ویرایش N ویندوز XP

در مارس ۲۰۰۴ کمیسیون اروپا مایکروسافت را ۴۹۷ میلیون یورو (معادل ۶۰۳ میلیون دلار امریکا) جریمه کرد و دستور داد تا یک نسخه از ویندوز بدون ویندوز مدیاپلیر تهیه کند. کمسیون ادعا کرد که مایکروسافت «قانون رقابت اتحادیه اروپا را با مونوپلی در بازار سیستم عامل‌های PC برای سرور (محاسبات) و مدیا پلیرها نقض کرده است» به هر حال مایکروسافت طبق قانون عمل کرد و نسخه‌ای را مطابق قانون تصویب شده عرضه کرد که در آن ویندوز مدیا پلیر وجود ندارد، اما در عوض کاربران را تشویق می‌کند که مدیاپلیر خود را دانلود کنند.





مایکروسافت در ابتدا قصد داشت نام این ویرایش را بدون مدیا بگذارد، اما مقامات اتحادیه اروپا نام ویرایش N را پیشنهاد کردند که حرف N حرف اول عبارت Not with Media Player است. با توجه به اینکه قیمت ویرایش بدون مدیا پلیر XP با ویرایش عادی آن یکسان بود کمپانی‌های دل، هیولت پاکارد، لنوو و فوجیتسو زیمنس از ویرایشی که به همراه مدیا پلیر است استفاده کردند.






امکانات جدید و بهنگام شده

ویندوز XP امکانات جدید بسیاری در سری ویندوز دارد:

شروع سریع تر و امکان Hibernate
واسط کاربرپسند فوق‌العاده، شامل یک فریم‌ورک برای توسعه تم‌های محیط دسک تاپ.
تعویض سریع کاربر که امکان کار با کامپیوتر را به چند کاربر می‌دهد که هر کدام دسک تاپ‌های جداگانه و برنامه‌های باز مجزا وضعیت‌های مختلفی را دارند.
مکانیسم پردازش فونت clearType که برای افزایش قابلیت خواندن متن در صفحات نمایش کریستال مایع و مانیتورهای مشابه طراحی شده‌است.
قابلیت دسک تاپ از راه دور که به کاربران اجازه اتصال به کامپیوترهای یکدیگر و کار با ویندوز XP از طریق شبکه یا اینترنت را می‌دهد.






پشتیبانی از اکثر مودم‌های DSL و اتصالات شبکه‌های بیسیم

واسط کاربر

ویندوز XP یک واسط گرافیکی کاربر جدید بر اساس کارها عرضه کرده‌است. منوی شروع و ‍قابلیت‌های جستجو از نو طراحی شده‌اند و افکت‌های ویژوال زیادی اضافه شده‌اند که در زیر برخی از آنها آمده‌اند

قرار دادن ناحیه انتخاب شده در اکسپلورر در یک مستطیل نیمه شفاف
توانایی قرار دادن گرافیک‌هایی به آیکون یک فولدر که می‌تواند نشان دهنده نوع اطلاعات ذخیره شده در فولدر باشد
سایه‌های برچسب آیکون‌های روی دسک تاپ
نوار کناری بر اساس کارهای موجود در پنجره اکسپلودر (کارهای رایج)
توانایی گروه کردن دکمه‌های موجود در پنجره یک برنامه در یک دکمه
توانایی قفل کردن نوار کار و دیگر نوار ابزارها به منظور جلوگیری از تغییرات تصادفی
ذخیره برنامه‌های مورد استفاده اخیر در منوی شروع
سایه‌های زیر منوها (ویندوز ۲۰۰۰ سایه‌هایی زیر نشانگر مارس داشت ولی نه زیر منوها)

ویندوز XP تاثیر هر کدام از افکت‌های ویژال روی کاهش کارایی سیستم را تحلیل می‌کند و سپس تعیین می‌کند که از کدام یک از آنها استفاده کند. استفاده از هر کدام از این افکت‌ها بیش کاری در پردازنده به وجود خواهد آورد. البته کاربران می‌توانند به راحتی تنظیمات مربوطه را عوض کنند.

برخی از افکت‌ها همچون آمیختگی آلفا (شفافیت و مات شدن) تنها توسط کارت‌های ویدیو جدید به نمایش در می‌آیند. اما در صورتی که کارت ویدیویی قابلیت نمایش آمیختگی آلفا را نداشته باشد، کارآیی سیستم پایین می‌آیند و مایکروسافت توصیه کرده‌است که این افکت‌ها به صورت دستی غیرفعال شوند.

در ویندوز XP می‌توان از «استایل‌های ویژوال» برای تغییر واسط کاربر استفاده کرد. ولی استایل‌های ویژوال باید به وسیله مایکروسافت برای اجرا کد شوند. "Luna" نام یک استایل ویژوال است که به همراه ویندوز XP عرضه شده‌است و در ماشین‌های با رم ۶۴ مگابایت به بالا به صروت پیش فرض انتخاب می‌شود. "Luna" به عنوان یکی از استایل‌های ویژوال محبوب ویندوز XP است

عکس پس زمینه پیش فرض Bliss یک تصویر از سرزمینی از ناپا والی در بیرون از کالیفرنیا، ناپا است که تپه‌های سبز و آسمان آبی به همراه ابرهایی در آن تصویر مشاهده می‌شود. در صورت تمایل نیز می‌توان از واسط «کلاسیک» ویندوز ۲۰۰۰ نیز استفاده کرد. چندین نرم‌افزار جانبی وجود دارد که صدها استایل ویژوال مختلف می‌سازند. به علاوه مایکروسافت تمی با نام رویال دارد که در ویرایش Media Center وجود دارد. البته در بقیه نسخه‌های ویندوز XP نیز وجود دارد. تم ویندوز «کلاسیک» از واسط مشابه بقیه تم‌های استاندارد ویندوز XP استفاده می‌کند و تاثیر زیادی روی کاهش کارآیی ندارد.






خط فرمان

ویندوز XP یک واسط خط فرمان cmd.exe برای اجرای تک فرمان‌ها و اجرای اسکریپت‌هایی که "Batch file" خوانده می‌شوند. راهنمای سینتکس زبان CLI ویندوز XP به خوبی راهنمای واسط گرافیکی آن تهیه نشده‌است. لیست ساده‌ای از دستورهای ساده موجود در خط فرمان با تایپ "help" به نمایش در می‌آید. سینتاکس کامل یک دستور نیز با تایپ «command-name|?» برای هر دستور به صورت مجزا به نمایش داده می‌شود.






سرویس پک‌ها

مایکروسافت هر چند وقت یک بار سرویس پک‌هایی برای سیستم عامل ویندوز به منظور رفع مشکلات و اضافه کردن امکانات به آن انتشار می‌دهد.






سرویس پک یک

سرویس پک ۱ (SP1) ویندوز XP در ۹ سپتامبر ۲۰۰۲ انتشار یافت. از مهمترین امکانات اضافه شده قابل ذکر می‌توان به پشتیبانی از USB ۲٫۰ و امکان “Set program Access and Defaults" اشاره کرد. برای اولین بار کاربران می‌توانند برنامه‌های پیش فرض فعالیت‌هایی همچون جستجوی وب و برنامه‌های چت را کنترل و اصلاح کنند. البته این امکان قبلاً در سرویس پک ۳ ویندوز ۲۰۰۰ نیز عرضه شده بود. سرویس پک ۱a نسخه دیگری است که مایکروسافت بعداً انتشار داد و در آن ماشین مجازی جاوا مایکروسافت را در پی دادخواهی شرکت سان مایکروسیستمز از ویندوز حذف کرد. آدرس دهی منطقی بلاک که به سیستم عامل اجازه می‌داد تا هارددیسک‌های با ظرفیت بیشتر از ۱۳۷ گیگا بایت را ببینند در سرویس پک ۱ به صورت پیش فرض فعال شد و پشتیبانی از ساتا نیز میسر گشت. پشتیبانی مایکروسافت از سرویس پک ۱ در ۱۰ اکتبر ۲۰۰۶ پایان پذیرفت.






سرویس پک ۲

سرویس پک ۲ (با نام کد "Springboard") در ۶ آگوست ۲۰۰۴ پس از تاخیرهای بسیار، با اصلاحات امنیتی ویژه‌ای در ویندوز، انتشار یافت. بر خلاف سرویس‌های قبلی، سرویس پک ۲، امکانات جدیدی به ویندوز XP اضافه کرد. یک دیواره آتش پیشرفته، پشتیبانی بهبود یافته از وای-فای به کمک یک ویزارد، یک Pop-up بلاکر برای اینترنت اکسپورر و پشتیبانی از بلوتوث از جمله قابلیت‌های جدید اضافه شده در سرویس پک ۲ بود. پیشرفت‌های امنیتی که در سرویس پک ۲ عرضه شده بود شامل اضافه کردن یک دیواره آتش به نام Windows FireWall و فعال کردن پیش فرض آن بود. حفاظت پیشرفته از حافظه که جلوی سربار بافر پردازنده‌ها را می‌گرفت و پشتیبانی از raw socket را قطع می‌کرد، ملاحظات امنیتی دیگر اعمال شده‌است. این امکان خرابی ناشی از حمله ماشین‌های "Zombie" (که از راه دور با اجرای برنامه‌هایی تمام منابع کامپیوتر را از پای در می‌آورند) را کاهش می‌دهد. به علاوه در این سرویس پک بهبودهای مرتبط با امنیتی نیز در زمینه جستجو در وب و پست الکترونیکی داده شد. Windows Security Center که در سرویس پک ۲ ارائه شد، یک نظارت کلی بر جنبه‌های امنیتی سیستم از جمله حالت نرم‌افزارهای آنتی ویروس، وضعیت بهنگامی ویندوز، و دیواره آتش جدید ویندوز دارد. نرم‌افزارهای آنتی ویروس و دیواره آتش می‌توانند در این مرکز امنیتی جدید یکپارچه شوند. Windows Movie Maker ۲ با افکت‌های ویدیویی و گزینه‌های جدید در این سرویس پک ارائه شد. لیست کاملی از امکانات اضافه شد در۲ SP در وب سایت مایکروسافت وجود دارد.

با انتشار هر سرویس پک ممکن است برخی از برنامه‌ها دیگر کار نکنند و مایکروسافت لیست این برنامه‌ها را در وب سایت خود ذکر کرده‌است. کمپانی AssetMatrix اعلام کرد که در حدود یک دهم کامپیوترهایی که سیستم عامل ویندوز XP خود را باSP۲ به هنگام کرده‌اند به سختی قادر به اجرای برنامه‌های این کمپانی شدند. سرویس پک ۲ تغییرات مهمی در ویرایش‌های Tablet Pc و Media Center می‌دهد و از ۲۴ زبان جدید پشتیبانی می‌کند. تغییرات ویژوالی نیز درSP۲ ایجاد شده‌است. در پرده آغازین ویندوز (جایی که در ابتدای روشن کردن کامپیوتر لوگوی ویندوز XP به همراه سه مربع لغزان در زیر آن به نمایش در می‌آید) عبارت «©۱۹۸۵-۲۰۰۱» و نام ویرایش (به عنوان مثال «Home Edition» یا "Professional")حذف شده‌است. در ویرایش خانگی رنگ مربع‌های لغزان از سبز به آبی تغییر کرده‌است. به علاوه آیکون اتصال شبکه بیسیم که دو کامپیوتر را نشان می‌داد (مشابه آیکون اتصال LAN) تغییر کرده‌است و تنها یک کامپیوتر است که سمبل یک موج رادیویی در سمت راست آن مشاهده می‌شود. در حالی که نگاه‌ها به سمت SP۲ مثبت بود، بعضاً انتقاداتی از سوی برخی کارشناسان نیز مطرح می‌شد، توماس گرین از The Register ادعا می‌کند که SP۲ تنها یک مسکن مسخره برای جنبه‌های امنیتی ویندوز است. درSP۲ بهبودهای امنیتی سطح پایینی صورت گرفته‌است و بسیاری از آنها نیز به ادمین و کاربر نشان داده نشده‌است و اشکالات زیادی هنوز در آن مشاهده می‌شود، فعال بودن بسیاری از سرویس‌ها و مؤلفه‌های شبکه‌ای، اجازه دسترسی‌های اشتباه، آسیب پذیری زیاد IE و OE (نرم‌افزار پست الکترونیکی) در مقابل اسکریپت‌های مخرب و نصب یک بسته فیلتر که فاقد ظرفیت کافی برای خروج از فیلترینگ است، از جمله اشکالات رفع نشده‌است.






سرویس پک ۳
مسائل امنیتی

ویندوز XP به خاطر استعداد بالایش در جذب نرم‌افزارهای مخرب، ویروس‌ها، تروجان و کرم‌ها مورد انتقاد قرار می‌گیرد. به علاوه این نکته را باید در نظر داشت که مسائل امنیتی با این حقیقت آمیخته‌است که کاربران ویرایش خانگی به طور پیش فرض یک حساب از یک ادمین دریافت می‌کنند که یک دسترسی نامحدود به جنبه‌های پشتیبانی سیستم می‌دهد. حال اگر حساب ادمین تخریب شود و هیچ قانونی نمی‌تواند محدوده حساب کامپیوتر مورد توافق را مشخص کند.

به خاطر بازار فروش بالا، ویندوز در طول تاریخ هدف جذابی برای سازندگان ویروس بوده‌است. البته حفره‌های امنیتی تا زمانی که کشف نشده‌اند غیرقابل مشاهده هستند، مایکروسافت بیان داشته‌است که انتشار بسته‌های رفع مشکل حفره‌های امنیتی باعث می‌شود که هکرها پی به این مشکل ببرند و به سرعت به کامپیوترهایی که هنوز این مشکل را برطرف نکرده‌اند، حمله کنند. به منظور کاهش سرعت پخش برنامه‌های مخرب روی کامپیوترهای آسیب پذیر، مایکروسافت در SP۲ تعداد اتصالات خروجی TCP/IP را از ۶۵۵۳۵ به ۱۰ کاهش داد

از آنجایی که بیشتر از این تعداد اتصال خروجی در آن واحد نمی‌تواند برقرار شود، تعداد زیادی اتصال کامل نشده در صف انتظار قرار می‌گیرد. این محدودیت اعتراض بسیاری از نرم‌افزارهای قانونی همچون برنامه‌های همتا به همتا را برانگیخته‌است. البته می‌توان با اضافه کردن یک فایل سیستمی به نام «tcpip.sys» محدوده را به مقدار قبلی افزایش داد.






فعال سازی محصول

فعال سازی محصول و مجوز استفاده امر رایجی در نرم‌افزارهای تجاری و صنعتی می‌باشد. (علی الخصوص در مورد نرم‌افزارهای تک کاربره با قیمت‌های بالا) ویندوز XP نیز دلایل بسیاری دارد که کاربران کامپیوتری در ابتدای استفاده سیستم عامل خود را به مایکروسافت معرفی نمایند. سیستم به مایکروسافت معرفی می‌شود تا از انتشار نسخه‌های غیرمجاز جلوگیری شود. برای فعال سازی به یک کامپیوتر و کاربر خاص به نیاز است که سیستم عامل را در یک محدوده زمانی مشخص فعال کند. حال در طول این مدت اگر دو یا بیشتر از دو مؤلفه مرتبط کامپیوتر به هنگام شود، ویندوز تا زمان فعال سازی مجدد توسط مایکروسافت اجرا نخواهد شد.
محدودیت کپی

سرویس پک‌های ویندوز XP طوری طراحی شده‌اند که روی کامپیوترهایی که نسخه نصب شده ویندوز XP با کلید محصول غیرمجاز را دارند، نصب نمی‌شوند. کلید محصول هر نسخه ویندوز XP یکتا است و به همراه مستندات آن به صاحب محصول ارسال می‌شود، اما تعداد محدودی از این کلیدها در اینترنت انتشار یافته‌اند و بسیاری از کاربران از این کلیدها استفاده و ویندوز را غیرمجاز نصب می‌کنند. در هر سرویس پک لیستی از این کلیدهای نامعتبر اضافه می‌شود تا جلوی نشر غیرمجاز و بدون اعتبار ویندوز گرفته شود. مایکروسافت درSP۲ یک موتور تشخیص کلید معتبر اضافه کرد که می‌توانست کلیدهای ممنوعه را حتی اگر تا به حال از آنها استفاده هم نشده‌است را پیدا کند. البته پس از سروصدای زیاد مشاوران امنیت کامپیوتری که در نتیجه مشکلاتی که این موتور حتی برای کاربران مجاز ویندوز XP پدید آورد، در انتها مایکروسافت تصمیم به غیرفعال کردن موتور تشخیص کلیدهای نامعتبر گرفت. در حال حاضرSP۲ تنها لیست سیاه موجود در سرویس پک ۱ را چک می‌کند. این بدین معنی است که آنهایی که از کپی‌های ویندوز XP استفاده می‌کنند که اخیراً کلید آنها لورفته‌است می‌تواند به راحتی SP۲ را به سیستم عامل خود اضافه کنند.






Windows Genuine Advantage

Windows Genuine Advantage امکانی است که قانونی بودن گواهی ویندوز XP را چک می‌کند. در صورتی که تشخیص دادنه شود کلید نامعتبر است اعلانی مرتباً به کاربر گوشزد خواهد کرد که مجوز استفاده را از مایکروسافت خریداری نماید. به علاوه با این تشخیص دسترسی کاربر به بسته‌های جدید مایکروسافت قطع می‌شود و دیگر نمی‌تواند نسخه‌های جدید نرم‌افزارهایی همچون دیرکت‌اکس، ویندوز دیفندر, اینترنت اکسپلورر و دیگر محصولات مایکروسافت را نصب کند.

دانلودهایی که تحت عنوان «به هنگام سازی بحرانی امنیتی» نامگذاری شده‌اند بدون مداخله کاربران به صورت خودکار انجام می‌شوند. اعلان "WGA" هر بار که کاربر به اینترنت وصل می‌شود، ظاهر می‌شود و به همین خاطر مورد اعتراض بسیاری از کاربران قرار گرفته‌است. برخی ادعا می‌کنند که این اعلان هیچ تفاوتی با spywareها ندارد و برخی دیگر حتی ادعا کرده‌اند که "WGA" نسخه ویندوز اصلی آنها را به اشتباه، دزدی معرفی کرده‌است. به هر حال به خاطر اینکه این امکان هنوز در فاز آزمایش است، مایکروسافت امکان حذف آن را مهیا نکرده‌است و تنها دستورالعمل حذف دستی آنرا به کاربران می‌گوید. البته دانلودهای خودکار مایکروسافت نیز می‌تواند اجباری نباشد، بدین صورت که کاربران باید تنظیم به هنگام سازی خودکار ویندوز خود را در حالتی ست کنند که همیشه و قبل از شروع دانلود به آنها بگوید که چه چیزی قرار است دانلود شود و کاربران نیز می‌توانند به راحتی جلوی نصب اعلان WGA را بگیرند و از به هنگام ساز ویندوز بخواهند که کارش را در زمان دیگری ادامه دهد.






پایان پشتیبانی

از اواسط فروردین ماه سال ۱۳۹۳، شرکت مایکروسافت پشتیبانی ویندوز اکس‌پی را متوقف خواهد کرد. از آن تاریخ به بعد، هیچ اصلاحیه امنیتی برای این سیستم عامل تهیه و منتشر نخواهد شد. در مرداد ماه ۱۳۹۲، شرکت مایکروسافت به کاربران سیستم عامل ۱۲ ساله خود هشدار داد که در آینده نزدیک این سیستم عامل تبدیل به تله‌ای خواهد شد که نفوذگران خواهند توانست به دفعات برای به دام انداختن قربانیان خود، از آن سوء استفاده کنند. با توجه به اینکه بسیاری از بخش‌ها و قابلیت‌های سیستم عامل ویندوز در نسخه‌های مختلف یکسان هستند، لذا با کشف یک نقطه ضعف در یکی از نسخه‌های ویندوز، این احتمال وجود دارد که نسخه‌های دیگر نیز نسبت به این نقطه ضعف آسیب پذیر باشند. چرا که نفوذگران می‌توانند با مهندسی معکوس بر روی اصلاحیه‌های مایکروسافت، متوجه شوند که نقطه ضعف در چه بخش از سیستم عامل ویندوز هست و به چه نحوی اصلاح و ترمیم شده است. با داشتن این اطلاعات، نفوذگران قادر خواهند بود که نقطه ضعف را در ویندوز اکس‌پی هم شناسایی کرده و راه سوء استفاده از آن را هم به دست آورند.







ویندوز ویستا

ویندوز ویستا سیستم‌عاملی است که بر روی کامپیوترهای شخصی، رومیزی، Loptop و tablet PCهای خانگی و تجاری و مراکز رسانه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. قبل از پرده‌برداریِ این سیستم‌عامل در ۲۲ ژوئن ۲۰۰۵، ویندوز ویستا با کدنام لانگهورن شناخته شده‌بود. توسعه آن در ۸ نوامبر ۲۰۰۶ به اتمام رسید. این سیستم برای برای تولیدکنندگان نرم‌افزار و سخت‌افزار کامپیوتر و طرف‌های تجاری سه ماه زودتر از آن عرضه گردید. در ۳۰ ژانویه ۲۰۰۷ این سیستم‌عامل برای خرید و دانلود از وب‌گاه مایکروسافت برای عرضهٔ عمومی منتشر شد. انتشار ویندوز ویستا ۵ سال بعد از انتشار سلف خود، ویندوز اکس‌پی صورت گرفت که فاصلهٔ زمانی نسبتاً طولانی بین عرضهٔ این دو سیستم‌عامل از شرکت مایکروسافت بود.

ویندوز ویستا مشتمل بر صدها قابلیت جدید و بازپردازش شده می‌باشد که اغلب این قابلیت‌ها شامل بروزرسانی ظاهر گرافیکی کاربر (GUI) و استایل‌های بصری است که با نام Windows Aero شناخته می‌شود. قابلیت جستجوی بهبود یافته، ابزارهای ایجاد رسانه‌ها جدید مانند Windows DVD Maker، و بازطراحی کامل قابلیت‌های شبکه، صوت، چاپ و زیر سیستم‌های تصویری، از سایر قابلیت‌های آن می‌باشند. مضافاً هدف ویستا افزایش سطح ارتباط بین دستگاه‌ها در شبکه‌های خانگی بر اساس تکنولوژی Peer-to-Peer که منجر به تسهیل به اشتراک گذاردن داده‌های بین کامپیوترها و قطعات (Devices) می‌شود. ویندوز ویستا دربردارنده .net Framework نسخه 3.0 است که هدف آن تسهیل عمل توسعه برای نوشتن برنامه‌های کاربردی در مقایسه با APIهای سنتی ویندوز می‌باشد. هدف اولیه مایکروسافت از ویندوز ویستا، ارتقا سطح امنیت در سیستم‌عامل ویندوز بوده است. یکی از انتقادهای کلی که بر ویندوز اکس‌پی و اسلاف آن وارد بود، آسیب پذیری امنیت در مقابل Malware ها، ویروس‌ها و جریان‌های بافر بوده است. با اتکا بر این امر، بیل گیتس مدیر مایکروسافت در اوایل سال ۲۰۰۲ بر ایجاد امنیت در تمام جهات نرم‌افزارهای توسعه داده شده در آن شرکت تأکید کرد. مایکروسافت امنیت ویندوز اکس‌پی و ۲۰۰۳ را تا هنگام اتمام کار بر روی ویستا در اولویت قرار داد.






توسعه

مایکروسافت کار بر روی برنامه‌های خود را برای ویندوز ویستا در سال ۲۰۰۱ و قبل از انتشار ویندوز اکس‌پی آغاز نمود. در ابتدا انتظار می‌رفت که ویندوز ویستا در اواخر سال ۲۰۰۳ با فاصله زمانی اندکی بین انتشار ویندوز اکس‌پی (با کد نام Whistler) و ویندوز 7 (که در آن زمان با کد نام Blackcomb شناخته می‌شد)، روانه بازار گردد.

Longhorn بتدریج ویژگی‌ها و فناوری‌های مهم و جدیدی را که در Blackcomb بکارگرفته شده‌بود، جذب و کسب می‌کرد. این امر باعث گردید که زمان انتشار برای چندین و چند بار به تعویق بیفتد مضافاً تعدادی از توسعه دهندگان مایکروسافت به منظور بهسازی امنیت ویندوز اکس پی به این پروژه منتقل و به اجرای این امر گمارده شدند. مایکروسافت تاخیرات مکرر و پیاده سازی کند و بعضی ویژگیهای و قابلیت‌های سیستم را در ۲۷ اوت ۲۰۰۴ انجام تغییرات اعلام نمود .Longhorn اصلی که مبتنی بر سورس کد ویندوز ایکس پی بود، کنار گذاشته شد و توسعه ویستا مجدداً بر پایه دیتابیس سرور ۲۰۰۳ و فقط با افزودن و جاسازی ویژگیهایی که برای انتشار واقعی سیستم‌عامل منظور می‌شوند، آغاز گردید. تعدادی از قابلیت‌های اعلام شده قبلی همچون WIN FS حذف و یا بحال تعلیق در آمده و در تلاشی که به منظور حصول اطمینان از دیتابیس ویندوز بعمل آمد روش توسعه نرم‌افزار جدید موسوم به Security Development Lifecycle ( چرخه حیات توسعه امن ) به سیستم افزوده شد. پس از اینکه Longhorn به ویندوز ویستا تغییر نام داد، برنامه تست بتا که مسبوق به هیچ سابقه‌ای نبود و صدها هزار داوطلب و شرکت را در بر می‌گرفت، شروع شد. در سپتامبر ۲۰۰۵ مایکروسافت انتشار مرتب Community Technology Previews به تست کنندگان بتا را آغاز نمود که طی آن اولین دسته از تست‌ها در کنفرانس توسعه دهندگان حرفه‌ای سال ۲۰۰۵ توزیع گردیده و پس از این، آنها را در اختیار بتا تسترها و مشترکین شبکه Microsoft Developer قرار داد.

بافت و ساختار بعدی مشتمل بر بیشترین قابلیت‌های برنامه ریزی شده برای محصول نهایی و همچنین تغییرات متعددی در ظاهر گرافیکی کاربر بود که عمدتاً بر اساس بازخوردهای دریافتی از تسترهای بتا طراحی شده بود. چنین انگاشته شده بود که ویندوز ویستا با ویژگی‌های کامل در پیش نمایش ماه فوریه ارائه شود که این امر در فوریه ۲۰۰۶ محقق گردید. همچنین فرض بر آن بود که قسمت اعظم باقی کار در فاصله زمانی بین ساخت تا انتشار نهایی محصول با تاکید بر ثبات، کارکرد، کاربری، سازگاری درایور و مستندسازی انجام پذیرد.

نسخه آزمایشی بتا ۲ که در اواخر ماه می انتشار یافت، اولین محصولی بود که برای عرضه به عموم از طریق برنامه Microsoft Customer Preview ساخته می‌شد. این نسخه آزمایشی توسط جمعیتی بالغ بر ۵ میلیون نفر دانلود گردید. هر دو نسخه که پس از این، هم در سپتامبر و اکتبر بدست انتشار سپرده شده بودند، در دسترس تعداد عظیمی از کاربران قرار گرفتند. در حالیکه مایکروسافت بدواً امیدوار بود که سیستم‌عامل در کریسمس ۲۰۰۶ در سطح جهانی عرضه و در دسترس قرار گیرد، در ماه مارچ ۲۰۰۶ اعلام شد که آماده شدن شرکت مایکروسافت و دیگر شرکت‌های نرم و سخت‌افزاری که مایکروسافت با آنها در خصوص تهیه و تدارک ابزار درایورها در ارتباط است، زمان بیشتری را می طلبد و از این روی تاریخ انتشار به ژانویه ۲۰۰۷ تغییر می‌یابد.

طی قسمتی از سال ۲۰۰۶ آنالیست‌ها و بلاگرها بر این باور بودند که بدلیل ضدیت با تراست‌ها که در کمیسیون اروپایی و کره جنوبی ابراز شده بود و همچنین بعلت عدم مشاهده پیشرفتی محسوس در نسخه‌های بتا، انتشار ویندوز ویستا با تاخیر بیشتری همراه خواهد بود. با اینحال در هشتم نوامبر ۲۰۰۶ بیانیه تکمیل ویندوز ویستا، مطول‌ترین پروژه توسعه سیستم‌عامل مایکروسافت اعلام و کار بانجام رسید .






امکانات جدید یا بهبود یافته
امکانات کاربر نهایی‎

Aero ویندوز : ظاهر جدید گرافیکی کاربر بر پایه امکانات سخت‌افزاری، Windows Aero نامیده می‌شود که مخفف و سرنام Authentic، Energetic، Reflective و Open است. ظاهر گرافیک جدید روشن تر و شکیل تر از ویندوزهای پیشین بانضمام شفافیتی جدید و نوآورانه، ارائه thumbnailsهای هم‌زمان و زنده، آیکون‌های زنده و انیمیشن‌ها و Eye Candy است.
پوسته ویندوز (Windows Shell) : پوسته جدید ویندوز به طرز قابل توجهی متفاوت از ویندوز ایکس پی است و ارائه سلسله جدیدی از چیدمان ها، آرایش‌ها و امکانات جستجو در آن به چشم می‌خورد .پنجره وظیفه Windows Explorer حذف شده است و انتخاب‌هایی از وظایف مربوط و مرتبط به یکدیگر در Toolbar ( نوار ابزار ) مجتمع شده اند. پنل لینک‌های محبوب ( Favorite Link ) اضافه شده است همچنین تک کلیک برای دسترسی به دایرکتوری عمومی فعال شده است. نوار آدرس با سیستم Breadcrumb Navigation جایگزین شده است. پنل پیش نمایش به کاربران اجازه می‌دهد thumbnail ای که دربردارنده محتوی فایل‌های گوناگون است را مشاهده کنند. پنل جزئیات اطلاعاتی مانند سایز و نوع فایل را نمایش و اجازه ویرایش و مشاهده Tagهای توکار ( Embedded Tags ) که فرمت فایل از آنها پشتیبانی به عمل می‌آورد، را می‌دهد. منوی شروع ( Start menu ) به خوبی تغییر کرده است و در اثر نصب بیش از حد برنامه‌ها گسترش و توسعه پیدا نمی‌کند و طولانی نمی‌گردد. البته کلمه Start حذف شده است و با نشان کروی ویندوز جایگزین شده است (که Pearl نیز خوانده می‌شود) .







تکنولوژی‌های هسته

مقصود آن است که ویندوز ویستا از مقوله‌های مبتنی بر فناوری باشد که در قالبی یکپارچه مشتمل بر فناوری‌های پیشرفته ارائه می‌گردد. چنین فناوری‌هایی بشکل گسترده‌ای به نحوه عملکرد سیستم مرتبط می‌گردند و هم از این رو بسهولت برای کاربر قابل مشاهده نیستند. مثالی که می‌توان در این مورد آورد، تجدید ساختار کل معماری بخش‌های شنیداری (Audio)، چاپ، نمایش و شبکه‌ای از زیر سیستم هاست. در حالیکه نتیجه کار برای توسعه دهندگان نرم‌افزار قابل رویت است. کاربران نهایی فقط شاهد تغییرات تکامل یافته در ظاهر گرافیکی خود هستند. Vista در برگیرنده فناوری‌هایی نظیر Ready Boost و Ready Drive است که با بکارگیری حافظه‌های فلش پرسرعت ( تعبیه شده بترتیب روی درایوهای USB و درایوهای Hybrid هارد دیسک و از طریق انبارکی از برنامه‌ها و داده‌ها در قالب یک حافظه کمکی ) عملکرد سیستم را اصلاح و بهسازی می نماید. چنین تکنیکی خود را در بهبود عمر باتری کامپیوترهای نوت بوک آشکار می سازد زیرا درایو Hybrid در زمان عدم استفاده فرسوده نمی‌شوند. تکنولوژی جدید دیگری که موسوم به Ready Drive است، با استفاده از تکنیک‌های ماشین آموزش ( یادگیری)، الگوهای مصرفی مورد نیاز را جهت تصمیم گیری هوشمندانه ویندوز ویستا در خصوص مفاد و مضمون آنچه را که سیستم در زمان مقتضی باید ارائه نماید، آنالیز می‌کند. به‌عنوان بخشی از طراحی مجدد معماری شبکه، IP نسخه ۶ بطور کامل در سیستم‌عامل تعبیه گردیده و نیز تعدادی از به سازنده‌های کارآیی نظیر پنجره مقیاس گذاری TCP، معرفی شده اند.

نسخ قبلی ویندوز علی‌الاصول نیاز به شبکه نرم‌افزاری Wireless ثالث داشتند تا بتوانند به خوبی کار کنند در حالیکه چنین نیازی در مورد ویستا دیگر موضوعیت نداشته و مطرح نیست زیرا در ویستا شبکه‌های Wireless ( بدون سیم ) بیشتر و جامع تری گنجانده شده است. در خصوص گرافیک ها، ویستا مدل جدیدی از درایورهای تصویری ( Display Driver ) را معرفی کرده و ضمناً در Direct3D تجدید نظر گسترده ایی را اعمال نموده است. درایورهای مدل جدید، سهولت استفاده از Desktop Windows Manager را بخوبی فراهم می سازد تا افکت‌های ویژه و Desktop را که از مبانی Windows Aero هستند بدون بروز وقفه و گسستگی تامین نماید. Direct3D 10 که توسعه آن با همراهی تولیدکنندگان صاحب نام و بزرگ درایورهای نمایشگر اجرا شده بود و نوعی معماری جدید با سایه پردازی (شیدر) پیشرفته تر در آن پشتیبانی می‌شود، امکان می‌دهد واحد پردازش گرافیکی (GPU) مناظر پیچیده تری را بدون کمک از CPU ارائه و پردازش نماید. ِDirect 3D 10 در بالانس و متوازن ساختن بار اصلاح شده بین GPU و CPU نقش داشته و همچنین انتقال داده‌ها را بین این دو بهینه سازی می نماید.

در هسته سیستم‌عامل اصلاحات بسیاری نسبت به Memory Manager و Process Scheduler و Heap manager و I/O Scheduler صورت گرفته است. در این هسته همچنین نوعی از مدیریت تراکنش‌های بنیادی اجرا گردیده است که به کاربرها توانایی کار با فایل سیستم‌ها و رجیستری با استفاده از عملیات تراکنش ریز را می‌دهد .






تکنولوژی‌های مرتبط با امنیت

بهسازی و اصلاح امنیت هدف طراحی اولیه ویستا بود. پیش گامی و ابتکار عمل شرکت Microsoft Trustworthy Computing که ترمیم و بهبود اعتماد عمومی را نسبت به تولیدات خود نشانه گرفته بود، اثر مستقیمی بر توسعه این هدف داشت. چنین تلاشی منجر به ایجاد تعدادی از قابلیت‌های جدید امنیتی و ایمنی گردید.

User Account Control شاید از جمله مهم‌ترین و مشهودترین تغییراتی است که محقق شده است. User Account Control نوعی فناوری امنیتی است که این امکان را برای کاربران فراهم می سازد تا تعدادی از مزایا ( مزیت‌ها ) و پیش فرض‌های ایجاد شده در کامپیوتر خود را مورد استفاده قرار دهند. چنین امری در نسخه‌های قبلی ویندوز مشکل بود. زیرا نسخ قبلی، اکانت کاربر را بسیار محدود و تا اندازه زیادی غیر قابل استفاده می ساخته و حتی از اعمال پاره‌ای از عملکردهای بنیادین نظیر مشاهده تقویم از Notification trey جلوگیری می‌کرد. در ویندوز ویستا هنگام درخواست عملی که نیاز به مجوز اجرا دارد، بی درنگ به کاربر اعلام می‌شود که ابتدا رمز ورود یا نام اجرایی خود را وارد نماید. حتی در حالاتی که کاربر از قبل در زمره مدیران اجرایی به سیستم معرفی و شناسانده شده است، باز هم درخواست می‌شود که فرد مربوط سطح دسترسی خود را تایید نماید. ولذا چنین است که در حالیکه تمام صفحه مانیتور سیاه و سیستم موقتاً ناکارآمد و غیر فعال است و فقط پنجره اجازه فعال و مشخص است، User Account Control در حالت Secure Desktop ( میزکاری امن ) درخواست اعتبار از کاربر می نماید. مراد آن است که ضمن تلاش در بررسی سطح دسترسی کاربر، از انحراف سیستم ناشی از جریان‌های غیر معمول و هرز (Spoofing) و فعالیت برنامه‌های Malicious، ممانعت بعمل آید. قابلیت‌های جدید امنیتی و ایمنی Internet Explorer 7 مشتمل بر Phishing Filter و IDN با anti-spoofing و همچنین یکپارچگی با سیستم عریض Parental Controls، از دیگر ویژگی‌های ویستا است. در جهت مزید امنیت، کنترل‌های Active X از طریق پیش فرض‌ها ناکارآمد و غیر فعال (Disable) هستند و علاوه بر این Internet Explorer در حالت محافظت شده (Protected Mode) عمل می‌کند که در این حالت با مجوزات پایین تری از آنچه که کاربر استفاده می نماید، عمل کرده و به تنهایی و بدون نیاز به سایر عملکردهای موجود در سیستم‌عامل اقدام نموده و موجب می‌شود تا سیستم‌عامل را از دسترسی یا تغییر هرچیزی حتی دایرکتوری موقت فایل‌های اینترنت (Temporary Files Directory) باز دارد. Antispyware و به کلامی دیگر Windows Defender که از تولیدات مایکروسافت می‌باشد، بمنظور حفاظت در مقابل Malwareها و سایر تهدیدکننده‌ها در ویندوزهای تعبیه شده است. تغییرات چیدمان در پیکربندی Various System ( نظیر auto-starting applications ) بسته شده و قفل هستند مگر اینکه کاربر تمایل به حالت دیگری داشته باشد. یکی دیگر از قابلیت‌های جدید و شاخص ویستا، BitLocker Driver Encryption است که نوعی تکنولوژی حفاظت از داده‌ها می‌باشد که در ویرایش Ultimate ویستا منظور گردیده است و به کلی تمام سیستم‌عامل را رمز دار می‌کند. BitLocker می‌تواند تواماً و همراه با چیپ Trusted Platform Module نسخه 1.2 روی مادربرد کامپیوتر و یا یک USB Key کارکند. مضافاً دسته‌های گوناگونی از سایر تکنیک‌های محدوده کننده مزایا ( مزیت‌ها ) در ویستا تعبیه گردیده اند، به عنوان مثال، مفهوم لایه‌های یکپارچه در پردازش‌های کاربر است که طی آن لایه‌های پایین دستی نه با پردازش لایه‌های بالاتر می‌توانند تعامل داشته باشند و نه می‌توانند اجرای - Injection DLL را در پردازش لایه‌های بالاتر عملی سازند.

محدودیت‌های امنیتی سرویس‌های ویندوز از یکدستی و ظرافت خاصی برخوردارند، به طوریکه سرویس‌ها ( خصوصاً سرویس هائیکه روی شبکه شنیده می‌شوند ) قادر به تعامل با اجزا سیستم‌عامل نیستند. تکینیک‌های مبهم نظیر address space layout randomization که جهت افزایش میزان توجه Malwareها پیش از فیلتر کردن موفقیت آمیز سیستم لازم است، بکار گرفته شده اند. کد یکپارچه مواظب است سیستم دودویی با کد ناهنجار مزاحم ارتباط نداشته و دخیل نباشد.

به‌عنوان بخشی از برنامه طراحی مجدد که ( بازطراحی) جهت نظم بخشی به پشته شبکه (Network Stack) صورت گرفته است، دیواره آتش ویندوز (Windows Firewall) تقویت گردیده و فیلتر پیشرفته ایی که ارتباطات با سرویس‌های خاصی را مجاز یا مردود تشخیص می‌دهد، می‌توان ایجاد نمود.






تکنولوژی‌های تجاری

علاوه بر اینکه بخش اعظمی از توجه به توانایی‌های تازه ویستا در ظاهر گرافیکی جدید کاربر و در بخش فناوری‌های امنیتی و تقویت هسته سیستم‌عامل معطوف شده است، مایکروسافت همچنین قابلیت‌های جدید آرایش دهی، گسترش و نگهداری را نیز به سیستم افزوده است که عبارت‌اند از :

فرمت WIM یا Windows Image که سنگ بنای گسترش و پک سیستم جدید مایکروسافت است. فایل WIM که حاوی Image ای از ویندوز ویستا می‌باشد را می‌توان بدون ساخت و ایجاد Imageهای جدید، نگهداری و سرهم بندی نمود.
Image ویندوز از طریق فناوری‌های System Management Server و یا Business Desktop Deployment قابل تحویل است. Imageها قابل تغییر، ترکیب و تطبیق با نوع خواسته‌ها بوده که پس از این، بدون و یا با اندکی دستکاری توسط سیستم اجرایی می‌توان آنها را در کامپیوترهای شخصی مشتریان گنجانیده و گسترش داد. ImageX یک ابزار تولید شده توسط مایکروسافت در خلق و ایجاد Imageهای دلخواه می‌باشد.
Windows Deployment Service که جایگزین سرویس‌های نصب کنترل از دور برای گسترش ویستا و ورژن‌های قبلی ویندوز است.
قریب به ۷۰۰ نوع چیدمان جدید Group Policy (خط مشی گروهی) به سیستم اضافه گردیده که اغلب جنبه‌های قابلیت‌های جدید را در سیستم پوشش می‌دهند. مضافاً گستردگی عمده‌ای در شکل پذیری شبکه‌های Wireless ( بدون سیم ) و ابزارهای ذخیره سازی قابل حذف و همچنین در Desktop کاربر عرضه شده اند. علاوه بر موارد فوق، ویستا فرمتی مبتنی بر XML یا ADMX را معرفی نموده است که چیدمان‌های Registry-based Policy را به نمایش گذاشته که اعمال مدیریت بر شبکه را در محدودهای جغرافیایی و به زبان‌های مختلف سهولت می بخشد.
در نسخه نهایی ویستا (Vista Ultimate) سرویس‌های Unix به خرده سیستم‌های مبتنی بر کاربریهای Unix تغییر نام داده شده اند و پشتیبانی از NFS مشتریان نیز در سیستم گنجانیده شده است.
ظاهر گرافیکی چند زبانه کاربر، بر خلاف نسخه‌های قبلی ویندوز که جهت پشتیبانی و ارائه زبانهای محلی، نیاز به Load کردن (بارگذاری) بسته زبانی مرتبط داشتند، نسخه نهایی ویندوز ویستا (Vista Ultimate) بصورتی پویا نسبت به تغییر زبان بر اساس خواسته و ترجیح کاربر اقدام می نماید .






پشتیبانی از پروژکتور Wireless (بدون سیم)

به آن دسته از مشتریان تجاری که در برنامه Microsoft Software Assurance ثبت نام شده اند، مجموعه‌ای از ابزارهای اضافی و سرویس‌های جمعی که موسوم به Desktop Optimize Pack می‌باشد ارائه می‌گردد. این مجموعه شامل Microsoft SoftGrid application virtualization platform، سرویس شمارش دارایی‌ها و ابزارهای اضافی دیگری برای نگهداری چیدمان خط مشی‌های گروهی ( Group Policyها ) می‌باشد که نوع مشابهی از سیستم کنترل به شمار می‌رود.






تکنولوژی‌های توسعه دهندگان

ویندوز ویستا مشتمل بر تعداد زیادی از اینترفیس‌های برنامه ریزی برای کاربری جدید است که عمده‌ترین آنها وجود نسخه ۳،۰ از .Net Framework است که حاوی کتابخانه Classها ( کلاس‌ها ) و زبان عمومی Common Language Runtime می‌باشد. نسخه 3.0 شامل چهار بخش عمده و بزرگ می‌باشد که عبارت‌اند از :

Windows Presentation Foundation، اینترفیس خرده سیستم و Framework برای مصرف کاربر در خصوص گرافیک‌های Vector بوده و سخت‌افزار گرافیکهای سه بعدی کامپیوتر و تکنولوژی‌های Direct 3D را مورد استفاده قرار می‌دهد. این بخش زمینه را برای ایجاد ظاهر کاربری برنامه‌های کاربردی، اسناد و محتوای رسانه فراهم می سازد. این بخش جانشین فرم‌های ویندوز است.
Windows Communication Foundation، سرویسی معطوف به خرده سیستم‌های پیام رسانی است که کاربردها و سیستم‌ها را با استفاده از سرویس‌ها قادر می سازد با هم چه بصورت موضعی و چه به صورت کنترل از دور در ارتباطی کارکردی و متعامل قرار دهد.
Windows Workflow Foundation که با استفاده از Workflow اتوماسیون اجرای کار، تراکنش‌های یکپارچه را فراهم می‌آورد. این بخش مدل برنامه ریزی، موتور و ابزاری برای ایجاد جریان کار یا Workflow و اجرا کاربردهای توانمند شده در ویندوز است.
Windows CardSpace بخشی است که با امنیت و اطمینان مشخصات دیجیتالی فرد را ذخیره نموده و ظاهر کاربری واحدی را تدارک می بیند تا جهت انتخاب شناسه فرد در مواقع تراکنش‌هایی خاص نظیر Logging در وب‌گاه‌ها ارائه گردد.

این دسته از فناوری‌ها در ویندوز ایکس پی و ویندوز ۲۰۰۳ نیز قابل دسترسی هستند تا معرفی و استفاده آنها توسط توسعه دهندگان و کاربران نهایی را تسهیل نمایند.

مضاف بر اینها در هسته سیستم‌عامل، گستردگی بارز و جدیدی در API پیاده سازی شده اند که مشخصا موارد زیر را همراه دارد. باز معماری کامل ظاهرهای کاربری شنیداری، شبکه، چاپ و دیداری. تغییرات عمده در زیر ساخت و شالوده امنیتی. بهسازی در گسترش و نصب کاربردها ( تک کلیک و Installer نسخه ۴،۰ ویندوز ). مدل توسعه وسائل درایور جدید (Windows Driver Foundation). NTFS تراکنشی. پیشرفت‌های APIهای پردازنده‌های موبایل ( Power Management، PCهای رومیزی با پشتیبانی از جوهر، Slideshow ). به روزرسانی گسترده ( و یا جایگزینی کامل ) بسیاری از خرده سیستم‌ها نظیر Winlogon و CAPI. توسعه دهندگان نرم‌افزاری که پاره‌ای از APIهای گرافیکی را در ویستا مورد استفاده قرار می‌دهند، با مباحث و مقوله‌های خاصی مواجه هستند. از این میان می‌توان به بازیها و برنامه‌هایی اشاره نمود که انحصارا برای ورژن‌های Directx 10 ویستا ساخته شده اند و روی نسخه‌های قبلی ویندوز قابل اجرا نیستند. زیرا Directx 10 واپس رو و سازگار با چنین ورژن‌هایی نمی‌باشند .






امکانات ناخوشایند و مورد انتقاد

پاره‌ای از قابلیت‌های شاخص ویندوز ایکس پی و اجزا آن در ویندوز ویستا جایگزین و یا برچیده شده اند مانند Windows Messenger، سرویس Network Messenger، HyperTerminal، MSN Explorer، Active Desktop و جایگزینی NetMeeting با Windows Meeting Space. در ویندوز ویستا همچنین تم ویژه Luna که از بخش‌های ویندوز ایکس پی است و یا قسمت عظیمی از رنگهای کلاسیک که از بخش‌های متشکله ویندوزها از زمان تولید Windows 3x می‌باشد، تعبیه نشده اند.

مضافاً قابلیت استارت آپ پروفایل‌های سخت‌افزاری توام با ساپورت فناوری‌های مادربرد قدیمی تر نظیر EISA، APM و پورت پشتیبانی بازیها از سیستم ویستا حذف گردیده اند. البته برای بکار انداختن پورت پشتیبانی بازیها روی سیستم ویستا راهی وجود دارد که همانا استفاده از درایورهای قدیمی تر می‌باشد. تعدادی از قابلیت‌های سنتی ویندوز نیز یا حذف و یا شدیداً ناکارآمد شده اند مثلاً Wordpad دیگر فایلی را در فرمت .doc باز و یا ذخیره نمی‌نماید و اکثر قریب به اتفاق عملکردهای Windows Sound Recorder از آن جدا و تخلیه شده که اصولاً آنرا غیر قابل استفاده نموده است .

WinHlp32.exe که جهت نمایش فایل‌های Help ( کمک ) ۳۲ بیتی مورد استفاده قرار می‌گرفت منبعد دیگر در ویندوز ویستا وجود نخواهد داشت زیرا مایکروسافت آنرا منسوخ و غیر متداول می‌داند، اگر چه به‌عنوان بخشی مستقل و منفک شده بمنظور دانلود شدن در دسترسی می‌باشد. مایکروسافت، سازندگان نرم‌افزار را از باز تولید سیستم کمک رسانی با پسوند .hlp در محصولاتشان منع نموده است.

Telnet.exe از این پس دیگر از طریق پیش فرض‌ها نصب نمی‌گردد مع‌الوصف هنوز همچنان به عنوان یک ویژگی قابل نصب وجود دارد.






نسخه‌ها

ویندوز ویستا در شش نسخه ( ویرایش ) متفاوت عرضه می‌گردد. ویرایش‌ها به طور کلی به دو بازار هدفمند تقسیم می‌شوند، بازار مصرف کنندگان و بازار تجاری و با نیم نگاهی به ویرایش‌های گوناگون به منظور تغذیه خرده بازارهای خاص ( بازارهای خاص جانبی ). برای مصرف کنندگان ۴ ویرایش انتشار می‌یابد که سه ویرایش از آنها در دسترس کشورهای توسعه یافته و صنعتی قرار می‌گیرند. اولین نسخه Windows Vista Starter Edition است که محدود به بازارهای شناخته شده معینی است. Windows Vista Home Basic جهت عرضه به کاربران بودجه دار با سطح کم دامنه‌ای از نیاز ها، Windows Vista Home Premium که اکثریت بازار مصرفی را پوشش می‌دهد. Windows Vista Ultimate که حاوی مجموعه کامل قابلیت‌های سیستم بوده و افراد مشتاق را نشانه گرفته است. در بخش بازارهای تجاری دو ویرایش منتشر می‌گیردد که عبارت‌اند از Windows Vista Business که خصوصاً برای بازارهای کوچک طراحی شده اند و Windows Vista Enterprise که ویرایش تجاری ممتازی است و صرفاً در دسترس مشتریانی قرار می‌گیرد که در برنامه Software Assurance مایکروسافت شرکت داشته‌اند .

تمام ویرایش‌های بجز Windows Vista Starter هر دو پردازشگر ۳۲ و ۶۴ بیتی را پشتیبانی و ساپورت می نمایند.

در حوزه کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ویرایش Home Basic N و Business N نیز در دسترس می‌باشند. البته این ویرایش‌ها جهت اعمال تحریم بر مایکروسافت توسط اتحادیه اروپا بعلت نقض قوانین ضد تراست، بدون Windows Media Player عرضه می‌گردند.






استایل‌ها بصری

ویندوز ویستا ۴ استایل بصری متمایز دارد.

Windows Aero
استایل بصری اصلی ویندوز ویستا که بر پایهٔ موتوری ترکیبی از دسکتاپ ساخته شده است و Desktop Windows Manager خوانده می‌شود. Windows Aero پشتیبانی از گرافیک سه بعدی (Windows Flip 3D)، افکت‌های شفاف (شیشه ای)، thumbnailهای زنده، پنجره‌های متحرک و سایر افکت‌های بصری را بر پایه اصلی کارت‌های گرافیکی مطرح کرده است. برای فعال شدن این امکانات، محتوی هر پنجره‌ای که باز می‌شود به جهت حرکت دادن آسان پنجره در حافظهٔ تصویری، ذخیره می‌شود. به همین منظور، Windows Aero به طور قابل توجهی بر پایه پردازش‌های سخت‌افزاری استوار است. یک کارت گرافیکی ۱۲۸ مگابایتی مبتنی بر وضوح تصویر مورد استفاده حداقل ابزار برای جوابگویی نیازها می‌باشد. نسخه‌های Starter و Home Basic شامل Windows Aero ( بهمراه Windows Flip 3D ) نمی‌شوند .
Windows Vista Standard (ویندوز ویستا استاندارد)
این حالت تغییر یافته Windows Aero بدون افکت‌های شیشه ای، پنجره‌های متحرک و سایر افکت‌های گرافیکی پیشرفته مانند Windows Flip 3D است. مانند Windows Aero، این مد نیز از Windows Desktop Manager بهره می‌برد و نیازهای سخت‌افزاری ویدئویی و تصویری آن همانند Windows Aero می‌باشد. این مد، حالت پیش فرض برای نسخه Home Basic می‌باشد و بر خلاف آن نسخه Starter ویندوز ویستا از این مد پشتیبانی نمی‌کند.
Windows Vista Basic
ظاهر و شمای کلی این مد شباهت بسیاری با استایل‌های بصری ویندوز ایکس پی دارد که با مهارت و زیرکی خاصی برخی از انیمیشن‌ها مانند میله پردازنده در آن گنجانده شده و قابل یافت است. این مد از Windows Desktop Manager بهره نمی‌برد و به همین دلیل از امکاناتی مانند شفافیت، پنجره‌های متحرک، Windows Flip 3D و هر کاربردی که توسط Windows Desktop Manager عرضه می‌شد، محروم است. مد Basic احتیاجی به WDDM (مدل درایور تصویری ویندوز) جدید ندارد و احتیاجات سخت‌افزاری آن مانند ویندوز ایکس پی است. برای کامپیوترهای که سخت‌افزارهای آنها توان پشتیبانی از Windows Aero را ندارند، این مد حالت پیش فرض است.
Windows Classic
ویندوز کلاسیک شبیه به ویندوز ۲۰۰۰ و ویندوز ۲۰۰۳ سرور است و از Windows Desktop Manager بهره نمی‌برد و به درایور WDDM نیازی ندارد. مانند ویندوزهای پیشین این استایل بصری از شمای رنگی پشتیبانی می‌کند که دربردارنده مجموعه‌ای از رنگ هاست. ویندوز ویستا دربردارنده ۶ شمای رنگی کلاسیک، شامل ۴ شمای رنگی با کنتراست بالا و شمای رنگی پیش فرض از ویندوز ۸ و ویندوز ۲۰۰۰ است.







نیازمندی‌های سخت‌افزاری

کامپیوترهایئکه قادر به فرمان پذیری از ویندوز ویستا هستند. به کامپیوترهای توانا (لایق) و کامپیوترهای آماده و ممتاز تقسیم می‌شوند. کامپیوترهای توانا و یا PCهای هم تراز، کامپیوترهایی هستند که قدرت اجرای فرامین تمام نسخه‌های ویندوز ویستا را دارند، اگرچه ممکن است جهت اجرای تعدای از قابلیت‌های خاص و انتخاب‌های گرافیکی با کیفیت بالا به سخت‌افزار اضافه و پیشرفته تری نیاز داشته باشند. کامپیوترهای ممتاز و آماده قادرند تمام ویژگی‌های با کیفیت فوق العاده ویستا را مورد استفاده قرار دهند.

ظاهرهای کاربری Basic و Classic ویندوز ویستا مجازا با هر نوع گرافیک سخت‌افزاری که ویندوز ایکس پی و ۲۰۰۰ را پشتیبانی می نماید، کار می‌کنند. از زمان انتشار نسخه آزمایشی Windows Vista Beta 2، سری‌های Nvidia GeForce 6 و سری‌های بعد از آن، ATI Radeon 9500 و بعد از آن، گرافیک‌های یکپارچه Intel’s GMA 950 بهمراه مشتی از چیپ ست‌های VIA و گرافیک‌های S3 پشتیبانی می‌شوند. عیلرغم وجود پشتیبانی کلی، مع‌الوصف سری‌های GeForce FX 5، از درایورهای جدیدتر Nvidia حذف شده اند. آخرین درایور از Nvidia که سری‌های GeForce FX را روی ویستا پشتیبانی می‌کرد 96.85 بود. مایکروسافت ابزاری موسوم به ndows Vista Upgrade Advisor ارائه نموده است که به کاربران ویندوز ایکس پی و ویستا، نسخه‌ای از ویندوز را که کامپیوتر آنان توانایی فرمان پذیری از آنرا دارد، معرفی می نماید. اگرچه نصب مدیای موجود در بسته ( پکیج ) Retail مشتمل بر یک DVD سی و دو بیتی است، آن دسته از مشتریانی که کامپیوتر آنان فاقد DVD Rom است و یا آنانیکه تمایل به نصب مدیای ۶۴ بیتی دارند، می‌توانند از طریق برنامه Windows Vista Alternative به چنین وسیله‌ای دست یابند .






سرویس پک ۱

مایکروسافت هر از چند گاهی، سرویس پک‌هایی را برای سیستم‌های عامل ویندوز خود بمنظور رفع مشکلات و افزودن قابلیت‌ها انتشار می‌دهد. سرویس پک یک ویندوز ویستا (SP1) هم اکنون در دسترس است. مایکروسافتSP1 را در اولین فصل ۲۰۰۸ و هم‌زمان با Windows Server 2008 منتشر کرد. اولین نسخه آزمایشی ( بتا ) سرویس پک یک ویندوز ویستا، تولید شماره ۱۶۶۵۹، در تاریخ ۲۴ سپتامبر ۲۰۰۷ انتشار یافت و در حال حاضر توسط افرادی از Tech Bete در برنامه آزمایشی SP1 Beta در ویندوز ویستا و همچنین توسط مشترکان Technet و MSDN تحت آزمایش قرار دارد. در هفتم نوامبر ۲۰۰۷ مایکروسافت نسخه منتخب پیش نمایش سرویس پک یک ویندوز ویستا را با دعوت از ۱۵۰۰۰ متخصص فنی وابسته و گروه آزمایش کنندگان، عرضه نمود. مایکروسافت در بیانیه و پیش نویسی که حدوداً در اواخر اوت ۲۰۰۷ انتشار داد، با جمال گسترده محتوی SP1 را تشریح کرده و طی آن سه بخش عمده در تکمیل پروژه را اعلام و تعیین نمود که شامل قابلیت اتکا و پایایی و اجزا، تجربه اجرایی، پشتیبانی استانداردها و سخت‌افزارهای جدیدتر بود. یکی از بخش‌هایئکه شایسته ذکر ویژه است، اجرا می‌باشد که در تکمیل آن مقوله‌هایی چون عملیات کپی فایل، Logging بر روی دامنه (به انگلیسی: Domain) کامپیوترهای متصل به هم و مرتبط، تجزیه JavaScript در Internet explorer، مسیریابی فایل‌های مشترک در شبکه، سامان دهی و اداره فایل‌های Zip در Windows Explorer و Windows Disk Defragment مطرح بوده است. مزید بر موارد فوق، توانایی در انتخاب درایورهای مشخص جهت انجام Defragment بازگنجانی گردیده است.

سرویس پک یک برای پاره‌ای جدید از استانداردهای سخت و نرم‌افزاری که مشخصا عبارت‌اند از فایل سیستم ExFAT، شبکه Wireless ( بدون سیم ) 802.11n، IP نسخه ۶ روی اتصالات VPN و پروتکل Secure Socket Tunneling می‌باشند، پشتیبانی ارائه می نمایند. نسخه بروزرسانی شده‌ای از Windows Installer در SP1 گنجانده شده است که پشتیبانی لازم را برای مالتی پکیج‌های تراکنشی ( بسته‌های چند تراکنشی ) فراهم می‌آورد. بعبارتی دیگر ظاهر کاربری ای که بسته Installer کوچک‌تری در اختیار دارد. در Installer، سیستم ارشد تری پیاده و جاسازی می‌شود و فقط با توجه به محتوی Installer سیستم ارشد تر است که بسته Installer کوچک‌تر امکان ایجاد می‌یابد. بوت کردن سیستم، با استفاده از ظاهر کاربری Firmware قابل تعمیم، روی سیستم‌های X64 نیز تدارک دیده شده است. این قابلیت اصولاً برای عرضه اولیه ویستا مقدر و منظور نشده بود، لیکن در آن زمان بواسطه عدم وجود سخت‌افزارهای سازگار، چنین امری توام با تاخیر بوقوع پیوست.

در دو بخش از سرویس پک یک تغییراتی ناشی از تمایل و خواست فروشندگان نرم‌افزار اعمال و دیده شده است. جستجوی Desktop یکی از این تغییرات است که کاربران را قادر ساخته است که برنامه جستجوی پیش فرض Desktop را با اشکال دیگری متفاوت با برنامه جستجوی دسکتاپ مایکروسافت که در ویستا تعبیه گردیده است، تغییر دهند. بدین ترتیب انواع دیگر و متفاوت برنامه‌های جستجوی دسکتاپ قارد خواهند بود بدون اختلال و شکاف در سرویس‌هایشان با سیستم‌عامل ارتباط داشته باشند. چنین تغییراتی بعلت ابراز شکایاتی از ناحیه گوگل مبنی بر اینکه وجود و حضور جستجوی دسکتاپ تعبیه شده در ویستا مانع بکارگیری جستجو دسکتاپ گوگل است، بعمل آمد.

در ژوئن ۲۰۰۷ گوگل اظهار داشت که تغییرات ارائه شده طی سرویس پک یک، اقدامی در جهت درست بوده است لیکن اصلاح بیشتر تغییرات ضرورت دارد تا برای مشتریان دسترسی گسترده تری را به دیگر ارائه دهندگان جستجوی دسکتاپ فراهم آورد. بخش قابل ذکر دیگر مشتمل بر ارائه مجموعه ایی از APIهای جدید امنیتی برای بهره گیری از نرم‌افزارهای ضد ویروس است که در حال حاضر به نحوه اجرایی پشتیبانی نشده و به Patch کردن کرنل و هسته متکی است .

به روزرسانی Direct 3D 10.1 نیز برای گنجانیده شدن در سیستم برنامه ریزی شده بود که ضمن آن تعدادی از قابلیت‌ها را که قبلاً در سخت‌افزار مرتبط با Direct 3D 10.0 اختیاری بودند، اینک اجباری می ساخت. بیانه و پیش نویس فوق‌الذکر همچنین متذکر بر این نکته است که سرویس پک یک حاوی هسته (Kernel) به روز آوری شده‌ای خواهد بود که با نسخه Windows Server 2008 روانه بازار خواهد گردید. پشتیبانی برای کنسول Group Policy Management برچیده و حذف گردیده و مقرر است که هم‌زمان با انتشار سرویس پک، جایگزین آن منتشر گردد. طی یک آنالیز جامع و مفصل از جزئیات نسخه آزمایشی سرویس پک یک ویستا که توسط مجله APCmag.com انجام شد، تغییرات بعمل آمده روی Vista code base و registry مورد بررسی قرار گرفت. این آنالیز حاکی از نصب چند صد پکیج روی نسخه بتا بود که بیشتر معطوف به قابلیت‌های Back-end در مقایسه با کارکردهای Front-end بودند. خبرنگار این مجله همچنین افزایش شگرفی را در اجرا و در قیاس نسخه اولیه ویستا شاهد بوده است .






انتقادات

ویندوز ویستا مورد ارزیابی‌های منفی تعدادی از گروه‌های مختلف قرار گرفته است. زمان طولانی توسعه، محدودیت‌های بیشتر اعمال شده بر شرایط لایسنس ها، شمول و در برگیری تعدادی از فناور یهای با هدف تجدید کپی برداری از رسانه دیجیتالی و توانایی استفاده از فناوری‌های امنیتی User Account Control از جمله چنین انتقاداتی محسوب می‌گردند. همچنین منتقدین مشابهت‌هایی را بین ظاهر کاربری Aero ویندوز ویستا و ظاهرکاربری Aqua سیستم‌عامل x مکینتاش شرکت اپل ذکر کرده اند. مضافاً نگرانی‌هایی در ارتباط با سخت‌افزارهای مورد نیاز تعدادی از کامپیوترهای شخصی و قیمت گذاری ویستا ابراز شده است .







؛ سخت‌افزار مورد نیاز

در حالیکه به موجب اعلان مایکروسافت، تقریباً تمام کامپیوترهای شخصی موجود در بازار ( سال ۲۰۰۵ ) توان کار کردن با ویندوز ویستا را دارا هستند، مع‌الوصف تجهیزات پیشرفته تر جهت اجرای قابیت‌های ممتاز نظیر ظاهر کاربری Aero در ارتقا کامپیوترها تأثیر بسزایی دارند. بنابر گزارش هفته نامه تایمز در ماه می ۲۰۰۶ مجموعه کامل قابلیت‌ها با قیمتی ۵ درصد کمتر از بازار کامپیوترهای شخصی در انگلیس در دسترس خواهد بود. تداوم عدم شفافیت احتمالی، منجر به اعمال دسته‌ای از اقدامات علیه مایکروسافت گردیده زیرا افراد، علی‌رغم اطمینان هائیکه به آنان داده شده بود، خود را با کامپیوترهایی روبرو می بینند که توان بکارگیری نرم‌افزارهای جدید را ندارند .







؛ اجرای بطئی و کند فایل‌ها

پس از انتشار مشخص شد اجرای فایل‌ها نظیر کپی برداری و حذف توسط ویستا در مقایسه با سایر سیستم‌های عامل بسیار آهسته تر صورت می‌گیرد. بدون استفاده از روش‌هایی نظیر کپی با Command Line انتقال حجم زیادی از فایل‌های مورد نظر از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر یا مشکل و یا غیر ممکن به نظر می‌رسد. یک چنین ناتوانی ای در اجرای فایل‌ها پایه، زمینه موثری برای انتقادات گسترده را فراهم آورد. 6 ماه بعد مایکروسافت وجود اشکلاتی از این دست را با انتشار نسخه به روز آوری شده ویژه و قابل اجرا و اعتماد، تائید نمود. این مورد بعداً از طریق ویندوز به روز شده توزیع گردیده و در سرویس پک یک نیز گنجانیده خواهد شد.







؛ لایسنینگ ( مجوز گیری ) و قیمت

تعیین محدودیت‌های اضافه و بیشتر در لایسنینگ ( مجوز گیری ) مورد نقد واقع شده است. نخستین بار انتقاد از بالا رفتن و افزایش لایسنس‌ها ( مجوزات ) مرتبط با Windows Vista Starter از طریق نسخه Home Premium توسط Ken Fisher از موسسه Ars Technica عنوان و ابراز گردید که دریافته بود تجهیزات جدید نصب شده در سیستم‌عامل قبلی باعث آزردگی خاطر و ناراحتی کاربرانی است که برنامه را به روش متداول و معمول نصب مجدد نموده اند. چنین آشکار شده بود که کپی ارتقا یافته ویندوز ویستا را می‌توان بسادگی نصب نمود. بدون اینکه نسخه قبلی ویندوز نصب گردد. در اولین نصب ویندوز از فعال شدن ممانعت می نمود و لذا کاربر می بایست همان نسخه ویستا را مجدداً نصب می‌کرد که پس از این در آن صورت و بعد از نصب مجدد، ویستا فعال می‌شد. بدین معنی که کاربر اجازه می‌یافت نسبت به نصب نسخه ارتقا یافته ویندوز بدون داشتن سیستم‌عامل قبلی اقدام نماید، در حالیکه در خصوص ویندوز ایکس پی کماکان رویه‌ها و قواعد جداگانه دیگری در نسخه‌های OEM ویستا که در کامپیوترهای شخصی نصب شده اند، نقش داشته و اعمال می‌شوند. چنین رویه‌هایی قانوناً قابل انتقال نیستند.

بهای ویندوز ویستا نیز از مقوله‌های نگران کننده و قابل تذکر است. تعداد کثیری از کاربران در یک رای گیری اظهار داشته اند که قیمت‌های انواع مختلف ویرایش‌ها و نسخه‌های ویندوز ویستا که در اوت ۲۰۰۶ در وب‌گاه مایکروسافت کانادا اعلان شده اند بسیار گران است.

در گزارش شبکه خبری BBC از روز انتشار ویستا اشاره شده است که احتمال واکنش شدیدی از ناحیه مصرف کنندگان نسبت به طرح‌های قیمت وجود دارد چرا که بهای نسخه‌های ویستا در ایالات متحده تقریباً نصف بهای همان نسخه‌ها در انگلیس است.







؛ مدیریت حقوق دیجیتال

یکی دیگر از انتقادات عام و کلی به یکپارچگی فرم جدیدی از مدیریت حقوق دیجیتال در سیستم‌عامل و بویژه نسبت به معرفی Protected Video Path بر می‌گردد. این معماری به نحوی طراحی شده است که مضمون ممتازی از HD و DVD و یا دیسک‌های دیسک بلو-ری ملزم باشند که ارتباطات بین قطعات کامپیوترهای شخصی را رمزی و کد دار نمایند. ابزارهایی نظیر کارت گرافیکی می بایست توسط مایکروسافت تایید گردند. منوط به اینکه تقاضای مضمون چیست، ابزارهای مضمون ممتازی را از خروجی رمزدار نشده رد نموده و یا این دسته از مضمون‌ها مصنوعا می بایست روی چنین خروجی‌هایی به سطح پایین تری از کیفیت سیگنالها نزول نموده و یا بطور کلی نمایش داده نشوند .

مضافاً مکانیزم برگشت دهنده و فسخ کننده‌ای وجود دارد که به مایکروسافت اجازه می‌دهد درایورهای مبتنی بر ابزارهای سازش گر و میانه رو را در کامپیوترهای کاربران نهایی روی اینترنت ناکارآمد (Disable) نماید. Peter Gutman محقق امنیتی و بانی کتابخانه Open Source Cryptlib ادعا می‌کند که چنین مکانیزم‌هایی حقوق اساسی کاربر را ( نظیر استفاده نمایشگاهی ) نقض و هزینه‌های سخت‌افزاری را بدون اینکه ضرورت داشته باشد افزایش و میزان اعتماد به سیستم را کاهش داده ( Tilt Bit نگرانی خاصی را همراه می‌آورد چرا که در صورت فعال شدن، تمامی زیر سیستم‌های گرافیکی را به Reset شدن وا می‌دارد. ) و در یورش و حمله سرویس‌های کاذب و مردود آسیب پذیر است. در مقابل مدافعین مدعی هستند که اولاً مایکروسافت چاره دیگری بجز دنباله روی و پذیرش تقاضاهای استودیوهای فیلم برداری نداشته و در ثانی اینکه فناوری تا بعد از سال ۲۰۱۰ حقیقتاً توانایی لازمه را بدست خواهد آورد.

علاوه بر اینها مایکروسافت اعلان کرده است که مکانیزم‌های حفاظت از مضمون‌های ویندوز تا زمان ویندوز ME وجود داشته اند ولی حفاظت‌های جدید در هیچ یک از مضمون‌های موجد فعلی اعمال نخواهد شد.

User Account Control
نگرانی‌هایی درباره فناوری امنیتی جدید User Account Control یا همان UAC ابراز شده است. گرچه آنالیست گروه یانگی، آقای Andrew Jaquith معتقد است که از وخامت و بحران آسیب پذیری امنیتی تا حدود ۸۰ درصد کاسته خواهد شد و مضافاً یادآور می‌شود که سیستم امنیتی جدید آینده روشنی را نوید می‌دهد، مع‌الوصف اذعان دارد که تا حصول به چنین امری حرف و حدیث فراوان است. چنین اظهاراتی شش ماه قبل از انتشار واقعی ویستا بیان گردید. پس از انتشار ویندوز ویستا در نوامبر ۲۰۰۶، مایکروسافت مقادیر از کارکردهای سیستم‌عامل را که منجر به تسریع UAC می‌شدند کاهش داده و نسبت به افزایش فایل و ثبت مجازی بمنظور کاستن از تعدادی از بازمانده‌ها و ترکه‌های کاربردی در جهت سرعت بخشیدن به UAC اقدام نموده علی‌رغم کاستن از موانع تسریع UAC، چنین مواقعی همچنان از طریق تعدادی از برنامه‌ها و بویژه برنامه‌هایی که برای ویندوز ویستا طراحی نشده اند، فعال می‌شوند.

Software Protection Platform ( پلاتفرم حفاظت نرم‌افزارها )
ویستا مشتمل بر مجموعه اضافه ایی از فناوری‌های Anti-piracy یا ضد سرقت است که بر WGA ویندوز ایکس پی مبتنی بوده و موسوم به Software Protection Platform (SPP) می‌باشند. جز و بخش عمده این مجموعه را حالت کارکردی انقباضی جدیدی تشکیل می‌دهد که ویستا هنگامیکه دریابد کاربر از تولیداتی استفاده می نماید که تقلبی، بدلی و غیر اصلی هستند، بدان حالت فرو می‌رود. این مورد در بیانیه ویستا به شرح زیر تشریح شده است. مرورگر وب پیش فرض شروع بکار نموده و به کاربر انتخابی را جهت خرید محصول جدی ارائه می نماید. هیچگونه منوی شروع و یا آیکون‌های دسکتاپ وجود نداشته و پس زمینه دسکتاپ سیاه می‌گردد. بعد از یک ساعت سیستم کاربر را بدون اعلام قبلی Log می نماید .

جریان فوق بعلت سخت گیری بیش از حد علی‌الخصوص در ارتباط با گزارشات False Positives ارائه شده توسط سلف SPP و حداقل یکبار قطع موقتی اعتبار سرور مورد انتقاد قرار گرفته است. مایکروسافت بخاطر اعلامیه‌های قابل ملاحظه ایئکه روی سیستم‌های دریافت نموده است و مشخص هم نیست که تا چه اندازه واقعی اند در حال بر چیدن و جذف حالت کارکرد انقباضی در سرویس پک یک می‌باشد.







؛ پذیرش عمومی

بعلت انتقادات مختلف و نگرانی‌هایئیکه نسبت به سیستم‌عامل وجود داشت، ویندوز ویستا با اقبال عمومی منفی غیر منتظره‌ای مواجه گردید که باعث شد مایکروسافت پشتیبانی ویندوز ایکس پی را بسط داده و اجازه دهد فروش سیستم‌های عامل قدیمی تر ادامه یابد.

برابر بررسی‌های تجاری در دسامبر ۲۰۰۶، برنامه ریزی شده بود که حدود ۴۳ درصد از Businessها صرف ارتقا ویستا گردد. در حالیکه فقط ۲۸ درصد طی سال اول تا نوامبر ۲۰۰۷ محقق شد که رقمی نزدیک به ده درصد کمتر از نصف آن چیزی است که انتظار می‌رفت. ویستا همچنین کمتر از آنچه که انتظار می‌رفت مورد پذیرش و اقبال مصرف کنندگان واقع گراید تا جائیکه تعدادی از آنان مدعی بودند که سیستم XP را روی ویستا ( از قبل نصب شده ) بدلائل گوناگونی نصب کرده اند. مضافاً تعدادی از تولیدکنندگان کامپیوتر هنوز هم همچنان XP را در فرمان دیسک‌های مربوطه روی کامپیوترهای تازه تولید شده خود می ریزند. میزان و سهم استفاده، بر اساس اندازه گیری از طریق مرورگر صفحات وب عامل کاربر، نشان می‌دهد که ویستا تقریباً ۶،۳ درصد از بازار Desktop سیستم‌های عامل را در سومین فصل از سال ۲۰۰۷ بخود اختصاص داده که گرچه شروعی بسیار کند و آرام است مع‌الوصف سرعت رو به رشد آن نشان از افزایش زیادی در آخرین فصل سال ۲۰۰۷ می‌دهد .

کاربر گرامی برای استفاده بهتر از این ویندوز و رفع عیوب امنیتی می توانید این ویندوز را به روز رسانی نمایید.

Aero ویندوز: ظاهر جدید گرافیکی کاربر بر پایه امکانات سخت‌افزاری، Windows Aero نامیده می‌شود که مخفف و سرنام Authentic، Energetic، Reflective و Open است. ظاهر گرافیک جدید روشن تر و شکیل تر از ویندوزهای پیشین بانضمام شفافیتی جدید و نوآورانه، ارائه thumbnailsهای هم‌زمان و زنده، آیکون‌های زنده و انیمیشن‌ها و Eye Candy است.
پوسته ویندوز (Windows Shell): پوسته جدید ویندوز به طرز قابل توجهی متفاوت از ویندوز ایکس پی است و ارائه سلسله جدیدی از چیدمان‌ها، آرایش‌ها و امکانات جستجو در آن به چشم می‌خورد. پنجره وظیفه Windows Explorer حذف شده‌است و انتخاب‌هایی از وظایف مربوط و مرتبط به یکدیگر در Toolbar (نوار ابزار) مجتمع شده‌اند. پنل لینک‌های محبوب (Favorite Link) اضافه شده‌است همچنین تک کلیک برای دسترسی به دایرکتوری عمومی فعال شده‌است. نوار آدرس با سیستم Breadcrumb Navigation جایگزین شده‌است. پنل پیش نمایش به کاربران اجازه می‌دهد thumbnail ای که دربردارنده محتوی فایل‌های گوناگون است را مشاهده کنند. پنل جزئیات اطلاعاتی مانند سایز و نوع فایل را نمایش و اجازه ویرایش و مشاهده Tagهای توکار (Embedded Tags) که فرمت فایل از آنها پشتیبانی به عمل می‌آورد، را می‌دهد. منوی شروع (Start menu) به خوبی تغییر کرده‌است و در اثر نصب بیش از حد برنامه‌ها گسترش و توسعه پیدا نمی‌کند و طولانی نمی‌گردد. البته کلمه Start حذف شده‌است و با نشان کروی ویندوز جایگزین شده‌است (که Pearl نیز خوانده می‌شود).
جستجوی لحظه‌ای (همچنین با نام «جستجوی بر تایپ شما» نیز شناخته می‌شود): یک از ویژگی‌های ویندوز ویستا، شیوه و راه جدیدی برای جستجو موسوم به Instant Search است که به طور قابل توجهی سریع تر و محتوی گرا تر نسبت به امکانات جستجو در هر نسخه‌ای از ویندوزهای پیشین است. در این ویندوز مکانیسم عمل جستجو به روش جستجو در مشخصات و محتوای جستجوهای گذشته و اطلاعات بدست آمده در زمان انتقال پوشه‌ها و پرونده‌ها می‌باشد که به روشی ذخیره یا (index) شده‌است به همین روی باعث بدست آمدن پاسخهایی به مراتب دقیقتر و سریعتر در رابطه با هر جستار می‌باشد.
میله جانبی ویندوز (Windows Sidebar): یک پنل شفاف است که در گوشه صفحه لنگر انداخته‌است جایی که یک کاربر می‌تواند Gadgetهای دسکتاپ خود را در آن قرار دهد، آنها اپلت‌های کوچکی هستند که برای اختصاصی کردن هدفمند، طراحی شده‌اند (مانند نمایش دهنده وضعیت آب و هوا و یا امتیازات فوتبال). البته Gadgetها می‌توانند در سایر قسمت‌های دسکتاپ نیز قرار بگیرند.
ویندوز اینترنت اکسپلورر ۷ (Windows Internet Explorer 7): ظاهر جدید گرافیکی کاربر، مرور صفحات به صورت Tab، RSS (خبر رسان‌ها)، یک جعبه جستجو، اصلاح چاپ، درشتنمایی (Zoom) صفحه، Tabهای زنده (thumbnail از تمامی Tabهای باز)، فیلتر Anti-Phishing، تعدادی قابلیت جدید محافظت کننده امنیتی، پشتیبانی از نام‌های دامنه‌های بین‌المللی و چند ملیتی (IDN) و بهبود و اصلاح پشتیبانی از استانداردهای وب از جمله قابلیت‌های ویندوز اینترنت اکسپلورر ۷ به شمار می‌آیند. اجرای IE7 (اینترنت اکسپلورر ۷) در ویندوز ویستا از سایر برنامه‌های کاربردی ویندوز جداسازی شده‌است (حالت محافظت شده). نرم‌افزارهای Exploits و Malicious از نوشتن در هر موقعیتی دوتر از فایل‌های موقتی اینترنت (Temporary Internet files) بدون اجازه صریح کاربر، منع شده‌اند.
ویندوز مدیا پلیر ۱۱ (Windows Media Player 11): یک نونمایی عمده از برنامه مایکروسافت برای بخش و مدیریت موزیک‌ها و فایل‌های ویدئویی. امکانات جدیدی در این نسخه مانند Word Wheeling (یا، جستجو تایپ شما)، یک ظاهر گرافیکی جدید کاربری برای کتابخانهٔ مدیا (Media Library)، نمایش عکس و مدیریت آنها، قابلیت به اشتراک گذاری کتابخانه‌های موزیک بر روی یک شبکه با کامپیوتر دیگر مجهز به ویستا، مجتمع سازی با ایکس باکس ۳۶۰ و پشتیبانی از سایر Media Center Extenderها.
مرکز پشتیبان گیری و Restore: یک نرم‌افزار کاربردی پشتیبان گیری و بازیابی پشتیبان این امکان را برای کاربران فراهم می‌کند که به صورت دوره‌های متناوب زمانی یک پشتیبان از سیستم بر روی کامپیوتر خود بگیرند، که این امکان را به خوبی فراهم می‌آورد که یک بازیابی از روی پشتیبان قبلی خود انجام دهند. پشتیبان‌ها به صورت افزایشی فقط تغییرات را در هر بار ذخیره می‌کنند و به این صورت استفاده از فضای دیسک را به حداقل می‌رسانند. البته امکان کامل PC Backup (موجود فقط در نسخه‌های Ultimate، Business و Enterprise) توانایی تولید پشتیبان به صورت Image را بر روی کامپیوتر و یا DVD داراست. PC Backup کامل می‌تواند به صورت اتوماتیک یک Setup ماشین جدید را بر روی یک قطعه سخت‌افزاری جدید و یا هارد دیسک در مواردی که یک قطعه سخت‌افزاری معیوب شده‌است، مجدداً ایجاد کند. PC Restore کامل می‌تواند از داخل ویندوز ویستا و یا از CD نصب ویندوز ویستا و یا حتی از یک PC که ایراد پیدا کرده‌است و نمی‌تواند به صورت نرمال و عادی از روی هارد دیسک بالا بیاید، راه اندازی شود.
پست الکترونیکی ویندوز (Windows Mail): جایگزینی است برای outlook Express که دربرگیرنده اصلاحاتی در ذخیره کردن پست‌های جدید با ثبات بیشتری است که با امکانات Instant Search یکپارچه شده‌است. Windows Mail مانند IE، Phishing Filter دارد و Junk Mail Filter که کمک‌های زیادی را به شما می‌کند مداما توسط Windows Update بروزرسانی می‌شود.
تقویم ویندوز (Windows Calendar): یک تقویم جدید و نرم‌افزار کاربردی وظایف جدید.
گالری عکس ویندوز (Windows Photo Gallery): نرم‌افزاری کاربردی است به جهت مدیریت کتابخانه عکس و فیلم. WPG می‌تواند عمل وارد کردن (Import) را از دوربین‌های دیجیتال به خوبی انجام دهد. Tag و آیتم‌های اختصاصی، تنظیم رنگ‌ها و نورها، ایجاد و نمایش اسلاید (همراه با افکت محو شدن) و رایت اسلایدها بر روی DVD از سایر توانایی‌های آن به شمار می‌آید.
Windows DVD Maker: همراهی برای برنامه Windows Movie Maker که به کاربران توانایی ایجاد DVD بر پایه محتوای خودشان را می‌دهد. کاربران می‌توانند یک DVD را با عنوان، منو، تصویر، صدا، افکت‌های به هم چسبانیدن و درشتنمایی تصاویر و اسلایدها طراحی کنند.
ویندوز مدیا سنتر (Windows Media Center): سابقاً یک عنوان اختصاصی برای یک نسخه از ویندوز ایکس پی به شمار می‌آمد که با نام Windows XP Media Center شناخته می‌شد که در نسخه‌های Home Premium و Ultimate گنجانده شده‌است.
Games and Games Explorer: بازیهای گنجانده شده با ویندوز به گونه‌ای اصلاح شده‌اند که امکانات گرافیکی ویستا را نمایش دهند. Chess Titan، Mahjong Titan و Purble Place از بازیهای جدید ویندوز به شمار می‌روند. Game Explorer یک پوشه جدید می‌باشد که حاوی میانبرها و اطلاعاتی در مورد هر یک از بازیهایی است که بر روی کامپیوتر کاربر نصب شده‌است.
Windows Mobility Center: کنترل پنلی است که در آن مرتبط‌ترین اطلاعات محاسبات موبایل در آن متمرکز شده‌است (مانند روشنی تصویر، صدا، سطح باتری، شمای باتری انتخاب شده، شبکه بدون سیم، موقعیت صفحه و تنظیمات نمایش).
Windows Meeting Space: با NetMeeting جایگزین شده‌است. کاربران می‌توانند برنامه‌های کاربردی (یا محتویات دسکتاپ) را توسط آن با سایر کاربران شبکه محلی خود و یا در اینترنت با استفاده از تکنولوژی Peer-to-Peer به اشتراک بگذارند (نسخه‌های بالاتر از Starter و Home Basic توانایی استفاده از آن را دارند)
Shadow Copy: به صورت اتوماتیک روزانه اقدام به تهیه پشتیبان از فایل‌ها و پوشه‌ها می‌نماید. کاربران البته می‌توانند یک Shadow Copy را از طریق تنظیم System Protection Point با استفاده از تب System Protection واقع در کنترل پنل سیستم، ایجاد کنند.
Windows Update: بروزرسانی نرم‌افزار و قابلیت‌های امنیتی تسهیل شده‌است، این عمل اکنون به تنهایی توسط کنترل پانل به جای یک برنامه کاربردی وب انجام می‌شود. فیلتر Mail Spam ویندوز و Windows Defenders به صورت اتوماتیک توسط Windows Update بروز رسانی می‌شوند. کاربران می‌توانند تنظیمات پشنهاد شده برای بروزرسانی اتوماتیک را انتخاب کنند که در هنگام اضافه کردن یک قطعه جدید، آخرین درایورهای قطعات سخت‌افزاری در دسترس و آماده برای نصب باشند.
Parental Controls: به مدیر (Administrator) اجازه می‌دهد که هر کدام از وب‌گاه‌ها، برنامه‌ها، بازیهایی که توسط کاربر نصب و استفاده می‌شود را کنترل کند. این امکانات در نسخه‌های Business و Enterprise موجود نمی‌باشد.
Windows SideShow: فعال کننده یک نمایشگر کمکی بر روی لپ تاپ‌های جدید و یا قطعاتی که از ویندوز موبایل پشتیبانی می‌کنند. این بدین معناست که شما می‌توانید از صفحه نمایش این قطعات برای نمایش Gadgetها در زمانی که کامپیوتر خاموش یا روشن است، استفاده کنید.
Speech Recognition: این امکان با ویندوز ویستا یکپارچه شده‌است و ظاهر گرافیکی آن مجدداً طراحی شده‌است و دستورات ویژه Command and Control آن پیکر بندی شده‌است. بر خلاف آفیس نسخه ۲۰۰۳ که این امکان فقط در آفیس و در WordPad کار می‌کرد، Speech Recognition در ویندوز ویستا برای هر یک از نرم‌افزارهای کاربردی در دسترس کار می‌کند. بعلاوه اینکه در حال حاضر در زبان‌های مختلفی مانند انگلیسی آمریکایی و بریتانیایی، اسپانیایی، فرانسوی، آلمانی، چینی و ژاپنی در دسترس می‌باشد.
فونت‌های جدید، شامل چندین فونت برای مطالعه و اصلاح فونت‌های چینی (Yahei و JhenHei)، ژاپنی (Meiryo) و کره‌ای (Malgun). Windows Vista Typefaces را ببینید. ClearType کمک کرده‌است و به صورت پیش فرض فعال است.
Problem Reports And Solutions: کنترل پنلی است که به کاربران اجازه دیدن مشکلات گذشته ارسال شده (گزارش شده) را می‌دهد و نمایش دهنده راه حل‌ها و یا اطلاعات اضافه درباره آن مشکل است.
Windows System Assessment tool: ابزاری است برای محک زدن کارآیی سیستم. نرم‌افزارهایی مانند بازی‌ها می‌توانند این درجه بندی را بازیابی کنند و در زمان اجرا آن را بهبود دهند. این ارزیابی بر روی CPU، Ram، ابزارهای گرافیک دو بعدی و سه بعدی، حافظه گرافیکی و هارد دیسک انجام می‌شود.
Windows Ultimate Extra: نسخه Ultimate ویندوز ویستا دسترسی شما را به بازی‌ها و ابزار اضافه از طریق Windows Update فراهم می‌سازد. این جایگزینی است برای Microsoft Plus! که مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای فروشی برای نسخه‌های پیشین ویندوز بود.
Disk management: یک ابزار کاربردی برای ویرایش پارتیشین‌های دیسک درایو، بهمراه قابلیت‌های مجتمع سازی (شیرینک)، ایجاد و فرمت یک پارتیشین جدید.
Performance Diagnostic Consol: شامل ابزارهای مختلفی برای میزان سازی و مانیتور کردن کارایی و منابع فعال سیستم از جمله CPU، دیسک‌ها، شبکه، حافظه و سایر منابع و نمایش عملیات فایل‌ها و اتصالات باز می‌باشد.
Windows Defender: یک ابزارامنیتی توکار برای دفاع از کامپیوتر در برابر Pop-upها، تهدیدهای امنیتی و کاهش کارایی بوسیله Spyware. این کار را با بررسی خودکار کامپیوتر و از کار انداختن هر نرم‌افزار ناخواسته‌ای که پیدا می‌کند، انجام می‌دهد.








ویندوز ان‌تی

ویندوز ان‌تی از خانواده سیستم عامل‌های تولید شده توسط شرکت مایکروسافت است.اولین نسخه این سیستم عامل در ۲۷ ژوئیه ۱۹۹۳ منتشر شد.

این سیستم عامل در اصل طراحی شده بود که یک سیستم مبتنی بر زبان برنامه نویسی سطح بالا، پردازنده مستقل، چند پردازی و سیستم عامل چند کاربره با ویژگی‌های مشابه با یونیکس باشد.

این سیستم عامل به عنوان مکملی برای کاربران نسخه‌ای از ویندوز می‌بود که با مبنای MD-DOS در نظر گرفته شده بود.ان‌تی اولین نسخه ۳۲ بیتی از ویندوز بود، در حالی که همتایان آن با نام‌های ویندوز ۳٫۱ ایکس و ویندوز ۹ایکس، با ۱۶ بیت پشتیبانی می‌شدند که در نهایت با ۳۲ بیت پیوند خوردند.

Windows 2000، Windows XP، Windows Server 2003، Windows Vista، Windows Home Serverو Windows Server 2008 و Windows 7 بر اساس ویندوز ان‌تی ساخته شده اند، هرچند که آنها را با نشان ویندوز ان‌تی نمی‌بینیم.

نشریات مختلف مایکروسافت از جمله جلسه پرسش و پاسخ با بیل گیتس در سال ۱۹۹۸ نشان می‌دهد که حروف "NT" به گسترش فناوری‌های جدید اشاره می‌کند.






ویندوز ۷

ویندوز ۷ (به انگلیسی: Windows 7) (پیشتر با اسم رمز Blackcomb و Vienna) هفتمین نسخهٔ سیستم‌عامل از مجموعهٔ مایکروسافت ویندوز است که در تاریخ ۲۲ اکتبر سال ۲۰۰۹ به بازار عرضه شد. ویندوز ۷ برای استفاده در کامپیوترهای شخصی شامل انواع خانگی و اداری تولید شده‌است. این سیستم‌عامل هفتمین نسل از سیستم‌عامل‌های ویندوز می‌باشد و به همین دلیل نام آن را ویندوز ۷ گذاشته‌اند.

از ویژگی‌های این نسخه که بیشتر مورد توجه‌است می‌توان به پشتیبانی از قابلیت چند لمسی، طراحی دوباره ویندوز شل، نوار وظیفه و یک سیستم شبکه خانگی به نام گروه خانگی نام برد، همچنین به نقل از مسئولان مایکروسافت، ویندوز ۷ نسخه ارتقا یافته و بهینه شده ویندوز ویستا می‌باشد.






امکانات

ویندوز ۷ شامل یکسری ویژگی‌های جدید، از جمله پیشرفت در لمس و تشخیص دستخط، پشتیبانی از Virtual Hard Disk، بهبود کارائی در پردازنده‌های چند هسته‌ای و بهبود هسته سیستم‌عامل می‌باشد. همچنین اضافه شدن قابلیت Windows PowerShell و طراحی دوبارهٔ ماشین‌حساب با پشتیبانی از قابلیت چندخطی و امکان تبدیل واحدها می‌باشد.

آیتم‌های اضافه شده به کنترل پنل شامل: ClearType، Display Color Calibration Wizard، Gadgets، Recovery، Troubleshooting،Workspaces Center، Location and Other Sensors، Credential Manager، Biometric Devices، System Icons و Display می‌باشد. نام Windows Security Center به Windows Action Center تغییر یافته‌است.






ویرایش‌ها

ویندوز ۷ در ۶ ویرایش مختلف ارائه شده‌است، اما فقط نسخه‌های Home Premium و Professional و Ultimate در فروشگاه‌ها به صورت خرده فروشی و جزئی موجود است. تمام ویرایش‌های ویندوز ۷ قابلیت پشتیبانی از پردازنده‌های ۳۲ بیتی (x86) را دارا می‌باشد و تمام ویرایش‌های ویندوز ۷ به جز Starter با قابلیت پشتیبانی از پردازنده‌های ۶۴ بیتی (x64) ارائه می‌شود.






ویرایش‌های استاندارد

Windows 7 Starter شروع کننده ): این ویرایش ویندوز ۷ دارای کمترین قابلیت‌های ویندوز ۷ می‌باشد، همچنین در این ویرایش مضمون گرافیکی Windows Aero موجود نمی‌باشد. ویندوز ۷ نسخه آغازگر بدون پشتیبانی از پردازنده‌های ۶۴ بیتی ارائه می‌شود و بیشتر به عنوان یک نسخه نمایشی و آزمایشی در عین حال سبک کاربرد دارد.

Windows 7 Home Basic (خانگی ابتدایی): این ویرایش به طور خاص در بعضی از کشورها (بازارهای نوظهور) ارائه می‌شود. قابلیت‌های آن از Starter بیشتر اما از نسخه‌های دیگر کمتر می‌باشد.

Windows 7 Home Premium (خانگی ویژه): ویرایش خانگی ویژه دارای قابلیت‌هایی همچون Windows Media Center و Windows Aero و همچنین پشتیبانی از کنترل صفحه نمایش لمسی است.

Windows 7 Home Professional (خانگی حرفه‌ای): در این ویرایش سعی شده نیازهای کاربران خانگی و کاربران تجاری کوچک را برطرف شود و در آن بسیاری از قابلیت‌های اصلی ویندوز ۷ گنجانده شده‌است.

Windows 7 Enterprise (سازمانی): ویرایش مناسب برای استفاده در شرکت‌های بزرگ و سازمان‌ها که مجهز به قابلیت‌های مورد نیاز سازمان‌ها همچون BitLocker Drive Encryption و UNIX application support می‌باشد.

Windows 7 Ultimate (نهایی): نسخه نهایی ویندوز ۷ که تمام قابلیت‌ها و خصوصیت‌های ویندوز ۷ را شامل می‌شود. همچنین می‌توان نسخه‌های خانگی ویژه و حرفه‌ای را به این نسخه ارتقاء داد.







ویندوز ۸

ویندوز ۸ (به انگلیسی: Windows 8) آخرین نسخه سیستم‌عامل ویندوز شرکت مایکروسافت می‌باشد که در ‎۵ آبان ۱۳۹۱ به بازار عرضه شد. ویندوز ۸ برای استفاده در رایانه‌های شخصی، رایانه‌های همراه و تبلتها تولید شده‌است.






ویرایش‌ها
در ۱۶ آوریل ۲۰۱۲ مایکروسافت اعلام کرد که ویندوز ۸ در ۴ نسخهٔ اصلی در دسترس خواهد بود، ویندوز ۸ و ویندوز ۸ پرو برای خرده‌فروشی به مصرف کنندگان در بسیاری از کشورها در دسترس خواهد بود. نسخه‌های دیگر برای تک فروشی مناسب نیستند. ویرایش جدیدی وجود خواهد داشت به نام ویندوز آرتی که از پیش توسط سازندگان دستگاه‌ها بر روی تبلت‌های مبتنی بر معماری آرم نصب شده‌اند، این نسخه از ویندوز توانایی اجرای نرم‌افزارهای مبتنی بر معماری ایکس۸۶ شرکت اینتل را ندارد. نسخه دیگر ویندوز ۸ اینترپرایس است که این ویرایش تجاری که تنها با صدور مجوز دوره قابل استفاده خواهد بود.






توسعه
نسخه توسعه دهندگان
نسخه مصرف کنندگان

مایکروسافت در ۲۹ فوریه ۲۰۱۲ نسخه مصرف کنندگان را منتشر کرد. این نسخهٔ بتای ویندوز ۸ است که ساخت ۸۲۵۰ است.
دکمه استارت برای اولین بار در ویندوز ۹۵ قرار داده شد و تا ویندوز ۷ باقی ماند، در ویندوز ۸ این دکمه حذف شده‌است، رئیس ویندوز استیون گفت:در نسخه مصرف کنندگان نسبت به نسخه توسعه دهندگان ۱۰۰،۰۰۰ تغییر بوجود آمده‌است. نسخه مصرف کنندگان در روز اول انتشار آن بیش از یک میلیون بار دانلود شده‌است.
این نسخه دارای دو بخش ۶۴ بیتی (۳٫۳ گیگابایت) و ۳۲ بیتی (۲٫۵ گیگابایت) می‌باشد.
.






نسخه پیشنمایش انتشار(Release Preview)

استیون سینوفسکی اعلام کرد که این نسخه ویندوز ۸(ساخت ۸۴۰۰) آماده برای دانلود در هفته اول ماه ژوئن (اواسط خرداد ماه) در کنفرانس Dev در ژاپن خواهد بود.
در ۳۱ مه ۲۰۱۲،Windows 8 Release Preview به صورت عمومی توسط مایکروسافت منتشر شد.
این نسخه از ویندوز به صورت دو نسخه ۳۲ بیتی(۲٫۵ گیگابایت)و ۶۴ بیتی(۳٫۳ گیگابایت) منتشر شد.
از قابلیت‌های اضافه شده در پیشنمایش انتشار، پشتیبانی از افزونه فلش در برنامهٔ اینترنت اکسپلورر ۱۰(سبک مترو) و ۳ نرم‌افزار مترو جدید: ورزش(Sports)، سفر(Travel) و اخبار(News) بوده‌است.
این نسخه از ویندوز در تاریخ ۱۵ ژانویه ۲۰۱۳ منقضی خواهد شد. در حال حاضر از سایت مایکرسافت آماده دریافت است.






نسخه نهایی

ابتدا در ۱ آگوست ۲۰۱۲ نسخه RTM (انتشار یافته به منظور ساخت) ویندوز ۸ در اختیار شرکت‌های سازنده قطعات کامپیوتر قرار گرفت و سپس ویندوز ۸ در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۲ به صورت عمومی انتشار یافت.






ویژگی‌ها
رابط کاربری مترو

ویندوز ۸ رابط کاربری جدید بر پایهٔ زبان طراحی مترو مایکروسافت را به کار خواهد گرفت، مترو محیطی خواهد بود از ویژگی جدید کاشی وار (مربع مانند) که در صفحه شروع(Start Screen) نمایان می‌شود که مشابه سیستم عامل ویندوز فون می‌باشد. هر کدام از آن کاشی‌ها یک برنامه را نشان می‌دهد و قادر خواهد بود که اطلاعات مرتبط مانند تعداد پیام‌های خوانده نشده برای یک برنامهٔ رایانامه و یا درجه حرارت آب و هوا را نشان دهد. سبک مترو برنامه‌های کاربردی را تمام صفحه اجرا می‌کنند و می‌توانند برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات بین یکدیگر از قرارداد(Contracts) استفاده کنند.آن‌ها از طریق فروشگاه ویندوز(Windows Store)در دسترس خواهد بود.برنامه‌های سبک مترو با Windows Runtime platform جدید و با استفاده از زبان‌های برنامه نویسی سی++،ویژوال بیسیک،سی شارپ و اچ تی ام‌ال/جاوااسکریپت توسعه یافته‌اند.

محیط سنتی دسکتاپ برای اجرای برنامه‌های دسکتاپ به عنوان نرم‌افزار مترو تلقی می‌شود. و همچنین دکمه شروع(Start) از نوار وظیفه حذف شده‌است و به جای آن ناحیه حساسی بوجود آمده که با حرکت ماوس به سمت گوشه چپ پایین ظاهر می‌شود. همچنین نوار چارم(Charm Bar) اضافه شده‌است، هر دو مورد ذکر شده صفحه شروع جدید مترو را باز می‌کنند که جایگزین صفحه شروع قبلی شده‌است.






فروشگاه ویندوز

فروشگاه ویندوز (به انگلیسی: Windows Store) پلت فرم آینده توزیع دیجیتال توسط شرکت مایکروسافت به عنوان بخشی از برنامه‌های کاربردی سبک مترو ویندوز ۸ توسعه یافته‌است. فروشگاه ویندوز همچنین اجازه خواهد داد که توسعه دهندگان برنامه‌های کاربردی دسک تاپ خود را تبلیغ کنند. در فروشگاه ویندوز هر دو برنامه کاربردی رایگان و پرداختی موجود است. برنامه‌های پرداختی در محدوده قیمت ۱٫۴۹ دلار تا ۹۹۹٫۹۹ دلار می‌باشد.برنامه نویسان و توسعه دهندگان نیز می‌توانند برنامه‌های آزاد و آزمایشی را ارائه کنند. فروشگاه ویندوز همزمان با ویندوز ۸ نسخه مصرف کنندگان که در تاریخ ۲۹ فوریه ۲۰۱۲ منتشر شد، دردسترس قرار گرفت. توسعه دهندگان و برنامه نویسان از ۳۸ کشور می‌توانند برنامه‌های کاربردی برای ویندوز فروشگاه ارسال کنند. این برنامه هم اکنون از ۱۰۹ زبان پشتیبانی می‌کند. البته این در ایران در دسترس نیست.






ادغام با خدمات آنلاین

ویندوز ۸ با تلفیق خدمات آنلاین مایکروسافت خدمات بیشتری ارائه می‌کند. کاربران در ویندوز ۸ می‌توانند با یک حساب مایکروسافت (به طور رسمی به عنوان ویندوز لایو شناخته می‌شود) تنظیمات را بین چند کامپیوتر با یک حساب هماهنگ کنند. همچنین مایکروسافت با سرویس ذخیره‌سازی ابری خود به نام اسکای درایو به کاربران ویندوز ۸ این امکان را می‌دهد که برنامه‌ها تنظیمات و پرونده‌های خود را در این فضا ذخیره کنند. اسکای درایو در دسکتاپ و اکسپلورر گنجانده نشده و باید به طور جداگانه دریافت شود. ویندوز ۸ ایکس‌باکس لایورا در خود گنجانده‌است که شامل برنامه‌های Xbox-branded که برای بازی‌ها،موسیقی و ویدئو‌ها. برنامه‌های SmartGlass که می‌تواند به عنوان یک همراه برای محتوا در ایکس باکس۳۶۰ و کنسول بازی خدمت می‌کنند. برنامه‌های کاربردی نیز می‌توانند با خدمات آنلاین تلفیق شوند. برنامهٔ افراد(People)در ویندوز ۸ می‌تواند به شبکه‌های اجتماعی مختلف متصل شود و همچنین تصاویر را از فیسبوک و فلیکر جمع آوری کند.






لوگو

در تاریخ ۱۸ فوریه ۲۰۱۲، مایکروسافت تایید کرد که برای منعکس کردن زبان طراحی جدید مترو در ویندوز ۸ لوگوی ویندوز به میزان قابل توجهی به روز شده‌است. لوگو توسط Pentagram partner Paula Scher طراحی شده‌است. لوگو که قبلاً به شکل پرچم و به شکل چهار قطعه پنجره طراحی شده و سپس چشم انداز اضافه شد و کل آرم در یک رنگ یکپارچه که به تنظیمات شخصی کاربر بستگی دارد ارائه خواهد شد.






ویژگی‌های جدید

رابط کاربری جدید (مترو) برای صفحه نمایش لمسی
حذف دکمه استارت.
مرورگر اینترنت اکسپلورر ۱۰
ورود کاربری با استفاده از تصویر.
بوت سریع هیبریدی
Task Manager(برنامه مدیریت وظیفه) جدید
راه اندازی ویندوز با استفاده از فلش مموری.

پشتیبانی از چندین نمایشگر.
پشتیبانی از USB3
پشتیانی از معماری ARMعلاوه بر اینتل و AMD
صفحه شروع جدید.
قابلیت بازگردانی سیستم عامل به تنظیمات کارخانه (اولیه).
سیستم پرونده جدید REfs.
پشتیبانی از ارتباط حوزه نزدیک(NFC).






بوت امن

پشتیبانی از فناوری RAID ۱ و RAID 5
اضافه شدن نوار ریبون به ویندوز اکسپلورر مانند مایکروسافت آفیس۲۰۱۰.
توانایی بازکردن پرونده‌های ISO، IMG و VHD.
نرم‌افزار ویندوز دیفندر در این ویندوز دارا قابلیت آنتی ویروس است، که مشابه نرم‌افزار مایکروسافت سکیوریتی اسنشالز عمل می‌کند و پیش بینی می‌شود جایگزین این نرم‌افزار شود.
اضافه شدن ویژگی ایمنی خانواده(Family safety)که به والدین این امکان را می‌دهد که فعالیت‌های فرزندان خود را در اینترنت نظارت و کنترل کنند و همچنین از فرزندان خود محافظت کنند و رایانه ی آنان را کنترل کنند.
چندوظیفگی جدید
ادغام ایکس‌باکس لایو(شامل Xbox Live Arcade، Xbox SmartGlass، Xbox Music و Xbox Video.)







ویژگی‌های حذف شده

نوار دستور(command bar)جایگزین نوار ریبون(Ribbon UI) شده‌است.
ویندوز مدیا سنتر در تمام نسخه‌های آن حذف شده اما به عنوان یک افزونه (add-on)در دسترس است.
ویندوز مدیا پلیر از پخش دی وی دی پشتیبانی نمی‌کند، اگر چه ویندوز مدیا سنتر اگر جداگانه خریداری شود هنوز پخش می‌کند.
دکمه شروع(Start button) حذف شده، اگرچه هنوز به عنوان یک نقطه حساس در پایین سمت چپ صفحه در دسترس است.
دکمه نمایش دسکتاپ در نوار وظیفه دیده نمی‌شود، اما هنوز با کلیک کردن در گوشه پایین سمت راست صفحه فعال می‌شود.
رابط کاربری آئرو ویندوز(Aero)که در ویندوز ویستا و ویندوز ۷ وجود دارد در ویندوز ۸ حذف شده‌است.
Aero 3D Flip حذف شده‌است.
ویندوز گجت که در ویندوز در ویندوز ویستا و ویندوز ۷ ویژگی جدیدی بود حذف شد.
برنامه یBackup and Restore(پشتیبان گیری و بازگردانی) با با برنامه‌ای مشابه به نام تاریخچه فایل(File History)جایگزین شد.
Windows CardSpace به نفع ویژگی جدیدی به نام U-Prove حذف شد.
Parental Controls با Family Safety جایگزین شده‌است.
صفحه آبی مرگ که اطلاعات فنی درباره خطایی که باعث توقف سیستم عامل شده را نشان می‌داد ساده تر شده‌است.

سخت‌افزارهای مورد نیاز
سخت‌افزار لازم برای رایانه شخصی

مایکروسافت، سخت‌افزار لازم برای ویندوز ۸ را همان سخت‌افزار مورد نیاز برای ویندوز ۷ اعلام کرده‌است.






سخت‌افزار لازم برای تبلت

مایکروسافت حداقل سخت‌افزار مورد نیاز برای لوح رایانه‌ها و دستگاه‌های قابل‌حمل و قابل‌تبدیل برای ویندوز ۸ را منتشر کرده‌است.

ملزومات: دستگاهی که قابلیت استفاده به صورت مستقل را داشته و دارای صفحه نمایش و قابلیت شارژ داشته و استفاده از موس و اشاره گر نیز در آن در مواقع لزوم امکان‌پذیر باشد.

صفحه نمایش: صفحه نمایش باید دارای حداقل تفکیک پذیری ۱۳۶۶X۷۶۸ پیکسل بوده و دارای عمق رنگ ۳۲ بیتی و ابعاد مناسب باشد.
پردازنده: پردازنده مورد نیاز اجرای ویندوز ۸ باید بر اساس معماری پردازش ایکس۸۶ باشد و حداقل باید دارای ۲ هستهٔ پردازش مرکزی باشد.
حافظه موقت (RAM): حداقل ۲ گیگابایت حافظهٔ موقت رم برای اجرای تمامی اپلیکیشن‌ها لازم است.
حافظه ذخیره‌سازی: حداقل ۱۰ گیگابایت فضای آزاد پس از نصب برنامه‌ها.
گرافیک: فعال ساز گرافیکی Direct3D 10 به همراه درایور WDDM 1.2
دکمه ها:تبلت باید دارای ۵ دکمه سخت‌افزاری بوده که دارای قابلیت چرخش، قفل کردن، کلید ویندوز، کنترل صدا کم و زیاد را داشته باشد.
۵ نقطه digitizers:ویندوز ۸ در رایانه‌های لمسی به پشتیبانی از حداقل ۵ نقاط تماس digitizers نیاز است.
پهنای باند: دستگاه باید دارای سامانه موقعیت‌یاب جهانی(GPS) و امکانات لازم برای استفاده از اینترنت پرسرعت باشد.
دکمه‌های ترکیبی جدید برای Ctrl-Del-Alt: در تبلت‌های ویندوز ۸ فشردن کلید ویندوز به همراه کلید پاور همان عملکرد ۳ کلید معروف ویندوز یا همان Task Manager را خواهد داشت.
سنسورهای فعال سازی: مغناطیس سنج و ژیروسکوپ
یواس‌بی ۲: حداقل یک کنترلر و درگاه را نیاز دارد.
شبکه ارتباطی: شبکه محلی بی سیم به همراه بلوتوث ۴٫۰ و فناوری صرفه‌جویی در مصرف انرژی
سیستم سفت افزار:UEFI
بلندگو و میکروفون

موارد اختیاری: مواردی که جزئی از ملزومات نصب ویندوز ۸ در تبلت نیست اما سیستم‌عامل ویندوز ۸ از آنان پشتیبانی کامل می‌کند.

چیپ ارتباط حوزه نزدیک(NFC): داشتن این چیپ سخت‌افزاری برای امکان مبادله الکترونیکی بدون واسطه و کمک به کاربران برای استفاده از فناوری مجاورت برای انجام خرید هایشان است.
دوربین: حداقل ۷۲۰p
یواس‌بی نسخه ۳: ویندوز ۸ در صورت توانایی سخت‌افزاری به‌طور کامل از نسل سوم یواس‌بی پشتیبانی می‌کند.







ویندوز ۸٫۱

در ۲۶ مارس ۲۰۱۳ مایکروسافت رسماً ویندوز "آبی" (به انگلیسی: Windows "Blue") را تایید کرد."آبی" نام رمز داخلی برای به روزرسانی ویندوز ۸ است. پیش نمایش همگانی ویندوز آبی در کنفرانس بیلد ۲۰۱۳(به انگلیسی: Build Conference) برنامه ریزی شده که در ۲۶ ژوئن ۲۰۱۳ در سانفرانسیسکو بر‌گزار می‌شود. بروزرسانی اصلی پیش‌بینی می‌شود بعد از آن منتشر شود.

در ۱۴ مه مایکروسافت رسماً ویندوز آبی را ویندوز ۸٫۱ نام گذاری کرد و نسخه آزمایشی همگانی را در ۲۶ ژوئن منتشر خواهد کرد. در ۲۶ ژوئن ۲۰۱۳ یک نسخه همگانی از ویندوز ۸٫۱ منتشر شد. که از راه فروشگاه ویندوز قابل دریافت بود و پس از آن نسخه کامل از ویندوز ۸٫۱ پرو در یک پرونده ایزو قابل بارگیری بود. و پس از زمان کوتاهی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۳ ویندوز ۸ نسخه تجاری آن منتشر شد. در ۱۴ اوت ۲۰۱۳ مایکروسافت گزارش داد در ۱۸ اکتبر ۲۰۱۳ ویندوز ۸٫۱ دردسترس خواهد بود. نسخه‌های درز کرده به بیرون پیشرفت‌های زیر را نشان می‌دهد:







بخش‌ها:
برنامه‌های‌تازه:ماشین حساب، ساعت هشدار، ضبط صدا، برنامه ویرایش ویدیو، خوراک و نوشیدنی، تندرستی و سازگاری یک کاوشگرفایل تلفیق شده با برنامهٔ اسکای درایو.
اینترنت اکسپلورر ۱۱:دارای پشتیبانی از وب‌جی‌ال و اسپیدی، همراه با ابزار برنامه نویسی.
ویندوز دیفندر:ویژگی‌های سیستم بازرسی شبکه(NIS)و سیستم تشخیص نفوذ شبکه(NIDS).
فروشگاه ویندوز(Windows store) ۲٫۰:بروزرسانی خودکار برنامه‌های نصب شده و یک طراحی بهتر.
برنامه PC Settings:دارای گزینه‌های بیشتر که ویژهٔ کنترل پنل پیشین بود.
ویندوز پاورشل ۴٫۰:ویژگی‌ها: میزبانی برای دستورهای تازهٔ مدیریت صفحه شروع،ویندوز دیفندر، اجزا ویندوز(به انگلیسی: Windows components) و سخت‌افزار و شبکه.
صفحه شروع:
بخش "All Apps"، در حال حاضر با یک فلش رو به پایین پنهان است و یا با حرکت لمسی رو به بالا دیده می‌شود و دارای یک نوار جستجو قابل مشاهده است.
در صفحه شروع کاشی‌ها می‌توانند در جای خود قفل شود که این ویژگی از جابجایی تصافی آن‌ها جلوگیری می‌کند.
گزینه‌های اندازه بیشتر برای کاشی‌های زنده بر روی صفحه شروع:کوچک، میانه ​​و بزرگ به علاوه اندازه خیلی بزرگ برای کاشی دسکتاپ; اندازه "کوچک" یک چهارم از اندازه پیش فرض در ویندوز ۸ است.
گزینه‌های رنگ گسترده در صفحه شروع، که در حال حاضر اجازه می‌دهد تا کاربران را به سفارشی کردن رنگ و سایه به جای انتخاب از رنگ‌های محدود تصویر زمینه دسکتاپ و همچنین تصویر زمینه دسکتاپ نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
دستور "حذف نصب" در حال حاضر می‌تواند یک برنامه از فروشگاه ویندوز را از چند رایانه پاک کند.
فناوری‌های تازه:






ReFS
چاپ با ان اف سی
چاپ با Wi-Fi Direct
رابط برنامه‌نویسی نرم‌افزار بومی برای چاپ سه بعدی
Miracast
اتصال به اینترنت با استفاده از پهنای باند تلفن همراه
Auto-triggered VPN
رمزگذاری دستگاه برای همهٔ نسخه‌های ویندوز ۸
دایرکت ایکس ۱۱٫۲
بهبود پشتیبانی از صفحه نمایش‌های با وضوح بالا.
رابط کاربری:
قابلیت ورود مستقیم به دسکتاپ
قابلیت بازگردانی دکمه Start به حالت پیشین
گزینهٔ "Take screenshot"در نوار چارم
گزینه‌ی"Play"چارم دستگاه‌ها برای پخش محتوی دستگاه‌های دیگر
محیط مترو/Windows Runtime
سبک کیوسک:با این ویژگی می‌توان دستگاه را به اجرای یک برنامه واحد قفل کرد.







نیازمندی‌های سخت‌افزاری

به گفته مایکروسافت، نیازمندی‌های سخت‌افزاری ویندوز ۸٫۱ همان موارد برای ویندوز ۸٫۱ است، اگر چه گونه‌های ۶۴ بیتی ویندوز ۸٫۱ نیازمند چهار ویژگی هستند، که عبارتند از: PrefetchW،CMPXCHG16b،LAHF و SAHF.

افزون بر این ویندوز ۸٫۱ پیش‌نمایش در دسستگاه‌های تازه تر مبتنی بر اینتل اتم کار نمی‌کند.

مایکروسافت نیز نیازمندی‌های سخت‌افزاری تازه‌ای برای سازندگان دستگاه‌ها نشان کرده است. پیش‌بینی می‌شود این شرایط برای سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ تاثیر گذار باشد.







ویندوز سی‌ای

مایکروسافت ویندوز سی‌ای (به انگلیسی: Microsoft Windows CE) سیستم‌عاملی است که شرکت مایکروسافت برای سامانه‌های توکار توسعه می‌دهد. ویندوز سی‌ای سیستم‌عامل و هسته‌ای جدا از نسخه‌ی رومیزی ویندوز است، به جای اینکه نسخه‌ی تضعیف شده‌ای از ویندوز رومیزی باشد.

آخرین نسخه ی ویندوز سی‌ای از معماری اینتل ایکس۸۶، MIPS و ARM پشتیبانی می‌کند.






ویژگی‌ها

ویندوز سی‌ای برای ابزارها و دستگاه‌هایی بهینه شده است که حافظه ی کوچکی دارند. ویژوال استودیو 2012 امکان برنامه‌نویسی برای ویندوز توکار فشرده 2013 را دارد.







سولاریس

سولاریس (به انگلیسی: Solaris) نام گونه‌ای از سیستم‌عامل یونیکس است که در ابتدا توسط سان مایکروسیستمز تولید می‌شد. این سیستم در سال ۱۹۹۳ جایگزین سیستم قدیمی‌تر شرکت سان که سان‌اواس نام داشت شد. پس از اینکه شرکت اوراکل در ژانویه ۲۰۱۰ شرکت سان را خریداری کرد، این سیستم‌عامل در اختیار این شرکت قرار گرفت و در حال حاضر با نام اوراکل سولاریس هم شناخته می‌شود. سولاریس به خاطر مقیاس‌پذیری‌اش مخصوصا بر روی سیستم‌های مبتنی بر اسپارک شناخته می‌شود و هم چنین دلیل دیگر شهرت این سیستم معرفی کردن تکنولوژی‌هایی مانند زی‌اف‌اس، دی‌تریس است. این سیستم به طور گسترده در رایانه‌های سرور و برای مدیریت شبکه‌های رایانه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. سولاریس از ایستگاه‌های کاری مبتنی بر اسپارک و همینطور سرورهای شرکت اوراکل و چند شرکت دیگر پشتیبانی می‌کند و تلاش‌هایی هم برای پورت کردن این سیستم به دیگر معماری‌ها در حال انجام است. سولاریس در ابتدا به صورت یک نرم‌افزار انحصاری توسعه می‌یافت. در ژوئیه ۲۰۰۵، شرکت سان اکثر کدهای این سیستم را تحت پروانه توسعه و توزیع مشترک عرضه کرد و پروژه اوپن سولاریس را بنیان نهاد. سان قصد داشت از طریق این پروژه یک جامعه کاربری و جامعه توسعه‌دهندگان برای این سیستم بسازد. پس از اینکه در ژوئیه ۲۰۱۰ شرکت سان خریداری شد، اوراکل تصمیم گرفت که پروژه اوپن‌سولاریس را تعطیل کند و مدل توسعه این سیستم و توزیع کردن اوپن‌سولاریس را متوقف کند.








بی‌اس‌دی

بی‌اس‌دی (به انگلیسی: BSD) برگرفته از Berkeley Software Distribution (به فارسی: توزیع نرم‌افزاری برکلی) (که به عنوان بی‌اس‌دی یونیکس هم شناخته می‌شود) یکی از مشتقات سیستم‌عامل یونیکس بود که در طی سال‌های ۱۹۷۷ تا ۱۹۹۵ در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی توسط گروه تحقیقاتی سیستم‌های کامپیوتری توسعه داده و منتشر می‌شد. امروزه واژه بی‌اس‌دی برای اشاره به خانواده‌ای از سیستم‌عامل‌های شبه‌یونیکس استفاده می‌شود که همگی از نوادگان همان بی‌اس‌دی یونیکس هستند. سیستم‌عامل‌هایی که از کد اصلی بی‌اس‌دی مشتق مشتق شده‌اند هنوز هم توسعه فعالی دارند و به طور گسترده استفاده می‌شوند.

از لحاظ تاریخی، بی‌اس‌دی به عنوان شاخه‌ای از یونیکس در نظر گرفته می‌شود. چون کدهای اولیه بی‌اس‌دی از کدهای اصلی یونیکس سرچشمه گرفته‌اند و به همراه سیستم‌عامل اصلی یونیکس ای‌تی‌اندتی طراحی شده است.






تاریخچه
نسخه‌های آغازین PDP-11

اولین نسخه‌های یونیکس که در دهه ۱۹۷۰ توسط آزمایشگاه‌های بل توزیع می‌شدند، حاوی کدهای منبع این سیستم‌عامل بودند که به محققین دانشگاه‌ها اجازه می‌داد تا بتوانند یونیکس را تغییر داده و گسترش دهند. اولین سیستم یونیکسی در دانشگاه برکلی یک PDP-11 بود که در سال ۱۹۷۴ نصب شد و دپارتمان علوم رایانه از این رایانه به منظور تحقیقات وسیع خود استفاده می‌کرد.

رفته‌رفته دیگر دانشگاه‌ها هم به یونیکس علاقه نشان دادند. بیل جوی در سال ۱۹۷۷، یک دانشجوی فوق لیسانس در دانشگاه برکلی، شروع به کامپایل کردن اولین نسخه از توزیع نرم‌افزاری برکلی کرد که 1BSD نام گرفت و در ۹ مارس ۱۹۷۸ منتشر شد. 1BSD بیشتر یک افزونه برای ویرایش ششم یونیکس بود تا یک سیستم‌عامل کامل، اجزای اصلی این سیستم‌عامل یک کامپایلر پاسکال و یک ویرایشگر خطی به نام اکس بودند.

دومین توزیع نرم‌افزاری برکلی (2BSD) در می ۱۹۷۹ منتشر شد و حاوی نرم‌افزارهای بروز شده 1BSD و همینطور دو برنامه جدید بود که توسط بیل جوی نوشته شده بودند و تا به امروز هم در سیستم‌عامل‌های مبتنی بر یونیکس باقی مانده‌اند: یکی ویرایشگر متن وی‌آی (یک نسخه بصری از ویرایشگر اکس) و دیگری سی شل






نسخه‌های VAX

در سال ۱۹۷۸ یک رایانه VAX در برکلی نصب شد، اما پورتی از یونیکس که مخصوص این رایانه بود و UNIX/32V نام داشت، نمی‌توانست از توانایی‌های حاظه مجازی این معماری بهره ببرد. هسته 32V به طرز قابل توجهی توسط دانشجویان برکلی بازنویسی شد تا قابلیت حافظه مجازی در آن پیاده‌سازی شود. در اواخر سال ۱۹۷۹، یک سیستم‌عامل کامل حاوی این هسته جدید، پورت‌هایی از برنامه‌های 2BSD برای معماری وکس، و همچنین برنامه‌هایی از 32V، تحت عنوان 3BSD منتشر شد. 3BSD همچنین Virtual VAX/UNIX یا VMUNIX هم نامیده می‌شود که اشاره به پیاده‌سازی شدن قابلیت حافظه مجازی در این سیستم دارد. همچنین تا نسخه 4.4BSD، هسته‌های BSD معمولاً ‎/vmunix نامیده می‌شدند.

موفقیت 3BSD یکی از عوامل اصلی بود که دارپا را بر آن داشت تا گروه تحقیقاتی سیستم‌های رایانه‌ای را مورد حمایت مالی قرار دهد تا یک نسخه استاندارد از یونیکس را برای پروژه تحقیقاتی آینده دارپا، پروژه VLSI توسعه داده و آماده کند. CSRG نسخه 4BSD را منتشر کرد که حاوی بهینه‌سازی‌های بسیار زیادی نسبت به 3BSD بود و در اکتبر ۱۹۸۰ منتشر شد. بر طبق گفته جان کوارتمن و همکاران:

«4BSD سیستم‌عامل منتخب رایانه‌های VAX از همان ابتدا تا منتشر شدن سیستم سه بود. بسیاری از سازمان‌ها یک مجوز 32V می‌خریدند، اما به خودشان زحمت نمی‌دادند تا نوار نصب 32V را تهیه کنند و در عوض، 4BSD را از برکلی سفارش می‌داند. بسیاری از نسخه‌های نصب شده در سیستم بل، نسخه 4.1BSD بود (و هنوز هم همین نسخه را اجرا می‌کنند، و خیلی‌های دیگر هم 4.2BSD را اجرا می‌کنند).

4BSD (نوامبر ۱۹۸۰) تعدادی پیشرفت و قابلیت جدید نسبت به 3BSD داشت. از جمله قابلیت‌های مهم این نسخه می‌توان به قابلیت کنترل کار، برنامه دلیورمیل (جد سندمیل)، سیگنال‌های «قابل اطمینان» و کتابخانه برنامه‌نویسی کورسز اشاره کرد.

4.1BSD که در ژوئیه ۱۹۸۱ منتشر شد، پاسخی بود به انتقادهایی که از کارایی بی‌اس‌دی نسبت به سیستم‌عامل رایج در رایانه‌های VAX، VMS می‌شد. هسته 4.1BSD به شکل سیستماتیک توسط بیل‌جوی بهینه‌سازی شد تا اینکه توانست در برخی از آزمایش‌ها نتایج یکسانی را با VMS بدست آورد. قرار بود نتیجه کار تحت عنوان 5BSD منتشر شود، اما پس از اعتراض‌هایی از طرف AT&T این نام تغییر یافت. AT&T می‌ترسید که این نام، با نام سیستم پنج یونیکس اشتباه گرفته شود.

4.2BSD دو سال طول کشید تا آماده شود. این نسخه چندین قابلیت اساسی داشت. قبل از انتشار رسمی این نسخه، سه نسخه میانی منتشر شدند. 4.1a حاوی یک نسخه تغییریافته از پیاده‌سازی اولیه پروتکل TCP/IP توسط BNN بود. 4.1b حاوی سیستم‌فایل سریع بی‌اس‌دی بود که توسط مارشال کیرک مک‌کیوسیک پیاده‌سازی شده بود و نسخه 4.1c هم آخرین نسخه موقتی بود که در ماه‌های پایانی توسعه 4.2BSD منتشر شد. آزمایشگاه‌های بل از 4.1cBSD به عنوان سیستم پایه برای ویرایش هشت یونیکش استفاده کرد. این نسخه، نسخه‌ای از یونیکس بود که از پشتیبانی تجاری برخوردار بود و از طریق mtXinu در دسترس بود.

شخصی به نام Duane Adams از دارپا، به منظور هدایت کردن طراحی 4.2BSD، «کمیته راهبری» را تشکیل داد که از باب فابری، بیل جوی و سام لفلر از دانشگاه برکلی، Alan Nemeth و Rob Gurwitz از BBN، دنیس ریچی از آزمایشگاه‌های بل، Keith Lantz از استنفورد، Rick Rashid از Carnegie-Mellon، Bert Halstead از MIT،Dan Lynch از ISI و Gerald J. Popek از UCLA تشکیل شده بود. این کمیته از آوریل ۱۹۸۱ تا ژوئیه ۱۹۸۳ برقرار بود.

جدا از سیستم‌فایل سریع برکلی، تعدادی قابلیت دیگر هم از توسط مشارکت‌کنندگان خارج پروژه پیاده‌سازی شدند، از جمله قابلیت سهمیه‌بندی دیسک و کنترل کار. سان مایکروسیستمز هم پیش از منتشر شدن این نسخه، آن را بر روی رایانه‌های Motorola 68000 آزمایش کرد تا این اطمینان حاصل شود که سیستم به اندازه کافی پورتابل است.

نسخه رسمی 4.2BSD در اگوست ۱۹۸۳ منتشر شد. این نسخه به این شهرت دارد که اولین نسخه‌ای بود که پس از جدا شدن بیل جوی از پروژه در سال ۱۹۸۳ و بنیان‌گذاری کردن سان‌مایکروسیستمز منشتر می‌شد؛ از این موقع به بعد، مایکل کالز و مارشال کیرک مک‌کیوسیک راهبری پروژه را بدست گرفتند. این نسخه همچنین به خاطر نشان غول بی‌اس‌دی که توسط جان لستر طراحی شده بود و بر روی یک کتاب راهنما که توسط یوزنیکس منتشر شده بود هم شهرت دارد.






4.3BSD

4.3BSD در ژوئیه ۱۹۸۶ منتشر شد. تغییرات عمده این نسخه، بهینه‌سازی و بهبود دادن قابلیت‌هایی بود که به نسخه قبلی، 4.2BSD اضافه شده بودند، چرا که این قابلیت‌های جدید به اندازه کدهای 4.1BSD مورد بازبینی و بهبوددهی قرار نگرفته بودند. پیش از انتشار این نسخه، پیاده‌سازی بی‌اس‌دی از TCP/IP فاصله زیادی از پیاده‌سازی رسمی TCP/IP توسط BNN گرفته بود و این دو پشته با هم فرق زیادی کرده بودند. پس از مباحثاتی در مورد اینکه بالاخره کدام پشته در نسخه 4.3BSD قرار گیرد، توافق بر این شد که پشته بی‌اس‌دی از TCP/IP در 4.3BSD استفاده شود، چرا که پس از انجام برخی آزمایش‌ها نشان داده شده بود که کارایی بهتری در بیشتر موارد نسبت به پشته BBN دارد.

پس از انتشار نسخه 4.3BSD، این طور مشخص شد که BSD باید از معماری قدیمی VAX فاصله بگیرد. معماری Power 6/32 (با اسم رمز Tahoe) که توسط شرکت Computer Consoles Inc توسعه داده شده بود، خوب و امیدبخش به‌نظر می‌رسید، اما کمی پس از آن توسط توسعه‌دهندگانش رها شده بود. با این حال، پورتی برای این معماری به نام 4.3BSD-Tahoe که در ژوئیه ۱۹۸۸ منتشر شد، کاری ارزشمند محسوب می‌شد، چرا که در این پورت، کدهای وابسته به ماشین و کدهای مستقل از ماشین از یکدیگر جدا شده بودند که این کار باعث می‌شد تا بتوان در آینده BSD را راحت‌تر به دیگر سکوها پورت کرد.

جدا از تلاش برای پورتابل کردن سیستم، CSRG تلاش می‌کرد تا همچنین پشته پروتکل OSI را هم پیاده‌سازی کند، بهینه‌سازی‌هایی در حافظه مجازی انجام دهد و همینطور الگوریتم‌های TCP/IP جدید را در جهت انطباق با رشد اینترنت، توسعه دهد.

تا آن هنگام، تمامی نسخه‌های BSD حاوی کدهای انحصاری از AT&T بودند و در نتیجه برای استفاده از BSD می‌بایست یک مجوز کد منبع از AT&T تهیه می‌شد. اما مجوزها بسیار گران‌قیمت شده بودند و چندین شرکت و سازمان خارج از پروژه، برای منتشر شدن کدهای پشته شبکه به صورت مجزا، ابراز علاقه کرده بودند، که این پشته به طور کامل در خارج از AT&T توسعه داده شده بود و نیازی به تهیه مجوز از AT&T نداشت. به این ترتیب، نسخه Networking Release 1 (Net/1)‎ منتشر شد که عاری از کدهای AT&T بود و این امکان وجود داشت تا آن را آزادانه تحت پروانه بی‌اس‌دی منتشر کرد. این نسخه در ژوئیه ۱۹۸۹ منتشر شد.






نت/۲ و مسائل قانونی

بعد از نت/۱، یکی از توسعه‌دهندگان بی‌اس‌دی به نام کیث باستیک پیشنهاد کرد که تمامی کدهای AT&T با کدهایی تحت پروانه BSD جایگزین شوند. برای رسیدن به این هدف، او پروژه‌ای را شروع کرد تا بیشتر برنامه‌های استاندارد یونیکس را مجدداً و بدون استفاده از کدهای AT&T پیاده‌سازی کند. به عنوان مثال، ویرایشگر متن وی‌آی که بر اساس نسخه یونیکسی اد بود، به صورت مجدد پیاده‌سازی شد و نام این پیاده‌سازی جدید ان‌وی‌آی (وی‌آی جدید) نام گرفت. در طول ۱۸ ماه، تمام ابزارهایی که متعلق به AT&T بودند بازنویسی شدند و از AT&T تنها تعداد کمی فایل در هسته باقی‌مانده بود. این فایل‌ها هم از هسته پاک شدند و نتیجه کار در ژوئن ۱۹۹۱ با نام نت/۲ عرضه شد که تقریباً یک سیستم‌عامل کامل بود که به صورت آزاد منتشر می‌شد.

کمی بعد نت/۲ توسط دو نفر و به صورت مجزا برای معماری اینتل ۸۰۳۸۶ پورت شد. یکی ۳۸۶بی‌اس‌دی بود که توسط ویلیام ژولیتز و دیگری یک نسخه انحصاری به نام بی‌اس‌دی/۳۸۶ بود که توسط BSDi برای این معماری پورت شده بودند. خود ۳۸۶بی‌اس‌دی عمر کمی داشت. اما نقش تاریخی بزرگی ایفا کرد و پایه و اساس سیستم‌عامل‌های فری‌بی‌اس‌دی و نت‌بی‌اس‌دی شد که این دو پروژه کمی بعد از ۳۸۶بی‌اس‌دی و از روی پچ‌کیت‌های غیر رسمی آن بوجود آمده بودند.

اما BSDi کمی بعد توسط AT&T به دادگاه کشیده شد، چرا که AT&T معتقد بود که BSDi به طور غیرقانونی از کدهای AT&T استفاده کرده است. این دادگاه باعث شد تا سرعت توسعه مشتقات BSD نزدیک به دو سال آهسته شود، چرا که مالک کدها مشخص نبود. در نتیجه، زمینه برای توسعه یافته سیستم‌های مبتنی بر لینوکس فراهم شد، چرا که کدهای لینوکس مشکل نامشخص بودن مالک نداشتند. هرچند که 386BSD تا سال ۱۹۹۲ منتشر نشد، اما با این حال، لینوس توروالدز گفته بود که اگر وقتی که کار بر روی لینوکس را شروع کردم، 386BSD وجود داشت، شاید لینوکس هیچگاه بوجود نمی‌آمد.






4.4BSD و مشتقات

دادگاه در سال ۱۹۹۴، عمدتاً به نفع برکلی، فیصله داده شد. از حدود ۱۸٫۰۰۰ فایلی که در BSD بود، تنها ۳ فایل باید حذف می‌شد و ۷۰ فایل دیگر هم باید طوری تغییر می‌کردند تا نشان‌دهنده اعلان کپی‌رایت USL را باشند. همچنین دیگر نتیجه دادگاه این بود که USL دیگر هرگز در برابر کاربران یا توزیع‌کنندگان کدهای BSD درخواست دادخواست نکند. مارشال کیرک مک‌کیوسیک راجع بع دادگاه و پیامدهای آن چنین گفته است:

چیزی که ادعا شده بود کپی‌برداری از کدها و دزدیدن اسرار تجاری بود. آن کدهایی که غیرقانونی بودند برای مدتی نزدیک به دو سال شناسایی نشدند. دادگاه می‌توانست بیشتر از اینها هم طول بکشد اما شرکت ناول USL را از AT&T خریداری کرد و این شرکت بدنبال برقراری آتش‌بس و حل و فصل کردن اختلافات بود. در پایان، ۳ فایل از مجموع ۱۸٫۰۰۰ فایلی که سیستم را تشکیل می‌داندند، حذف شدند و تغییرات جزئی دیگری هم به دیگر فایل‌ها اعمال شد. علاوه بر آن، دانشگاه برکلی قبول کرد که حق تکثیر USL را به حدود ۷۰ فایل اضافه کند، مشروط بر اینکه این فایل‌ها همچنان آزادانه قابل تکثیر باشند.

در ژوئیه ۱۹۹۴، سیستم‌عامل 4.4BSD به دو صورت منتشر شد: یکی نسخه 4.4BSD-Lite که به صورت آزادانه قابل انتشار بود و هیچ کدی ازAT&T در آن وجود نداشت. دیگری نسخه 4.4BSD-Encumbered بود که همانند نسخه‌های قبلی، نیازمند دریافت مجوز از AT&T بود.

آخرین نسخه BSD، نسخه 4.4BSD-Lite Release 2 بود که پس از انتشار این نسخه، گروه CSRG منحل شد و توسعه بی‌اس‌دی متوقف شد. از آن هنگام تا کنون، تعدادی سیستم‌عامل دیگر که به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر اساس بی‌اس‌دی هستند، توسط داوطلبان توسعه داده می‌شوند.

علاوه بر آن، طبیعت سهل‌گیرانه پروانه بی‌اس‌دی به بسیاری از دیگر سیستم‌عامل‌ها چه آزاد و چه انحصاری این اختیار را داده تا قادر باشند کدهای بی‌اس‌دی را در خود بگنجانند. برای مثال، مایکروسافت ویندوز از کدهای بی‌اس‌دی در پشته TCP/IP خود استفاده کرده است. و از ویندوز ۲۰۰۰ به بعد، نسخه‌های بازکامپایل‌شده از ابزارهای خط فرمان بی‌اس‌دی که مربوط به شبکه می‌شوند را در سیستم‌عامل خود قرار داده است. همچنین داروین، سیستم‌عاملی که Mac OS X بر اساس آن ساخته شده هم از مشتقات 4.4BSD-Lite2 و فری‌بی‌اس‌دی محسوب می‌شود. برخی دیگر از نسخه‌های تجاری یونیکس نظیر سولاریس هم حاوی کدهای بی‌اس‌دی هستند.






رابطه با یونیکس

نسخه‌های سیستم‌عامل ریسرچ یونیکس از ویرایش هشتم به بعد رابطه نزدیکی با بی‌اس‌دی دارند. وقتی که 4.1cBSD برای VAX منتشر شد، مبنای توسعه ویرایش هشت ریسرچ یونیکس قرار گرفت. این روند در نسخه‌های بعدی مثل ویرایش نهم هم ادامه داشت که هم کدهای منبع و هم اصلاحات دیگری را از 4.3BSD در خود گنجانده بود. نتیجه این شد که نسخه‌های بعدی ریسرچ یونیکس بیشتر از اینکه به System V نزدیک باشند، به بی‌اس‌دی نزدیک بودند. دنیس ریچی در پستی در یوزنت مربوط به سال ۲۰۰۰، رابطه بی‌اس‌دی و ریسرچ یونیکس را این گونه توصیف می‌کند:

ویرایش هشتم ریسرچ یونیکس، از BSD 4.1c شروع شد (فکر می‌کنم)، اما بخش‌های زیادی از این سیستم برداشته شد و با چیزهای خودمان جایگزین شد. این روند برای نسخه‌های ۹ و ۱۰ هم به همین صورت بود. مجموعه دستورهای کاربری روزمره، اگر اشتباه نکنم، بیشتر ویژگی‌های بی‌اس‌دی را داشتن تا SysV را، اما این بشدت متنوع بود.










ام‌اس-داس

ام-اس-داس (به انگلیسی: MS-DOS) (کوتاه شدهٔ Microsoft Disk Operating System) یک سیستم‌عامل تجاری مایکروسافت می‌باشد.

اولین نسخهٔ ام‌اس-داس در سال ۱۹۸۱ منتشر شد و شامل هشت نسخهٔ اصلی است و مایکروسافت توسعهٔ آن را در سال ۲۰۰۰ متوقف کرد. سیستم‌عامل تک کاربره و تک کاره با خط فرمانی که در سال ۱۹۸۱ برای کامپیوتر شخصی آی‌بی‌ام و سازگار با آن توسط مایکروسافت منتشر شد. نسخه اصلی DOS توسط یک شرکت کوچک در سیاتل به منظور کارهای آزمایشگاهی ایجاد شده بود. از آنجا که مایکروسافت قرار بود سیستم‌عاملی برای آی‌بی‌ام تهیه کند بنابراین آن نسخه را خریداری نمود و برنامه را تهیه کرد. مایکروسافت بعدها نگارشهای بالاتری از داس ارائه نمود. داس تا مدتها یکی از گسترده‌ترین سیستم‌های عامل محسوب می‌شد. DOS کوتاه شده کلمات Disk operating system (سیستم‌عامل دیسکی ) می با شد از آنجا که این سیستم بر روی دیسک قرار گرفته وبه طور مرتب از دیسک سخت انجام اعمال مختلف استفاده می نماید به این نام مصطلح شده است .






وظایف سیستم‌عامل DOS

مدیریت منابع سیستم
برقرار کردن ارتباط بین استفاده کننده وسخت‌افزار
فراهم کردن امکانات لازم برای استفاده کننده جهت مدیریت فایل‌ها







انواع فایل در سیستم‌عامل dos

فایل متنی (text file)
فایل داده (data file)
فایل اجرایی (executable file)







قوانین نامگذاری فایلها

نام فایل حداقل یک کاراکتر و حداکثر ۸کاراکتر و پسوند آن حداکثر ۳ کاراکتر است. و بین نام فایل و پسوند فایل آن بایست از علامت (.) استفاده شود.
حروف بزرگ وکوچک A-Zارقام وعلایم ۱، { }، <>، ()، &،، $ , @، از کارکترهای مجاز در نامگذاری فایلها می‌باشد.
از کاراکترهای زیر که سیستم‌عامل برای موارد خاصی استفاده می‌نماید نمی‌توان جهت نامگذاری فایل استفاده نمود:

/ \ |: * ? "

بین کارکترهای نام و نیز پسوند فایل نمی‌توان از فاصله خالی استفاده کرد.

برخی فرمان‌های DOS
فرمان CLS

این فرمان مخفف عبارت Clear screen بوده و با اجرای این فرمان،سیستم عامل DOS صفحه نمایش را پاک میکند و اعلان آمادگی سیستم عامل را به سطر اول صفحه نمایش منتقل میکند.






فرمان CD

تعیین فهرست جاری یا نمایش دادن مسیر جاری فرمان ..CD برگشت به پوشه قبل






فرمان TYPE

نمایش محتوای یک فایل روی صفحه نمایش






فرمان COPY

نسخه برداری از فایل ها

قطب‌نما
قُطب‌نما وسیله‌ای برای تعیین جهت و جهت‌یابی. این وسیله با استفاده از میدان مغناطیسی زمین جهت قطب شمال را نشان می‌دهد که در حقیقت شمال مغناطیسی زمین است؛ که با شمال حقیقی مقداری فاصله دارد. زاویه بین شمال حقیقی و شمال مغناطیسی، میل مغناطیسی نامیده می شود. امروزه برای تعیین شمال حقیقی از قطب‌نماهای پیشرفته‌تری مانند قطب‌نمای ژیروسکوپی استفاده می‌شود.
تأثیرات جاذبه‌های مغناطیسی موضعی (فلز و الکتریسیته)






هر گاه قطب‌نما در نزدیکی اشیای آهنی یا فولادی و یا منابع الکتریکی قرار گرفته باشد، عقربه‌اش از جهت قطب مقداری منحرف می‌شود، که به آن انحراف مغناطیسی می‌گویند. کلاً به همراه داشتن اشیایی از جنس آهن یا انواع مشابه آن می تواند باعث اختلال در حرکت عقربه شود. حتی وجود یک گیره کاغذ روی نقشه ممکن است مساله ساز شود. بنابراین، هنگام استفاده از قطب‌نما باید مطمئن شویم که از اشیای انحراف‌دهنده آن، به‌طور کلی دور است. همچنین احتمال تأثیرگذاری جاذبه‌های مغناطیسی موجود در خاک نیز وجود دارد، که بسیار نادر است.

در جدول زیر حداقل فاصله‌ی وسایل مختلف از قطب‌نما -برای این‌که قطب‌نما شمال مغناطیسی را به درستی نشان دهد- آمده است:

اشیا فاصله

خطوط برق فشار قوی 55 متر
کامیون و اتومبیل 10 متر
خطوط تلفن 10 متر
ابزار الکتریکی و مکانیکی 2 متر
کلاهک‌ها و اشیاء کوچک فلزی 2/1 متر





قطب‌نمای پیشرفته
قطب‌نماهای پیشرفته که بیشتر در صنایع مخابرات و امور نظامی به کار برده می‌شوند، مجهز به سلول‌های شب‌نما هستند که حتی در تاریکی شب عمل جهت‌نمایی را صورت دهند. این نوع قطب‌نماها در دوربین‌های دو چشمی نظامی، تانک‌ها، نفربرها و حتی در ساختمان برخی خودروهای پیشرفته نیز به کار می رود. از قطب نماهای پیشرفته در اندازه گیری طول جغرافیایی و عرض جغرافیاییِ محل نیز استفاده می‌کنند که در نقشه‌خوانی، پیاده‌سازی عملیات نظامی، دیده‌بانی در مناطق جنگی و ... نقش تعیین‌کننده دارند.
قطب نمای M1

ساختمان قطب نماي M1

1 – دستگيره يا شصتي : حلقه اي است كه در انتهاي قطب نما قرار دارد و براي نگهداشتن قطب نما به حالت تراز در موقع استفاده بكار مي رود.

2 – درب قطب نما : درپوشي است آلومينيومي كه در وسط آن تار موئي قرار دارد و كاربرد تارموئي مانند مگسك اسلحه است و دو سر تار موئي دو نقطه فسفري (شبنما) وجود دارد و در موقع كار شبانه از آن استفاده مي شود .در حاشيه درب قطب نما خط كشي تعبيه شده است و بر اساس مقياس 000/50 : 1 بر مبناي كيلومتر مدرج شده است.

3 – تيغه نشانه روي و عدسي چشمي : تيغه ايست كه بالاي آن شكاف كوچكي همانند شكاف درجه اسلحه است و با زاويه 45 درجه نسبت به صفحه مدرج قرار ميگيرد و در موقع گرا گرفتن با كمك تار موئي بكار مي رود. در اين حال توسط عدسي چشمي كه در وسط تيغه تعبيه شده اعداد مربوط به گراي هدف نشانه روي شده قرائت مي شود. خواباندن تيغه بر روي صفحه قطب نما سبب قفل شدن صفحه مدرج مي شود.

4 – بدنه : كليه اجزاي قطب نما در داخل بدنه كه از جنس آلومينيوم است قرار دارد. در كنار اين محفظه خط كشي تعبيه شده كه با باز شدن كامل درب قطب نما ، خط كشي قطب نما را كامل ميكند.

5 – طوقه كار در شب : طوقه متحركي است كه جداره خارجي آن دندانه دار است و تعداد 120 دندانه دارد اين دندانه ها با زائده اي در كنار قطب نما در تماس است كه به هنگام چرخش تق تق صدا ميدهد و هر تقه برابر 3 درجه است . بر روي صفحه طوقه يك خط و يك نقطه فسفري مشاهده مي شود كه در موقع كار در شب از آن استفاده ميشود.(زاويه بين خط و نقطه 45 درجه و 15 تقه است)

6 – صفحه ثابت : در زير طوقه كار درشب صفحه شيشه اي ثابتي قرار دارد كه روي آن يك خط سياه بنام شاخص تعبيه شده . اين خط درست در امتداد شكاف تيغه نشانه روي و تار موئي قرار دارد كه در موقع گرا گرفتن هر عددي زير شاخص باشد گراي آن امتداد است.

7 – صفحه مدرّج : صفحه ايست لغزنده كه عقربه مغناطيسي روي آن نقش بسته است .بر روي اين صفحه دو گونه تقسيم بندي وجود دارد.

الف : تقسيم بندي داخلي كه برحسب درجه صورت گرفته و به رنگ قرمز ميباشد كه به ازاي هر 5 درجه علامت گذاري وهر 20 درجه عددگذاري شده است.(محيط دايره به 360 قسمت مساوي تقسيم شده و زاويه بين دو شعاع دايره كه يك قسمت را فرا گرفته است ، يك درجه نام دارد).

ب : تقسيم بندي خارجي كه برحسب ميليم غربي و برنگ سياه است كه به ازاي هر 20 ميليم علامت گذاري و هر هر 200 ميليم عددگذاري شده است ولي دو صفر سمت راست آن اعداد بمنظور اختصار حذف شده است.(در اين تقسيم بندي محيط دايره به 6400 قسمت تقسيم شده كه هر قسمت آنرا يك ميليم گويند).





شمال

شُمال (شِمال هم تلفظ شده) یا آپا یا اَپاختَر، یکی از چهار جهت اصلی است.

در نقشه‌ها جهت شمال را همیشه به سوی بالای نقشه نشان می‌دهند.
پیرامون واژه
شمال واژه‌ای عربی و فارسی آن آپا یا اَپاختَر است.در زبان پارسی میانه، خشکی‌های شمال غربی کره زمین را وُروبَرشت و خشکی‌های شمال شرقی را وُروژَرشت می‌نامیدند.در بُندَهِش آمده که برای هر جهت اصلی یک سپاهبد گمارده شده و سپاهبد شمال، ستاره هفت‌اورنگ (محتملاً نگهبان شمال) است.

در زبان
در سند املاک از شمال قیدی ساخته می‌شود به صورت «شمالاً». (نمونه: این مکان شمالاً به زمین فروشنده محدود است.) به افراد و چیزهای منسوب به شمال، شمالی یا شمالیه (نمونه: بلاد شمالیه) گفته می‌شود. در ادبیات شمالی‌پیکران به معنی ستارگانی است که از شمال طلوع می‌کنند.به منطقه بالای مدار قطب شمال در فارسی شمالگان گفته می‌شود.





باختر
باختر یا غَرب یکی از چهار جهت اصلی در جغرافیا است که در نقشه‌ها معمولاً در سمت چپ نقشه است. باختر محل فروشدن یا غروب خورشید و بنابراین جهت مخالف گردش زمین است. به هنگام ناوبری برای رفتن به سوی باختر باید سمت قطب‌نما را روی °۲۷۰ قرار داد.
کاربرد امروزی

لغت‌نامه‌هایی که مشخصاً به فارسی امروز می‌پردازند دربارهٔ واژهٔ «باختر» چنین آورده‌اند:

فرهنگ معاصر فارسی (صدری افشار و دیگران:۱۳۸۱) «باختر» را ادبی می‌داند و به مدخل غرب (که مفصلتر است) ارجاع می‌دهد.
فرهنگ روز سخن (انوری:۱۳۸۳) «باختر» را «مغرب» (که باز مدخل مفصلتری است) معنی می‌کند.

با توجه به این که هر دوی این فرهنگها مدخل مفصلتری تحت «مغرب» یا «غرب» دارند، به نظر می‌رسد که باید فرض کرد واژهٔ «باختر» به نظر این فرهنگ‌نویسان از واژه‌های «غرب» و «مغرب» مهجورتر است.
کاربرد قدیمی‌تر

«باختر» در ادبیات فارسی به معنی شمال و شرق هم استفاده می‌شده است.

در لغتنامه دهخدا دو مدخل برای «باختر» وجود دارد: یکی به عنوان جهت جغرافیایی و دیگری به عنوان سرزمین باکتریا (بلخ). در مورد مدخل اول (که موضوع این صفحه است)، برای معنی شمال (برای این کلمه)، تنها به اوستا اشاره شده است (و برای آن نیز باختر را با واژهٔ اوستایی «اپاختر» - apãxtar - یعنی آنطرف‌تر یکی گرفته است).

در بعضی از مثالهایی که از متون قدیمی فارسی برای این کلمه آورده شده است، باختر متضاد خاور است. همچنین در جایی (به نقل از شرفنامهٔ منیری) اشاره شده است:

«تحقیق آنست که باختر مخفف با اختر است و اختر ماه و آفتاب هر دو را گویند پس باختر مشرق و مغرب را توان گفت ازین جهت متقدمین بر هر دو معنی این لفظ را استعمال کرده‌اند لیکن خوار به معنی خور بیشتر آمده از این جهت خاور به معنی مشرق بیشتر استفاده می‌شود ...»

در یکی از پاورقیهای مربوط به این کلمه نیز آمده است:

«شاید اختلافاتیکه در معنی باختر روی داده از باختریان (بلخ) باشد که مردم در همسایگی جنوب او، او را شمال و در شمال جنوب، و در مغرب مشرق و در مشرق مغرب می‌نامیده‌اند.»

در نمونه‌هایی از اشعار شاعران فارسی‌زبان (از فردوسی و ناصرخسرو گرفته تا خاقانی و نظامی و سعدی)، باختر به معنای مغرب به‌کار رفته است
. البته مثالهایی نیز از کاربرد عکس آن وجود دارد (در اشعار فرخی و عنصری و سوزنی و دو بیت در بعضی از نسخ شاهنامه).




خاور
خاوَر واژه‌ای پارسی برابر با شرق عربی است. در جغرافیا، خاور امروزه به معنی شرق، یکی از چهار جهت اصلی، است.
کاربردهای قدیمی
البته در اصل خاور در زبان پارسی بازماندهٔ واژهٔ خوربران یا «خوروران» (جای بردن خورشید، جای غروب خورشید) یعنی غرب است.

در پارسی به شرق «خوراسان» (که همین نام را روی استان خراسان گذاشتند زیرا شرق ایران بزرگ بود) و به شمال «اپاختر» (واژهٔ امروزی باختر نیز که به غرب گویند بازماندهٔ اپاختر است) گویند.

فرهنگ فارسی عمید و لغت‌نامه دهخدا این را تایید می‌کند. مثلاً در بیتی از رودکی، «مهر دیدم بامدادان چون بتافت، از خراسان سوی خاور می‌شتافت» یا در بیتی از خاقانی «چون پخت نان زرین اندر تنور مشرق، افتاد قرص سیمین اندر دهان خاور» به معنی اصیلش آمده‌است.

خاور در بعضی از لغت‌نامه‌های قدیمی‌تر، از جمله برهان قاطع و آنندراج، به هر دو معنی ذکر شده است.





جنوب
«نیمروز» تغییر مسیری به این صفحه است. برای کاربردهای دیگر نیمروز (ابهام‌زدایی) را ببینید.جنوب یا نیمروز یکی از چهار جهت اصلی است. جنوب نقطه مقابل شمال است و ۹۰ درجه با خاور و باختر اختلاف جهت دارد. بطور قراردادی در نقشه‌ها، نقطه یا جهت پایینی نقشه را جنوب می‌نامند.






جهت‌یابی

جهت‌یابی، یافتن جهت‌های جغرافیایی است. جهت‌یابی در بسیاری از موارد کاربرد دارد. برای نمونه وقتی در کوهستان، جنگل، دشت یا بیابان گم شده‌باشید، با دانستن جهت‌های جغرافیایی، می‌توانید به مکان مورد نظرتان برسید. یکی از استفاده‌های مسلمانان از جهت‌یابی، یافتن قبله برای نماز خواندن و ذبح حیوانات است. کوهنوردان، نظامیان، جنگل‌بانان و... هم به دانستن روش‌های جهت‌یابی نیازمندند.

هرچند امروزه با وسایلی مانند قطب‌نما یا سامانه موقعیت‌یاب جهانی (جی‌پی‌اس) می‌توان به راحتی و با دقت بسیار زیاد جهت جغرافیایی را مشخص کرد، در نبود ابزار، دانستن روش‌های دیگر جهت‌یابی مفید و کاراست.


جهت‌های اصلی و فرعی

اگر رو به شمال بایستیم، سمت راست مشرق (شرق، خاور)، سمت چپ مغرب (غرب، باختر) و پشت سر جنوب است. این چهار جهت را جهت‌های اصلی می‌نامند. بین هر دو جهت اصلی یک جهت فرعی وجود دارد. مثلاً نیمساز جهت‌های شمال و شرق، جهت شمالِ شرقی (شمالِ شرق) را مشخص می‌کند.

با دانستن یکی از جهت‌ها، بقیهٔ جهت‌ها را می‌توان به سادگی مشخص نمود. مثلاً اگر به سوی شمال ایستاده باشید، دست راست شما شرق، دست چپ شما غرب، و پشت سر شما جنوب است.


روش‌های جهت‌یابی

برخی روش‌های جهت‌یابی مخصوص روز، و برخی ویژهٔ شب اند. برخی روش‌ها هم در همهٔ مواقع کارا هستند. توجه شود که:

بسیاری از این روش‌ها کاملاً دقیق نیستند و صرفاً جهت‌های اصلی را به صورت تقریبی مشخص می‌کنند. برای جهت‌های دقیق باید از قطب‌نما استفاده کرد، و میل مغناطیسی و انحراف مغناطیسی آن را هم در نظر داشت.
آن‌چه گفته می‌شود اکثراً مربوط به نیمکره شمالی است؛ به طور دقیق‌تر، بالای ۲۳٫۵ درجه (بالای مدار رأس‌السرطان). در نیم‌کره جنوبی در برخی روش‌ها ممکن است جهت شمال و جنوب برعکس آن‌چه گفته می‌شود باشد.