتی در تاریکی شب عمل جهت‌نمایی را صورت دهند. این نوع قطب‌نماها در دوربین‌های دو چشمی نظامی، تانک‌ها، نفربرها و حتی در ساختمان برخی خودروهای پیشرفته نیز به کار می رود. از قطب نماهای پیشرفته در اندازه گیری طول جغرافیایی و عرض جغرافیاییِ محل نیز استفاده می‌کنند که در نقشه‌خوانی، پیاده‌سازی عملیات نظامی، دیده‌بانی در مناطق جنگی و ... نقش تعیین‌کننده دارند.
قطب نمای M1
ساختمان قطب نماي M1
1 – دستگيره يا شصتي : حلقه اي است كه در انتهاي قطب نما قرار دارد و براي نگهداشتن قطب نما به حالت تراز در موقع استفاده بكار مي رود.
2 – درب قطب نما : درپوشي است آلومينيومي كه در وسط آن تار موئي قرار دارد و كاربرد تارموئي مانند مگسك اسلحه است و دو سر تار موئي دو نقطه فسفري (شبنما) وجود دارد و در موقع كار شبانه از آن استفاده مي شود .در حاشيه درب قطب نما خط كشي تعبيه شده است و بر اساس مقياس 000/50 : 1 بر مبناي كيلومتر مدرج شده است.
3 – تيغه نشانه روي و عدسي چشمي : تيغه ايست كه بالاي آن شكاف كوچكي همانند شكاف درجه اسلحه است و با زاويه 45 درجه نسبت به صفحه مدرج قرار ميگيرد و در موقع گرا گرفتن با كمك تار موئي بكار مي رود. در اين حال توسط عدسي چشمي كه در وسط تيغه تعبيه شده اعداد مربوط به گراي هدف نشانه روي شده قرائت مي شود. خواباندن تيغه بر روي صفحه قطب نما سبب قفل شدن صفحه مدرج مي شود.
4 – بدنه : كليه اجزاي قطب نما در داخل بدنه كه از جنس آلومينيوم است قرار دارد. در كنار اين محفظه خط كشي تعبيه شده كه با باز شدن كامل درب قطب نما ، خط كشي قطب نما را كامل ميكند.
5 – طوقه كار در شب : طوقه متحركي است كه جداره خارجي آن دندانه دار است و تعداد 120 دندانه دارد اين دندانه ها با زائده اي در كنار قطب نما در تماس است كه به هنگام چرخش تق تق صدا ميدهد و هر تقه برابر 3 درجه است . بر روي صفحه طوقه يك خط و يك نقطه فسفري مشاهده مي شود كه در موقع كار در شب از آن استفاده ميشود.(زاويه بين خط و نقطه 45 درجه و 15 تقه است)
6 – صفحه ثابت : در زير طوقه كار درشب صفحه شيشه اي ثابتي قرار دارد كه روي آن يك خط سياه بنام شاخص تعبيه شده . اين خط درست در امتداد شكاف تيغه نشانه روي و تار موئي قرار دارد كه در موقع گرا گرفتن هر عددي زير شاخص باشد گراي آن امتداد است.
7 – صفحه مدرّج : صفحه ايست لغزنده كه عقربه مغناطيسي روي آن نقش بسته است .بر روي اين صفحه دو گونه تقسيم بندي وجود دارد.
الف : تقسيم بندي داخلي كه برحسب درجه صورت گرفته و به رنگ قرمز ميباشد كه به ازاي هر 5 درجه علامت گذاري وهر 20 درجه عددگذاري شده است.(محيط دايره به 360 قسمت مساوي تقسيم شده و زاويه بين دو شعاع دايره كه يك قسمت را فرا گرفته است ، يك درجه نام دارد).
ب : تقسيم بندي خارجي كه برحسب ميليم غربي و برنگ سياه است كه به ازاي هر 20 ميليم علامت گذاري و هر هر 200 ميليم عددگذاري شده است ولي دو صفر سمت راست آن اعداد بمنظور اختصار حذف شده است.(در اين تقسيم بندي محيط دايره به 6400 قسمت تقسيم شده كه هر قسمت آنرا يك ميليم گويند).
شمال
شُمال (شِمال هم تلفظ شده) یا آپا یا اَپاختَر، یکی از چهار جهت اصلی است.
در نقشه‌ها جهت شمال را همیشه به سوی بالای نقشه نشان می‌دهند.
پیرامون واژه
شمال واژه‌ای عربی و فارسی آن آپا یا اَپاختَر است.در زبان پارسی میانه، خشکی‌های شمال غربی کره زمین را وُروبَرشت و خشکی‌های شمال شرقی را وُروژَرشت می‌نامیدند.در بُندَهِش آمده که برای هر جهت اصلی یک سپاهبد گمارده شده و سپاهبد شمال، ستاره هفت‌اورنگ (محتملاً نگهبان شمال) است.
در زبان
در سند املاک از شمال قیدی ساخته می‌شود به صورت «شمالاً». (نمونه: این مکان شمالاً به زمین فروشنده محدود است.) به افراد و چیزهای منسوب به شمال، شمالی یا شمالیه (نمونه: بلاد شمالیه) گفته می‌شود. در ادبیات شمالی‌پیکران به معنی ستارگانی است که از شمال طلوع می‌کنند.به منطقه بالای مدار قطب شمال در فارسی شمالگان گفته می‌شود.
باختر
باختر یا غَرب یکی از چهار جهت اصلی در جغرافیا است که در نقشه‌ها معمولاً در سمت چپ نقشه است. باختر محل فروشدن یا غروب خورشید و بنابراین جهت مخالف گردش زمین است. به هنگام ناوبری برای رفتن به سوی باختر باید سمت قطب‌نما را روی °۲۷۰ قرار داد.
کاربرد امروزی
لغت‌نامه‌هایی که مشخصاً به فارسی امروز می‌پردازند دربارهٔ واژهٔ «باختر» چنین آورده‌اند:
فرهنگ معاصر فارسی (صدری افشار و دیگران:۱۳۸۱) «باختر» را ادبی می‌داند و به مدخل غرب (که مفصلتر است) ارجاع می‌دهد.
فرهنگ روز سخن (انوری:۱۳۸۳) «باختر» را «مغرب» (که باز مدخل مفصلتری است) معنی می‌کند.
با توجه به این که هر دوی این فرهنگها مدخل مفصلتری تحت «مغرب» یا «غرب» دارند، به نظر می‌رسد که باید فرض کرد واژهٔ «باختر» به نظر این فرهنگ‌نویسان از واژه‌های «غرب» و «مغرب» مهجورتر است.
کاربرد قدیمی‌تر
«باختر» در ادبیات فارسی به معنی شمال و شرق هم استفاده می‌شده است.
در لغتنامه دهخدا دو مدخل برای «باختر» وجود دارد: یکی به عنوان جهت جغرافیایی و دیگری به عنوان سرزمین باکتریا (بلخ). در مورد مدخل اول (که موضوع این صفحه است)، برای معنی شمال (برای این کلمه)، تنها به اوستا اشاره شده است (و برای آن نیز باختر را با واژهٔ اوستایی «اپاختر» - apãxtar - یعنی آنطرف‌تر یکی گرفته است).
در بعضی از مثالهایی که از متون قدیمی فارسی برای این کلمه آورده شده است، باختر متضاد خاور است. همچنین در جایی (به نقل از شرفنامهٔ منیری) اشاره شده است:
«تحقیق آنست که باختر مخفف با اختر است و اختر ماه و آفتاب هر دو را گویند پس باختر مشرق و مغرب را توان گفت ازین جهت متقدمین بر هر دو معنی این لفظ را استعمال کرده‌اند لیکن خوار به معنی خور بیشتر آمده از این جهت خاور به معنی مشرق بیشتر استفاده می‌شود ...»
در یکی از پاورقیهای مربوط به این کلمه نیز آمده است:
«شاید اختلافاتیکه در معنی باختر روی داده از باختریان (بلخ) باشد که مردم در همسایگی جنوب او، او را شمال و در شمال جنوب، و در مغرب مشرق و در مشرق مغرب می‌نامیده‌اند.»
در نمونه‌هایی از اشعار شاعران فارسی‌زبان (از فردوسی و ناصرخسرو گرفته تا خاقانی و نظامی و سعدی)، باختر به معنای مغرب به‌کار رفته است
. البته مثالهایی نیز از کاربرد عکس آن وجود دارد (در اشعار فرخی و عنصری و سوزنی و دو بیت در بعضی از نسخ شاهنامه).
خاور
خاوَر واژه‌ای پارسی برابر با شرق عربی است. در جغرافیا، خاور امروزه به معنی شرق، یکی از چهار جهت اصلی، است.
کاربردهای قدیمی
البته در اصل خاور در زبان پارسی بازماندهٔ واژهٔ خوربران یا «خوروران» (جای بردن خورشید، جای غروب خورشید) یعنی غرب است.
در پارسی به شرق «خوراسان» (که همین نام را روی استان خراسان گذاشتند زیرا شرق ایران بزرگ بود) و به شمال «اپاختر» (واژهٔ امروزی باختر نیز که به غرب گویند بازماندهٔ اپاختر است) گویند.
فرهنگ فارسی عمید و لغتنامه دهخدا این را تایید می‌کند. مثلاً در بیتی از رودکی، «مهر دیدم بامدادان چون بتافت، از خراسان سوی خاور می‌شتافت» یا در بیتی از خاقانی «چون پخت نان زرین اندر تنور مشرق، افتاد قرص سیمین اندر دهان خاور» به معنی اصیلش آمده‌است.
خاور در بعضی از لغت‌نامه‌های قدیمی‌تر، از جمله برهان قاطع و آنندراج، به هر دو معنی ذکر شده است.
جنوب
«نیمروز» تغییر مسیری به این صفحه است. برای کاربردهای دیگر نیمروز (ابهام‌زدایی) را ببینید.جنوب یا نیمروز یکی از چهار جهت اصلی است. جنوب نقطه مقابل شمال است و ۹۰ درجه با خاور و باختر اختلاف جهت دارد. بطور قراردادی در نقشه‌ها، نقطه یا جهت پایینی نقشه را جنوب می‌نامند.
جهت‌یابی
جهت‌یابی، یافتن جهت‌های جغرافیایی است. جهت‌یابی در بسیاری از موارد کاربرد دارد. برای نمونه وقتی در کوهستان، جنگل، دشت یا بیابان گم شده‌باشید، با دانستن جهت‌های جغرافیایی، می‌توانید به مکان مورد نظرتان برسید. یکی از استفاده‌های مسلمانان از جهت‌یابی، یافتن قبله برای نماز خواندن و ذبح حیوانات است. کوهنوردان، نظامیان، جنگل‌بانان و... هم به دانستن روش‌های جهت‌یابی نیازمندند.
هرچند امروزه با وسایلی مانند قطب‌نما یا سامانه موقعیت‌یاب جهانی (جی‌پی‌اس) می‌توان به راحتی و با دقت بسیار زیاد جهت جغرافیایی را مشخص کرد، در نبود ابزار، دانستن روش‌های دیگر جهت‌یابی مفید و کاراست.
جهت‌های اصلی و فرعی
اگر رو به شمال بایستیم، سمت راست مشرق (شرق، خاور)، سمت چپ مغرب (غرب، باختر) و پشت سر جنوب است. این چهار جهت را جهت‌های اصلی می‌نامند. بین هر دو جهت اصلی یک جهت فرعی وجود دارد. مثلاً نیمساز جهت‌های شمال و شرق، جهت شمالِ شرقی (شمالِ شرق) را مشخص می‌کند.
با دانستن یکی از جهت‌ها، بقیهٔ جهت‌ها را می‌توان به سادگی مشخص نمود. مثلاً اگر به سوی شمال ایستاده باشید، دست راست شما شرق، دست چپ شما غرب، و پشت سر شما جنوب است.
روش‌های جهت‌یابی
برخی روش‌های جهت‌یابی مخصوص روز، و برخی ویژهٔ شب اند. برخی روش‌ها هم در همهٔ مواقع کارا هستند. توجه شود که:
بسیاری از این روش‌ها کاملاً دقیق نیستند و صرفاً جهت‌های اصلی را به صورت تقریبی مشخص می‌کنند. برای جهت‌های دقیق باید از قطب‌نما استفاده کرد، و میل مغناطیسی و انحراف مغناطیسی آن را هم در نظر داشت.
آن‌چه گفته می‌شود اکثراً مربوط به نیمکره شمالی است؛ به طور دقیق‌تر، بالای ۲۳٫۵ درجه (بالای مدار رأس‌السرطان). در نیمکره جنوبی در برخی روش‌ها ممکن است جهت شمال و جنوب برعکس آن‌چه گفته می‌شود باشد.
ساعت : 2:09 pm | نویسنده : admin
|
مطلب بعدی